Bài 21. Câu cảm thán

TIẾT 86
CÂU CẢM THÁN
.
I. Tìm hiểu đặc điểm hình thức và chức năng câu cảm thán
1. Ví dụ :
a.Hỡi ơi Lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng thì lão cũng có thể làm liều như ai hết… Một người như thế ấy!.. Một người đã khóc vì đã trót lừa một con chó!... Một người nhịn ă n để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên luỵ đến hàng xóm, láng giềng… Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tưđể có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn…
b. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mạt trời gay gắt
Để ta chiếm lấy riêng pjhần bí mật?
-Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?

? Trong những đoạn trích trên, câu nào là câu cảm thán?
?Đặc điểm hình thức nào giúp ta nhận biết đó là câu cảm thán ?
?Tác dụng của câu cảm thán ?
.
a.Hỡi ơi Lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng thì lão cũng có thể làm liều như ai hết… Một người như thế ấy!.. Một người đã khóc vì đã trót lừa một con chó!... Một người nhịn ă n để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên luỵ đến hàng xóm, láng giềng… Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn…
b. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mạt trời gay gắt
Để ta chiếm lấy riêng pjhần bí mật?
-Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?

2. Nhận xét.
a. Các câu cảm thán
- Hỡi ơi Lão Hạc ơi!
- Than ôi !
b.Đặc điểm hình thức
- Từ ngữ cảm thán : hỡi ơi, than ôi.
- Dấu câu : dấu chấm than.
c.Tác dụng : dùng để bộc lộ cảm xúc của người nói, người viết trong giao tiếp hằng ngày và văn bản nghệ thuật.
Từ nhận xét trên , em hãy rút ra đặc điểm hình thức và chức năng câu cảm thán?
3. Ghi nhớ: ( SGK)
BT nhanh : Thêm các từ ngữ và dấu câu để các câu sau trở thành câu cảm thán

Anh đến muộn quá.
Những đêm trăng lên.
Trời ơi, anh đến muộn quá !
 Ôi, những đêm trăng lên !
II Luyện tập.
Dãy1: Bài tập 1
Dãy2: Bài tập 2
Dãy3: Bài tập 3
Bài tập 1 câu cảm thán .
Than ôi !
Lo thay !
Nguy thay !
Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi !
Các câu là câu cảm thán vì có các từ cảm thán : than ôi, thay. hỡi, ơi,... và có dấu chấm than
Bài tâp 2
a. Lời than thân của người nông dân xưa.
b.Lời than thân của người chinh phụ.
c.Tâm trạng bế tắc của thi nhân trước cách mạng .
- Các câu trên có bộc lộ tình cảm, cảm xúc nhưng không có các dấu hiệu đặc trưng của câu cảm thán nên không phải là câu cảm thán .
Bài tập 3
Chao ôi , một ngày vắng mẹ sao buồn đến thế !
6
1
4
7
5
3
2
Tác dụng của câu cảm thán ?
Đặt 1 câu cảm thán
Rất tiếc!
Nêu đặc điểm hình thức câu cảm thán ?
Cảm ơn quý thầy cô và các em học sinh!
Cảm ơn quý thầy cô và các em học sinh!