Bài 21. Câu cảm thán

Chào mừng các thầy cô
về dự giờ thăm lớp
2
KIỂM TRA BÀI CŨ
*Thế nào là câu cầu khiến?
Cho ví dụ?
*Câu cầu khiến là câu có những từ cầu khiến như:
hãy, đừng, chớ, …đi, thôi, nào, …hay ngữ điệu cầu
khiến; dùng để ra lệnh, y êu cầu, đề nghị, khuyên bảo
,…
3
CÂU CẢM THÁN

4

Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết... Một người như thế ấy!... Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!... Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm láng giềng... Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn...
(Nam Cao, Lão Hạc)
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
(Thế Lữ, Nhớ rừng)
b)
*VÍ DỤ:
5
* Thế nào là câu cảm thán? Ta thường gặp những từ ngữ cảm thán nào?
6
2.Ghi nhớ
Câu cảm thán là câu dùng để bộc lộ trực tiếp tình cảm,cảm xúc của người nói,người viết đối với người,sự vật ,sự việc được nói tới .
* Câu cảm thán được cấu tạo nhờ những từ ngữ cảm thán như: ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ơi (ôi), trời ơi; thay, biết bao, xiết bao, biết chừng nào,…
* Dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói (người viết) .
Xuất hiện chủ yếu trong ngôn ngữ nói hằng ngày ngôn ngữ văn chương.
* Khi viết, câu cảm thán thường kết thúc bằng dấu chấm than.
*Lưu ý:-Có trường hợp câu cảm thánđược kết thúc bằng dấu chấm hoặc dấu chấm lửng.
-Không phải tất cả các câu được đọc với giọng diễn cảm và khi viết được kết thúc bằng dấu chấm than đều là câu cảm thán.

7
Đặt một câu cảm thán bộc lộ cảm xúc của mình khi nhận được một món quà bất ngờ.
Đặt một câu cảm thán phù hợp với hình trên.
Đặt một câu cảm thán phù hợp với hình trên.
Đặt câu cảm thán bộc lộ cảm xúc khi nhìn thấy mặt trời mọc.
1
2
3
4
8
a,Trời ơi, anh đến muộn quá!
b.Trăng đêm nay đẹp biết bao!
c. Ôi, chân tôi đau quá!
a. Anh đến muộn quá.
b. Trăng đêm nay đẹp.
c. Chân tôi đau quá.
Hãy thêm các từ ngữ cảm thán và dấu chấm than để chuyển đổi các câu sau thành câu cảm thán:
BÀI TẬP NHANH:
9
II. Luyện tập
*BT1
a. Than ôi ! Sức người khó lòng địch nổi với sức
trời ! Thế đê không sao cự lại được với thế nước !
Lo thay ! Nguy thay ! Khúc đê này hỏng mất.
b. Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi !
c. Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống
hách . . . của mình thôi. Tôi đã phải . . . ân hận
mãi.
10

II,Luyện tập:
2,Phân tích tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong
những câu sau đây. Có thể xếp những câu này vào
kiểu câu cảm thán được không? Vì sao?
a, Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn cho gầy cò con? (Ca dao)
Lời than thở của người nông dân dưới chế độ
phong kiến.
b, Xanh kia thăm thẳm từng trên
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này?
(Chinh phụ ngâm khúc)
Lời than thở của người chinh phụ trước nỗi
truân chuyên do chiến tranh gây ra.
11

II,Luyện tập:
2,Phân tích tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong
những câu sau đây. Có thể xếp những câu này vào
kiểu câu cảm thán được không? Vì sao?
c, Tôi có chờ đâu, có đợi đâu
Đem chi xuân lại gợi thêm sầu
(Chế Lan Viên, Xuân)
Tâm trạng bế tắc của nhà thơ trước cuộc sống (trước Cách mạng tháng Tám)
d,Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột
của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ?
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Sự ân hận của Dế Mèn trước cái chết thảm thương, oan ức của Dế Choắt.
12
Tất cả các câu trên đều bộc lộ tình cảm, cảm xúc, nhưng không phải là câu cảm thán, vì không có hình thức đặc trưng của kiểu câu cảm thán.(từ ngữ cảm thán và dấu chấm than).
13
*Đặt một câu cảm thán để bộc lộ cảm xúc
trước tình cảm của một người thân
dành cho mình.
14
Bài tập 4
THẢO LUẬN (3 phút)


* Nhóm 1 : Nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu nghi vấn?
*Nhóm 2 : Nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu cầu khiến?
*Nhóm 3 : Nêu đặc điểm hình thức chức năng câu cảm thán?
* Nhóm 4 : Tìm những dấu hiệu giống và khác nhau trong dấu hiệu hình thức của câu cầu khiến và câu cảm thán?
16

*Giống nhau:
Đều sử dụng dấu chấm than.
* Khác nhau:












17
CỦNG CỐ
Câu 1: Khái niệm và đặc điểm hình thức sau đây nói về kiểu câu:
Là câu dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói (người viết), xuất hiện chủ yếu trong ngôn ngữ nói hằng ngày hay ngôn ngữ văn chương.
Thường chứa các từ: ôi, than ôi, hỡi ơi, trời ơi, biết bao, xiết bao… và thường kết thúc bằng dấu chấm than.
A.Câu nghi vấn
B. Câu cầu khiến
C. Câu cảm thán.
18
m
Hướng dẫn học bài

- Học thuộc phần ghi nhớ.

-Làm các bài tập còn lại.
-Chuẩn bị trước bài : “Câu trần thuật”
(Đọc và trả lời các câu hỏi trong mục
I/ SGK/ 45)
19
Tiết 86: CÂU CẢM THÁN
Hãy viết một đoạn văn khoảng 4-5 câu nêu cảm nghĩ của em về một cảnh đẹp của quê hương, trong đoạn văn có sử dụng câu cảm thán.
20
Chân thành cám ơn
thầy cô và các em!