Bài 20. Tức cảnh Pác Bó

CHÀO QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
Kiểm tra bài cũ:
* Đọc 6 câu thơ đầu của bài thơ Khi con tu hú? Phân tích nội dung 6 câu thơ này?( 5đ )
* YÙ naøo noùi ñuùng nhất taâm traïng ngöôøi tuø trong 4 caâu cuoái baøi thô: “Khi con tu huù”? (3ñ)
A. Uaát öùc, boàn choàn, khao khaùt töï do chaùy boûng.
B. Nung naáu yù chí haønh ñoäng ñeå thoaùt khoûi choán nguïc tuø.
C. buoàn böïc vì tieáng chim tu huù cöù keâu.
D. Mong nhôù da dieát cuoäc soáng beân ngoaøi.
* GV kiểm tra VBT ( 2đ )
- Tả cảnh mùa hè qua âm thanh: Tiếng tu hú, tiếng ve-> rộn rã, tưng bừng.
+ Màu sắc: Màu vàng của bắp, màu hồng của nắng, màu xanh của trời-> tươi tắn, êm diệu.
+ Các sản vật: Lúa đang chín, bắp rây vàng hạt, trái cây ngọt-> Sự sống đang sinh sôi nảy nở.
=> Rộn rã, giàu sinh lực, phóng khoáng, tự do.
*Nêu những hiểu biết của em về Bác Hồ?
- Hồ Chí Minh:(1890 -1969), quê ở tỉnh Nghệ An
- Người chiến sĩ cách mạng, anh hùng dân tộc.
- Vị lãnh tụ vĩ đại của nhân dân Việt Nam.
- Là nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc.
- Là danh nhân văn hóa thế giới.


Tiết: 81 TỨC CẢNH PAC BÓ
Hồ Chí Minh

I. Đọc-tìm hiểu chú thích
1/ Hoàn cảnh sáng tác
* Bài thơ Tức cảnh Pac Bó được sáng tác trong hoàn cảnh nào?
- Bài thơ được viết vào tháng 2-1941, tại hang Pac Bó, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng. Đây là nơi Bác sống và làm việc trong những ngày đầu trở về nước sau 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước.
2. Đọc – giải nghĩa từ:
* Gioïng tự nhiên, thoaûi maùi, theå hieän taâm traïng saûng khoaùi. Nhòp 4/3

3. Thể thơ:
* Em hãy xác định thể thơ của văn bản?
* Nhắc lại một vài đặc điểm của thể thơ này?
- Thất ngôn tứ tuyệt:
+ Bài thơ có bốn câu, mỗi câu có bảy chữ.
+ Chữ thứ 7 các câu 1,2,4 cùng vần B (Vần chân).
+ Luật: Chữ thứ 1,3,5 tự do, chữ thứ 2,4,6 đúng luật.
+ Đối: Câu 3 đối với câu 4
+ Nhịp thơ: 4/3…
II. Phân tích:
Em hiểu như thế nào về ý nghĩa của nhan đề bài thơ?
- Tức cảnh là ngắm cảnh mà có cảm xúc, nảy ra tứ thơ, lời thơ. Khi Bác ngắm cảnh vật ở Pac Bó, Bác có cảm xúc, nảy ra ý thơ , lới thơ.
* HS quan sát một số hình ảnh về hang Pac Bó

Cảnh rừng Pác Bó
Cảnh suối rừng Pác Bó
Hang Pac Bó
Núi Các Mác, suối Lênin
Em hãy giới thiệu một vài nét về hang Pac Bó? Qua tranh em hình dung như thế nào về cảnh vật ở Pac Bó?
- Hang Pac Bó nằm trên đỉnh núi cao gần biên giớ Việt – Trung thuộc tỉnh Cao Bằng. Đây là nơi đầu tiên Bác đặt chân về nước sau 30 năm đi tìm đường cứu nước.
- Pac Bó có nhiều di tích lịch sử quý giá về người: Núi Cac-Mac, suối Lê-nin……
- Được Bộ Văn hóa thông tin công nhận là Di tích lịch sử văn hóa ngày 21/2/1975.
Cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác ở Pac Bó.
Sáng ra bờ suối tối vào hang,
* Nhận xét về giọng điệu của câu thơ này? Biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong câu thơ này?
Giọng tự nhiên, thoải mái.
Phép đối: Sáng ra/tối vào, Bờ suối/hang.

Giọng điệu và phép đối trong câu thơ diển tả lối sống và con người như thế nào?
Lối sống thành nếp, đều đặn, phong thái ung dung, làm chủ hoàn cảnh.
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
* Em nhận xét như thế nào về bữa ăn của Bác qua từ “ Cháo bẹ”, Rau măng”?
“Cháo bẹ”,“rau măng”: Bữa ăn đạm bạc, kham khổ.
* Em hiểu như thế nào về ý nghĩa của cụm từ “Vẫn sẵn sàng” được sử dụng trong câu thơ?
“Vẫn sẵn sàng”: Tinh thần vẫn vui vẽ, hăng say, nhiệt tình.
Giọng êm ái, nhẹ nhàng.

Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
* Em có nhận xét gì về cách dùng từ trong câu thơ thứ 3? Cho biết tác dụng của việc dùng từ như vậy?
Từ láy “Chông chênh”: Điều kiện làm việc khó khăn.
* Biện pháp nghệ thuật nào dược sử dụng ở câu thơ thứ 3?
- Phép đối: Bàn đá chông chênh ( Điều kiện làm việc rất khó khăn )/ dịch sử Đảng ( Công việc quan trọng ).
Nhận xét về tính chất công việc của Bác qua cụm từ “ Dịch sử Đảng? Từ đó, em hiểu như thế nào về ý nghĩa của câu thơ?
- “Dịch sử Đảng”: Công việc quan trọng, rất cần thiết.
> Bác làm việc trong điều kiện rất khó khăn.
* HS quan sát một số hình ảnh của Bác ở hang Pac Bó.
Bác Hồ bẻ bắp
Măng tre, trúc
Bàn đá Bác làm việc
Giường nằm của Bác ở hang Pác Bó
* Từ 3 câu thơ trên và một số hình ảnh em quan sát được,em có nhận xét gì về cuộc sống và con người của Bác?
=> Yêu thiên nhiên, yêu công việc cách mạng, lạc quan, không ngại khó, làm chủ cuộc sống.
2. Cảm nghĩ của Bác
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
* Theo em, từ “sang “trong câu thơ cuối có ý nghĩa là gì?
“ Sang”: Tinh thần phong phú, ung dung tự tại.
Em có nhận xét gì về giọng điệu của câu thơ? Giọng điệu ấy cho ta thấy được điều gì trong tâm hồn của Bác?

- Giọng đùa vui, hóm hỉnh.
-> Tâm trạng thoải mái, vui vẽ, hài lòng với cuộc sống hiện tại.
Theo em,vì sao Bác cảm thấy cuộc sống đấy những gian khổ, thiếu thốn ở hang sâu rừng thẳm lại “thật là sang”?
- Đối với Bác được sống trên chính mãnh đất của quê hương , được thưởng thức các món ăn dân dã do tự nhiên ban tặng , mang đậm bản sắc quê hương là một điều hạnh phúc không gì bằng.
Câu hỏi thảo luận: ( 5 phút )
Từ bài thơ này, ta có thể thấy được một sở thích riêng của Bác. Theo em, đó là sở thích gì? Sở thích đó có gì giống và khác với người xưa?
- Thích s?ng hịa h?p v?i thi�n nhi�n. Ni?m vui thích dĩ ngu?i xua g?i l�" th� l�m thuy?n". Trong tho c? cĩ c? m?t m?ng s�ng t�c v? "th� l�m thuy?n", nhu Nguy?n Tr�i cĩ b�i Cơn Son ca.
- Giống: Đều cảm thấy vui khi sống nơi rừng núi.
- Khác:
- Người xưa: ở ẩn để lánh đời.
- Bác: Làm c�ch m?ng cứu nước, cứu dân.
III. Tổng kết.
Em hãy tóm tắt nội dung và nghệ thuật của bài thơ?
Ghi nhớ sgk/30
4. Cuûng coá vaø luyeän taäp:
* HS đọc diễn cảm bài thơ.
* Từ bài thơ em hãy viết một đoạn văn miêu tả cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác ở hang Pac Bó?
5. Höôùng daãn HS töï hoïc ôû nhaø:
- Bài cũ:+ Xem lại nội dung phân tích.
+ Học thuộc bài thơ sgk/28 và nắm vài nét về tác giả ở chú thích * sgk/28
+ Hoàn thiện các câu hỏi ở phần Đọc-hiểuvănbản sgk/20 vào VBT.
+ Tìm đọc thêm một số tác phẩm của Hồ
Hồ Chí Minh .
- Bài mới: Chuẩn bị bài Câu cầu khiến.
+ Đọc và trả lời câu hỏi phần I, SGK/30,31.
+ Xem và làm trước các bài tập phần luyện
tập SGK/31,32 .
+ Tập viết đoạn văn có dùng câu cầu khiến.
CHÀO TẠM BIỆT
QUÝ THẦY CÔ VÀ
CÁC EM HỌC SINH