Bài 20. Tức cảnh Pác Bó

- Hồ Chí Minh -
Trình bày hiểu biết của em về bài thơ?
- Hoàn cảnh sáng tác?
- Thể thơ? Phương thức biểu đạt?
- Cảm xúc chủ đạo?

Sáng tác: 2/1941 tại Pác Bó.
Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
Phương thức biểu đạt: Miêu tả, tự sự và biểu cảm.
Cảm xúc chủ đạo: Đùa vui, sảng khoái
Giường nằm của Bác ở Pác Bó
Năm 1941 Bác trở về Pác Bó
Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng.
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
Bài thơ có thể chia làm mấy phần? Nội dung từng phần?
Cảnh suối rừng Pác Bó
Cảnh rừng Pác Bó
Em thấy cấu tạo và nhịp thơ ở câu này có gì đặc biệt? Những biện pháp nghệ thuật ấy kết hợp với các từ ngữ gợi cho em điều gì?
Dùng phép đối.
Nếp sống khoa học, phong thái ung dung làm chủ hoàn cảnh.
Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng.
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
Giường nằm của Bác ở hang Pác Bó
Suối rừng Pác Bó
Em có nhận xét gì về giọng điệu của câu thơ thứ hai?
Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng.
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
Giọng điệu đùa vui hóm hỉnh.
Niềm vui thích của Bác khi được thưởng thức sản vật quê nhà.

Măng tre, trúc
Bác Hồ bẻ bắp
Có ý kiến cho rằng câu thơ: Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng có hai cách hiểu:
A. Cháo bẹ, rau măng lúc nào cũng đầy đủ dư thừa, có sẵn.
B. Dù ăn cháo bẹ, rau măng rất khổ nhưng tinh thần vẫn sẵn sàng
? Theo em, hiểu như thế nào phù hợp với tinh thần của bài thơ hơn?
Cách thứ nhất phù hợp với tinh thần chung của bài thơ: Niềm vui, thích thú, sảng khoái của Bác khi được sống giữa núi
Em thấy câu thơ có điều gì đặc sắc?
+ Về ý nghĩa, về thanh, từ ngữ?
+ Phân tích nét đặc sắc đó?
Bàn đá nơi làm việc của Bác ở Pác Bó
Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng.
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
+ Điều kiện làm việc
+ Thanh bằng
+ ý nghĩa công việc
+ Thanh trắc
+ Tầm vóc lớn lao, tư thế uy nghi của người chiến sĩ.
Bác suy nghĩ về việc nước
Nhận xét nào nói đúng nhất tâm trạng của Bác Hồ thể hiện qua câu thơ cuối?
Tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước.
Vui thích vì được sống chan hòa với thiên nhiên.
Lạc quan với cuộc sống cách mạng đầy gian khổ.
Gồm cả 3 ý trên.
Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
Bác suy nghĩ về việc nước
Giường nằm của Bác ở hang Pác Bó
Có ý kiến cho rằng: Chữ "sang" kết thúc bài thơ có thể coi là "chữ thần" là "nhãn tự ", đã kêt tinh toả sáng tinh thần toàn bài? Em hiểu như thế nào về ý kiến đó?


Niềm vui, niềm tự hào, thực hiện lí tưởng của mình.
Phong thái ung dung, chủ động, tin tưởng vào cuộc sống cách mạng.
=> Nhãn tự của câu, của bài, của cả đời thơ Bác.
Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
Thảo luận nhóm
+ Hình thức: Nhóm 4 HS
+ Thời gian: 3 phút
Giường nằm của Bác ở hang Pác Bó
Bàn đá nơi làm việc của Bác ở Pác Bó
Thú lâm tuyền của Bác có gì khác với người xưa?
Người xưa: Lánh đời, thưởng ngoạn thiên nhiên.
=> ẩn sĩ

Bác: Thưởng thức thiên nhiên, làm cách mạng.
=> Chiến sĩ

Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
Bác suy nghĩ về việc nước
Giường nằm của Bác ở hang Pác Bó
Bài tập
Bài thơ "Tức Cảnh Pác Bó" có sự kết hợp hài hoà giữa cổ điển và hiện đại. Em hãy lựa chọn đáp án vào từng cột cho hợp lí.
Đồng ý
Hoan hô bạn đúng rồi
Tức cảnh Pác Bó
Cổ điển
Đề tài
Thi liệu cổ
Thú lâm tuyền
Thể thơ
Hiện đại
Công việc cách mạng
Lối sống cách mạng
Lời thơ
Chữ quốc ngữ
Phong cách thơ Hồ Chí Minh
Bài thơ giúp em hiểu thêm điều gì về tâm hồn Bác?
Niềm vui hoà nhập thiên nhiên
Tinh thần lạc quan cách mạng
Yếu tố nào tạo nên sự thành công đó?
Kết hợp hài hoà cổ điển và hiện đại
Giọng điệu đùa vui hóm hỉnh
Kết hợp hài hoà các biện pháp nghệ thuật
* Bài tập về nhà: Hãy viết một đoạn văn ngắn bộc lộ cảm xúc của em về Bác sau khi đọc bài thơ.
Gợi ý:
+ Phương thức: biểu cảm.
+ Nội dung: Cuộc sống thanh đạm, và cuộc đời cách mạng của Bác.
+ Hình thức: Đoạn qui nạp hoặc diễn dịch.
* Soạn bài:
+ Soạn bài: Câu cầu khiến
+ Thuyết minh về một danh lam.