Bài 20. Tức cảnh Pác Bó

Chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ, thăm lớp
Cô và trò lớp 8A- Trường THCS Thụy Dương
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
1. Tác giả
(1890 - 1969)
Em hãy nêu hiểu biết của em về Hồ Chí Minh ?
Hồ Chí Minh (1890 – 1969) quê ở Nam Đàn – Nghệ An.
Là lãnh tụ cách mạng đáng kính của dân tộc Việt Nam, là nhà văn, nhà thơ lớn, là danh nhân văn hoá thế giới.
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
1. Tác giả
(1890 - 1969)
Hồ Chí Minh (1890 – 1969) quê ở Kim Liên - Nam Đàn - Nghệ An.
Là lãnh tụ cách mạng đáng kính của dân tộc Việt Nam, là nhà văn, nhà thơ lớn, là danh nhân văn hoá thế giới.
2. Tác phẩm
Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào?
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
1. Tác giả
Hồ Chí Minh (1890 – 1969) quê ở Kim Liên - Nam Đàn - Nghệ An.
Là lãnh tụ cách mạng đáng kính của dân tộc Việt Nam, là nhà văn, nhà thơ lớn, là danh nhân văn hoá thế giới.
2. Tác phẩm
- Bài thơ được sáng tác vào tháng 2 -1941 khi Bác sống và làm việc gian khổ ở Pác Bó (Cao Bằng).
Pác Bó
(Hà Quảng – Cao Bằng)
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
1. Tác giả
Hồ Chí Minh (1890 – 1969) quê ở Kim Liên - Nam Đàn - Nghệ An.
Là lãnh tụ cách mạng đáng kính của dân tộc Việt Nam, là nhà văn, nhà thơ lớn, là danh nhân văn hoá thế giới.
2. Tác phẩm
- Bài thơ được sáng tác vào tháng 2 -1941 khi Bác sống và làm việc gian khổ ở Pác Bó (Cao Bằng).
Cửa hang Pác Bó
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
1. Tác giả
Hồ Chí Minh (1890 – 1969) quê ở Kim Liên - Nam Đàn - Nghệ An.
Là lãnh tụ cách mạng đáng kính của dân tộc Việt Nam, là nhà văn, nhà thơ lớn, là danh nhân văn hoá thế giới.
2. Tác phẩm
Trong hang có khối đá vôi tựa hình người râu tóc được Bác đặt tên là tượng Các Mác.
- Bài thơ được sáng tác vào tháng 2 -1941 khi Bác sống và làm việc gian khổ ở Pác Bó (Cao Bằng).
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
1. Tác giả
Hồ Chí Minh (1890 – 1969) quê ở Kim Liên - Nam Đàn - Nghệ An.
Là lãnh tụ cách mạng đáng kính của dân tộc Việt Nam, là nhà văn, nhà thơ lớn, là danh nhân văn hoá thế giới.
2. Tác phẩm
Dòng suối khởi nguồn Pác Bó
được Bác đặt tên là suối Lênin
- Bài thơ được sáng tác vào tháng 2 -1941 khi Bác sống và làm việc gian khổ ở Pác Bó (Cao Bằng).
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
1. Tác giả
Hồ Chí Minh (1890 – 1969) quê ở Kim Liên - Nam Đàn - Nghệ An.
Là lãnh tụ cách mạng đáng kính của dân tộc Việt Nam, là nhà văn, nhà thơ lớn, là danh nhân văn hoá thế giới.
2. Tác phẩm
- Bài thơ được sáng tác vào tháng 2 -1941 khi Bác sống và làm việc gian khổ ở Pác Bó (Cao Bằng).
II. Đọc – Hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
- Thể thơ : Thất ngôn tứ tuyệt.
Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
+ Phần 1 : Ba câu thơ đầu (hoàn cảnh sống và làm việc của Bác ở Pác Bó).
+ Phần hai : câu thơ cuối (cảm nghĩ của Bác về cuộc đời cách mạng).
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
1. Tác giả
2. Tác phẩm
- Bài thơ được sáng tác vào tháng 2 -1941 khi Bác sống và làm việc gian khổ ở Pác Bó (Cao Bằng).
II. Đọc – Hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
- Thể thơ : Thất ngôn tứ tuyệt.
Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
2. Nội dung văn bản
a. Cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác ở Pác Bó.
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
1. Tác giả
2. Tác phẩm
- Bài thơ được sáng tác vào tháng 2 -1941 khi Bác sống và làm việc gian khổ ở Pác Bó (Cao Bằng).
II. Đọc – Hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
- Thể thơ : Thất ngôn tứ tuyệt.
Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
2. Nội dung văn bản
a. Cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác ở Pác Bó.
+ Đối về thời gian: Sáng >< Tối
+ Đối về hoạt động : Ra ><  Vào
+ Đối về không gian: Suối >< Hang
- Câu thơ thứ nhất diễn tả sự nhịp nhàng, nề nếp, đều đặn trong lối sống sinh hoạt của Bác trong thời gian ở Pác Bó.
Sử dụng phép đối :
Theo em phép đối này có tác dụng gì? Em hiểu gì về cuộc sống của Bác khi ở Pác Bó?
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
1. Tác giả
2. Tác phẩm
II. Đọc – Hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
- Thể thơ : Thất ngôn tứ tuyệt.
2. Nội dung văn bản
a. Cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác ở Pác Bó.
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
+ Cách hiểu  thứ nhất : Lương thực, thực phẩm ở đây thật đầy đủ, “cháo bẹ, rau măng” luôn có sẵn.
+ Cách hiểu thứ hai : Dù phải ăn cháo bẹ, rau măng rất cực khổ nhưng tinh thần vẫn sẵn sàng.
? Trong hai cách hiểu trên, em sẽ lựa chọn cách hiểu nào để phù hợp với giọng điệu và tinh thần của bài thơ.
- Câu thơ thứ nhất diễn tả sự nhịp nhàng, nề nếp, đều đặn trong lối sống sinh hoạt của Bác khi ở hang Pác Bó.
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
1. Tác giả
2. Tác phẩm
II. Đọc – Hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
- Thể thơ : Thất ngôn tứ tuyệt.
2. Nội dung văn bản
a. Cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác ở Pác Bó.
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Câu thơ nói về đời sống vật chất đạm bạc, kham khổ, thiếu thốn của Bác ở Pác Bó.
- Câu thơ thứ nhất diễn tả sự nhịp nhàng, nề nếp, đều đặn trong lối sống sinh hoạt của Bác khi ở hang Pác Bó.
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
1. Tác giả
2. Tác phẩm
II. Đọc – Hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
- Thể thơ : Thất ngôn tứ tuyệt.
2. Nội dung văn bản
a. Cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác ở Pác Bó.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
Từ láy
Gợi sự không vững chắc của bàn đá.
Điều kiện làm việc hết sức khó khăn, thiếu thốn.
- Câu thơ thứ nhất diễn tả sự nhịp nhàng, nề nếp, đều đặn trong lối sống sinh hoạt của Bác khi ở hang Pác Bó.
- Câu hai nói về đời sống vật chất đạm bạc, kham khổ, thiếu thốn của Bác ở Pác Bó.
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
1. Tác giả
2. Tác phẩm
II. Đọc – Hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
- Thể thơ : Thất ngôn tứ tuyệt.
2. Nội dung văn bản
a. Cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác ở Pác Bó.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
T
T
T
Khoẻ khoắn, mạnh mẽ, gân guốc.
Công việc có ý nghĩa trọng đại.
- Câu thơ thứ nhất diễn tả sự nhịp nhàng, nề nếp, đều đặn trong lối sống sinh hoạt của Bác khi ở hang Pác Bó.
- Câu hai nói về đời sống vật chất đạm bạc, kham khổ, thiếu thốn của Bác ở Pác Bó.
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
1. Tác giả
2. Tác phẩm
II. Đọc – Hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
- Thể thơ : Thất ngôn tứ tuyệt.
2. Nội dung văn bản
a. Cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác ở Pác Bó.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
Công việc có ý nghĩa lớn lao.
Điều kiện làm việc hết sức khó khăn, thiếu thốn.
T
T
T
B
B
B
><
- Hình tượng Bác Hồ được khắc hoạ vừa chân thực vừa sinh động. Bác vượt qua khó khăn, gian khổ với tầm vóc lớn lao, uy nghi, lồng lộng như một bức tượng đài vị lãnh tụ cách mạng.
Qua việc khám phá những nét đặc sắc về nghệ thuật ở câu thơ thứ ba, chúng ta thấy trung tâm của bức tranh Pác Bó được khắc họa như thế nào?
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
1. Tác giả
2. Tác phẩm
II. Đọc – Hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
- Thể thơ : Thất ngôn tứ tuyệt.
2. Nội dung văn bản
a. Cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác ở Pác Bó.
Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
- Cuộc sống khó khăn, gian khổ, thiếu thốn.
- Cuộc sống của Bác Hồ ở Pác Bó hiện lên như thế nào qua ba câu thơ đầu? Qua đó, em cảm nhận gì về hình ảnh Bác?
- Trong hoàn cảnh đó, người chiến sĩ cách mạng vẫn hoà hợp với thiên nhiên, mang phong thái ung dung tự tại, vẫn lạc quan, say mê công việc, tin vào sự nghiệp.
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
1. Tác giả
2. Tác phẩm
II. Đọc – Hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
- Thể thơ : Thất ngôn tứ tuyệt.
2. Nội dung văn bản
a. Cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác ở Pác Bó.
- Cuộc sống khó khăn, gian khổ, thiếu thốn.
- Trong hoàn cảnh đó, người chiến sĩ cách mạng vẫn hoà hợp với thiên nhiên, mang phong thái ung dung tự tại, vẫn lạc quan, say mê công việc, tin vào sự nghiệp.
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
b. Cảm nghĩ của Bác.
sang
Người chiến sĩ cách mạng sau bao nhiêu gian khổ vẫn cảm thấy “cuộc đời cách mạng thật là sang”. Em hiểu cái “sang” ở đây là như thế nào ?
- Vì sao Bác cảm thấy “cuộc đời cách mạng thật là sang” ?
- Người vui vì được cống hiến cho cách mạng.
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
1. Tác giả
2. Tác phẩm
II. Đọc – Hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
- Thể thơ : Thất ngôn tứ tuyệt.
2. Nội dung văn bản
a. Cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác ở Pác Bó.
- Cuộc sống khó khăn, gian khổ, thiếu thốn.
- Trong hoàn cảnh đó, người chiến sĩ cách mạng vẫn hoà hợp với thiên nhiên, mang phong thái ung dung tự tại, vẫn lạc quan, say mê công việc, tin vào sự nghiệp.
b. Cảm nghĩ của Bác.
- Người vui vì được cống hiến cho cách mạng.
Thú lâm tuyền của Bác có gì khác với thú lâm tuyền của người xưa ?
Bác :
+Thưởng ngoạn thiên nhiên, làm cách mạng. => Chiến sĩ.
Người xưa :
+ Lánh đời, thưởng ngoạn thiên nhiên. => Ẩn sĩ.
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
1. Tác giả
2. Tác phẩm
II. Đọc – Hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
- Thể thơ : Thất ngôn tứ tuyệt.
2. Nội dung văn bản
a. Cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác ở Pác Bó.
- Cuộc sống khó khăn, gian khổ, thiếu thốn.
- Trong hoàn cảnh đó, người chiến sĩ cách mạng vẫn hoà hợp với thiên nhiên, mang phong thái ung dung tự tại, vẫn lạc quan, say mê công việc, tin vào sự nghiệp.
b. Cảm nghĩ của Bác.
- Người vui vì được cống hiến cho cách mạng.
III. Ý nghĩa văn bản
1. Nghệ thuật
2. Nội dung
- Thể thơ tứ tuyệt, bình dị, ngắn gọn, hàm xúc.
- Lời thơ giản dị, tự nhiên pha giọng vui đùa hóm hỉnh ; nghệ thuật đối ý, đối thanh phù hợp với tinh thần của bài thơ.
- Kết hợp hiện đại và cổ điển. Tạo được tứ thơ độc đáo, bất ngờ và sâu sắc.
- Bài thơ đã khắc hoạ cuộc sống cách mạng đầy gian khổ của Bác Hồ ở Pác Bó. Nhưng trong hoàn cảnh ấy, Bác vẫn luôn lạc quan, mang phong thái ung dung, tự tại của người chiến sĩ. Với Người, làm cách mạng và sống hoà hợp với thiên nhiên là một niềm vui lớn.
* GHI NHỚ (SGK).
I. Đoc – Hiểu chú thích văn bản
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
Tiết 81 :
Tức cảnh Pác Bó
Hồ Chí Minh
Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc lòng bài thơ.
Nắm được nội dung của bài.
Vẽ sơ đồ tư duy thể hiện kiến thức cơ bản của bài thơ “Tức cảnh pác Bó ” vào vở soạn bài.
- Chứng minh sự kết hợp giữa cổ điển và hiện đại trong bài thơ “Tức cảnh Pác Bó”.(gợi ý : thể thơ; chữ quốc ngữ; thi liệu cổ như suối, hang, núi; đề tài; thú lâm tuyền; công việc cách mạng; lối sống cách mạng; lời thơ...)
- Sưu tầm và chép lại những câu thơ nói về niềm vui với cái nghèo (thú lâm tuyền) trong thơ của Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Khuyến.
- Soạn bài “Câu cầu khiến”. Chú ý thực hiện các ví dụ và các bài tập ở phần luyện tập cho thật tốt .