Bài 21. Câu cảm thán

KIỂM TRA BÀI CŨ:
-Em hãy nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu cầu khiến?
Em hãy xác định các câu sau thuộc kiểu câu gì?
a) Nay chúng ta đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không .
b) Đi thôi con.
.( Câu cầu khiến )
( Câu cầu khiến )
Tuần: 24 CÂU CẢM THÁN
Tiết:94
I/ Đặc điểm hình thức và chức năng.
Đọc những đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
Trong những đoạn trích sau, câu nào là câu cảm thán?
Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu cảm thán?
Câu cảm thán dùng để làm gì?
a) Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết…Một người như thế ấy!...Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!...Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềng…Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn…
(Nam Cao, Lão Hạc)
b) Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
- Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
( Thế Lữ, Nhớ rừng )
1) Chức năng:
- Chức năng chính của câu cảm thán là dùng để bộc lộ cảm xúc trực tiếp của người nói, người viết.
- Xuất hiện chủ yếu trong ngôn ngữ nói hàng ngày hay ngôn ngữ văn chương.
2) Hình thức:
- Khi viết, câu cảm thán thường kết thúc bằng dấu chấm than.
- Câu cảm thán thường có các từ cảm thán như: ôi, than ôi, hỡi ôi, hỡi ơi,chao ôi, chao ơi, trời ơi, thay, xiết bao, biết chừng nào,…
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập- Tự do- Hạnh phúc
***
Tân Ân, ngày 15 tháng 02 năm 2016.
GIẤY ĐỀ NGHỊ

Kính gửi: Cô giáo chủ nhiệm lớp 8/1 Trường THCS Tân Ân.
Tập thể lớp 8/1 chúng em xin trình bày với cô một việc như sau: Tấm bảng đen của lớp em do sử dụng đã lâu, nay bị mờ, các bạn ngồi cuối lớp rất khó theo dõi nội dung bài giảng của các thầy, cô giáo ghi trên bảng. Chúng em kính đề nghị cô giáo cho sơn lại bảng kịp thời để việc học tập trên lớp được tốt hơn.
Em cảm ơn cô biết bao nhiêu.
Thay mặt lớp 8/1
Lớp trưởng

Võ Đỗ Thảo Vy
II/ LUYỆN TẬP:
1/ Hãy cho biết các câu trong những đoạn trích sau đây có phải điều là những câu cảm thán không. Vì sao?
a) Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất.
( Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)
b) Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
( Thế Lữ, Nhớ rừng)
c) Chao ôi có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trả cảnh như thế. Thoát nạn rồi mà còn ân hận quá, ân hận mãi.
( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Bài tập 2:
Phân tích tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong những câu sau đây. Có thể xếp những câu này vào kiểu câu cảm thán được không? Vì sao?

a) Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn cho gầy cò con?
( Ca dao)
Lời than thân của người nông dân xưa.

b) Xanh kia thăm thẳm từng trên
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này?
( Chinh phụ ngâm khúc)
Lời than thân của người chinh phụ xưa.

c) Tôi có chờ đâu, có đợi đâu
Đem chi xuân lại gợi thêm sầu.
( Chế Lan Viên, Xuân)
Tâm trạng bế tắc của thi nhân trước
Cách mạng.
d) Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi.Tôi biết làm thế nào bây giờ?
( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Nỗi ân hận của Dế Mèn trước cái chết tức tưởi của Dế Choắt.
Trò chơi ô chữ
1
2
3
4
5
6
Hàng ngang số 1 gồm có 8 ô chữ:
Đây là tên của các từ thường gặp trong câu cảm thán.
T Ừ C Ả M T H Á N
Hàng ngang số 2 gồm có 8 ô chữ:
Đây là tên bài thơ mà cuối bài thơ này có câu: Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá.
Q U Ê H Ư Ơ N G
Hàng ngang số 3 gồm có 5 ô chữ:
Đây là tên nhà thơ tiêu biểu nhất của phong trào Thơ mới thời kì đầu.
T H Ế L Ữ
Hàng ngang số 4 gồm có 10 ô chữ:
Đây là câu có chức năng chính là dùng để hỏi.
C Â U N G H I V Ấ N
Hàng ngang số 5 gồm có 9 ô chữ:
Đây là tên bài thơ của Hồ Chí Minh mà em vừa được học.
N G Ắ M T R Ă N G
Hàng ngang số 6 gồm có 6 ô chữ:
Đây là một trong những chức năng chính của câu cầu khiến chỉ sự dứt khoát tuyệt đối của người nói.
R A L Ệ N H
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:
1) Học thuộc: Đặc điểm hình thức và chức năng của câu cảm thán.
2) Bài mới: Soạn bài: Câu trần thuật:
- Đặc điểm hình thức và chức năng của câu trần thuật.
- Xem trước phần bài tập.