Bài 20. Tức cảnh Pác Bó

- Hồ Chí Minh -
Tiết 81:
1. Tác giả:

I. đọc - tìm hiểu chung:
2. Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
Bài thơ được sáng tác vào tháng 2- 1941 tại Pác Bó.
b. Đọc- Chú thích:
c. Thể thơ:
Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.


(1890 - 1969)
Năm 1941 Bác trở về Pác Bó
Là nhà yêu nước, nhà cách mạng vĩ đại của dân tộc.
Là nhà văn, nhà thơ lớn.
II. đọc - hiểu văn bản
1. Cuộc sống của Bác:
Sáng ra bờ suối, tối vào hang
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng
Giường ngủ của Bác
Bác Hồ đang bẻ bắp
Măng tre, trúc
Bàn đá- nơi Bác ngồi làm việc bên bờ suối Lênin
Hoàn cảng sống, sinh hoạt của Bác khi ở Pác Bó hết sức thiếu thốn, gian khổ.
2. Tinh thần của Bác:
* 3 câu thơ đầu:
Sáng ra bờ suối, tối vào hang
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng
+ Thời gian: Sáng - tối
+ Hoạt động: Ra - vào
Câu thứ nhất:
+ C©u th¬ ng¾t nhÞp 4/3 t¹o thµnh hai vÕ sãng ®«i.
=> Bác sống thật ung dung, hoà điệu với nhịp sống núi rừng.
Sáng ra bờ suối, tối vào hang
Cháo bẹ, rau măng vẫn sẵn sàng.
Có ý kiến cho rằng câu thơ: Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng có hai cách hiểu:
A. Cháo bẹ, rau măng lúc nào cũng đầy đủ, có sẵn.
B. Dù ăn cháo bẹ, rau măng rất khổ nhưng tinh thần vẫn sẵn sàng.
? Theo em, hiểu như thế nào phù hợp với tinh thần của bài thơ hơn?
A
ở cách hiểu thứ nhất, sự sẵn sàng của con người vẫn hiện diện nhưng ẩn đằng sau cách nói đùa vui, hóm hỉnh rất Hồ Chí Minh.
Câu thứ hai:
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng
+ Nói về điều kiện làm việc:
Sử dụng 2 thanh bằng
+ Nói về công việc của Bác:
Sử dụng 3 thanh trắc
+ Tầm vóc lớn lao, tư thế uy nghi của người chiến sĩ: toàn tâm toàn ý trong cuộc đấu tranh vì độc lập tự do của dân tộc.
Câu thứ ba:
Niềm vui thích, sảng khoái của Bác khi được hoà mình với thiên nhiên, được thưởng thức món ăn bình dị của quê hương, xứ sở và được làm việc vì dân, vì nước.
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
Cã ý kiÕn cho r»ng:
Ch÷ “sang” kÕt thóc bµi th¬ cã thÓ coi lµ “ch÷ thÇn” lµ “nh·n tù ”, ®· kªt tinh to¶ s¸ng tinh thÇn toµn bµi? Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ ý kiÕn ®ã?


Thảo luận nhóm
+ Hình thức: Nhóm 4 HS
+ Thời gian: 2 phút
* Câu thơ thứ tư:
bác hồ ngồi làm việc trong hang
pác bó
Chữ "sang" ở cuối bài đã khẳng định:
Niềm vui, niềm tự hào thực hiện lí tưởng của Bác.
Phong thái ung dung, chủ động, lạc quan, tin tưởng ở cuộc đời cách mạng của Người.
=> Đó là nhãn tự của câu, của bài, cũng là của cả đời thơ Bác.
iII. tổng kết
* Ghi nhớ (SGK trang 30)
Luyện tập
BT1: Thống kê những hình ảnh của thiên nhiên và nêu rõ mối quan hệ của các hình ảnh thiên nhiên này với nhân vật trữ tình trong bài thơ?
Thiên nhiên: + Là không gian sinh hoạt: hang, suối
+ Là lương thực, thực phẩm: cháo bẹ, rau măng.
+ Là vật dụng sinh hoạt: bàn đá.
-> Thiên nhiên bao bọc, có mặt trong mọi sinh hoạt của con người.
- Con người: xem thiên nhiên như ngôi nhà thân thuộc của mình, hoà nhịp, giao hoà với thiên nhiên.
=> Giữa thiên nhiên và con người có mối quan hệ gắn bó, thân thiết.
Ng­êi x­a:
L¸nh ®êi, th­ëng ngo¹n thiªn nhiªn.
=> Èn sÜ

Bác:
Thưởng thức thiên nhiên, làm cách mạng.
=> Chiến sĩ

- "Thú lâm tuyền" của Bác và người xưa:
Bài tập 2:
Bài thơ "Tức Cảnh Pác Bó" có sự kết hợp hài hoà giữa cổ điển và hiện đại. Em hãy lựa chọn đáp án vào từng cột cho hợp lí.
Đường vào hang Pác Bó
Núi Các Mác
Trong hang có khối đá vôi từa tựa hình người râu tóc được bác đặt tên là tượng Các Mác.
Giường ngủ của Bác
Đầu ngọn suối Lênin
Dßng suèi khëi nguån P¾c Bã
®­îc B¸c ®Æt tªn lµ suèi Lª-nin
Bàn đá- nơi Bác ngồi làm việc bên suối Lênin.





Hướng dẫn về nhà:
* Bài tập về nhà: Hãy viết một đoạn văn ngắn bộc lộ cảm xúc của em về Bác sau khi đọc bài thơ.
Gợi ý:
+ Phương thức: biểu cảm.
+ Nội dung: Cuộc sống thanh đạm, và cuộc đời cách mạng của Bác.
+ Hình thức: Đoạn qui nạp hoặc diễn dịch.
* Soạn bài:
+ Soạn bài: Câu cầu khiến
+ Thuyết minh về một danh lam.