Bài 20. Ôn tập về văn bản thuyết minh

tiết 124
ÔN TẬP PHẦN VĂN
Các văn bản (tác phẩm) đã được đọc hiểu là:
- Cổng trường mở ra
- Mẹ tôi
- Cuộc chia tay của những con búp bê
- Những câu hát về tình cảm gia đình/tình yêu quê hương, đất nước, con người/than thân/châm biếm
- Sông núi nước Nam
- Phò giá về kinh
- Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra
- Bài ca Côn Sơn
- Sau phút chia ly
- Bánh trôi nước
- Qua Đèo Ngang
- Bạn đến chơi nhà
- Xa ngăm thác núi Lư
- Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
- Cảnh khuya
- Rằm tháng giêng
- Tiếng gà trưa
- Một thứ quà của lúa non : Cốm
- Sài Gòn tôi yêu
- Mùa xuân của tôi
- Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất
- Tinh thần yêu nước của nhân dân ta
- Sự giàu đẹp của Tiếng Việt
- Đức tính giản dị của Bác Hồ
- ý nghĩa văn chương
- Sống chết mặc bay
- Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu
- Tục ngữ về con người và xã hội.
- Ca Huế trên sông Hương
- Quan Âm Thị Kính
Nối tên văn bản phù hợp với thể loại đã học
Nối tên văn bản phù hợp với thể loại đã học
Khái niệm về:
Ca dao, dân ca: là những khái niệm tương đương, chỉ các thể loại trữ tình dân gian, kết hợp lời và nhạc, diễn tả đời sống bội tâm của con người.
Tục ngữ: là những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh, thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về mọi mặt (tự nhiên, lao động sản xuất, xã hội), được nhân dân vận dụng vào đời sống, suy nghĩ và lời ăn tiếng nói hằng ngày. Đây là một thể laọi văn học dân gian.
Thơ trữ tình: là sự kết hợp giữa lời và nhạc mang tính chất biểu cảm, tất cả nói lên tư tưởng, giá trị hiện thực của thời đó.
Thơ thất ngôn tứ tuyệt là một thể thơ gồm bốn câu, mỗi câu 7 chữ, trong đó câu 1,2,4 hoặc chỉ câu2,4 hiệp vần với nhau ở chữ cuối.
Thơ ngũ ngôn tứ tuyệt là một thể thơ gồm 4 câu, mỗi câu 5 chữ, cách gieo vần giống như thể thất ngôn tứ tuyệt.
Thơ thất ngôn bát cú là thể thơ gồm tám câu, mỗi câu 7 chữ.Có gieo vần (chỉ một vần) ở chữ cuối của các câu 1,2,4,6,8. có phép đối giữa câu 3 với câu 4, câu 5 với câu 6 (tức bốn câu giữa)
Thơ lục bát nghĩa là 6,8, tức là sau một câu 6 là đến một câu 8 và không hạn định số câu. Trong thể thơ này, chữ cuối câu 6 vần với chữ thứ sáu của câu 8, chữ cuối câu 8 của cặp câu trên vần với chữ cuối câu 6 của cặp câu dưới và tính chung cứ hai câu thì đổi vần mà là vần bằng. Thể thơ lục bát cũng có luật bằng trắc.
Song thất lục bát là thể thơ do người Việt Nam sáng tạo, gồm hai câu 7 chữ tiếp đến hai câu 6,8 (lục bát),bốn câu thành một khổ, số lượng khổ không hạn định, chữ cuối câu 7 trên vần với chữ thứ nămm câu 7 dưới, đều là vần trắc, chữ cuối câu 7 dưới vần với chữ cuối câu 6 đều là vần bằng, chữ cuối câu 6, vần với chữ thứ tám câu 8 lại vần với chữ thứ năm câu 7 trên khổ sau, cũng là vần bằng.
Phép tương phản là việc tạo ra các hnàh động, những cảnh tượng, những tính cách trái ngược nhau, để qua đó nổi bật một ý tưởng, bộ phận trong tác phẩm hoặc tư tưởng chính của tác phẩm.
Tăng cấp là lần lượt đưa thêm chi tiết và chi tiết sau phảI cao hơn chi tiết trước.
Tiết 114-115:
Ôn tập phÇn V¨n
I ? Nhắc lại kiến thức:
1.
2.
3. Những tình cảm, những thái độ thể hiện trong các bài ca dao, dân ca đã được học là gì ? Học thuộc lòng những bài ca dao trong phần học chính.
Nhớ thương, kính yêu, than thân trách phận, buồn bã, hối tiếc, tự hào, biết ơn, châm biếm, hài hước, dí dỏm, đả kích
1. Chiều chiều ra đứng ngõ sau
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều
Đường vô xứ Huế quanh quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ.
Ai vô xứ Huế thì vô.
Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tập vào đâu.
Cậu cai nón dấu lông gà
Ngón tay đeo nhẫn gọi là cậu cai.
Ba năm mới một chuyến sai,
áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê.
I ? Nhắc lại kiến thức:
4. Các câu tục ngữ đã được học thể hiện những kinh nghiệm,thái độ của nhân dân đối với thiên nhiên, lao động sản xuất, con người và xã hội như thế nào ?
Kinh nghiệm về thiên nhiên và thời tiết
Kinh nghiệm về sản xuất nông nghiệp
Kinh nghiệm về cách ứng xử, học tập,.
Tiết 114-115:
Ôn tập phÇn V¨n
I ? Nhắc lại kiến thức:
1.
2. 3. 4.
5. Những giá trị lớn về tư tưởng, tình cảm thể hiện trong các bài thơ, đoạn văn trữ tình của Việt Nam và Trung Quốc (thơ Đường) đã được học là gì ? Học thuộc lòng các bài thơ, đoạn thơ thuộc phần văn học trung đại của Việt Nam, hai bài thơ Đường (thơ dịch, tự chọn), hai bài thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Trả lời
Những giá trị, tư tưởng tình cảm lớn đó là:
Lòng yêu nước và tự hào dân tộc.
ý chí bất khuất kiên, chống đuổi giặc ngoại xâm.
Lòng thương dân, mong dân thoát khỏi sự cơ cực.
Ca ngợi cảnh đẹp thiên nhiên: đêm trăng đẹp, thác hùng vĩ,.
Ca ngợi tình cảm vợ chồng chung thủy, tình bạn chân thành,.
Tiết 114-115:
Ôn tập phÇn V¨n
I ? Nhắc lại kiến thức:
1.
2. 3. 4.
5.
6. Riêng với các văn bản đọc-hiểu là văn xuôi (trừ phần văn nghị luận), em hãy lập bảng tổng kết theo mẫu sau:
Xem hình đoán tác phẩm
Lí Lan
1
Cổng trường mở ra
Tình yêu thương sâu nặng của người mẹ.
Vai trò to lớn của nhà trường.
Miêu tả nội tâm tinh tế.
Xem hình đoán tác phẩm
thạch lam
2
Một thứ quà của lúa non : Cốm
Nét văn hóa giàu bản sắc dân tộc được thể hiện qua một thứ quà đơn sơ ,bình dị: Cốm
Lối viết tinh tế, hiểu biết sâu sắc, tình cảm chân thành
3
Sài Gòn tôi yêu
Thể hiện tình cảm yêu mến Sài Gòn, coi đó là quê hương thứ hai của tác giả.
Miêu tả kết hợp giới thiệu, thuyết minh
Khánh Hoài
4
Cuộc chia tay của những con búp bê
Gia đình là tổ ấm quan trọng và cần thiết phảI giữ gìn.
Kể chuyện tự nhiên, chân thực, cảm động
Đại Nội
5
Ca Huế trên sông Hương
Ca Huế là hình thức sinh hoạt văn hóa
Thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của con người xứ Huế
Ngôn ngữ giàu hình ảnh biểu cảm, đầy chất thơ, kết hợp miêu tả với thuyết minh
phạm duy tốn
6
Sống chết mặc bay
Phản ánh tình khổ của người dân trong cảnh lụt lội do tháI độ vô trách nhiệm của bọn quan lại
Cảm thông với người dân, lên án gay gắt tên quan lòng lang dạ thú
Kết hợp thành công phép tương phản và tăng cấp
nguyễn ái quốc
phan bội châu
7
Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu
Lên án tên cầm quyền Va-ren gian trá, lố bịch; ca ngợi Phan Bội Châu anh hùng, bất khuất
Trí tưởng tượng hư cấu tài tình, nghệ thuật khắc học nhân vật bằng cách dùng phép tương phản
Vũ bằng
8
Mùa xuân của tôi
Vẻ đẹp độc đáo của mùa xuân Hà Nội
Lời văn giàu hình ảnh, giàu biểu cảm, giàu chất thơ
Tiết 114-115:
Ôn tập phÇn V¨n
I ? Nhắc lại kiến thức:
7. Dựa vào bài 21 (Sự giàu đẹp của tiếng Việt), kết hợp với việc học tập tác phẩm văn học đã có, hãy phát biểu những ý kiến về sự giàu đẹp của Tiếng Việt (có dẫn chứng kèm theo).
II ? Ôn tập văn bản nghị luận
- Tiếng giàu chất nhạc
- Dồi dào về từ vựng, uyển chuyển về ngữ pháp, phong phú về hình thức diễn đạt, thoả mãn nhu cầu đời sống đủ khả năng diễn đạt đời sống và tâm hôn con người Việt
Tiết 114-115:
Ôn tập phÇn V¨n
I ? Nhắc lại kiến thức:
8. Dựa vào bài 24 (ý nghĩa văn chương), kết hợp với việc học tập tác phẩm văn học đã có, hãy phát biểu những điểm chính về ý nghĩa của văn chương(có dẫn chứng kèm theo)
II ? Ôn tập văn bản nghị luận
- Nguồn gốc văn chương là lòng thương người mà rộng ra là thương muôn vật, muôn loài không có tình cảm với con người , cuộc sống thì không có văn chương
- Văn chương là hình ảnh của cuộc sống , văn chương sáng tạo ra sự sống
- Làm cho tâm hồn con người phong phú, trong sáng và nhân đạo hơn
 Cuộc sống con người không thể thiếu văn chương
Ôn tập phÇn V¨n
I ? Nhắc lại kiến thức:
9. Việc học phần Tiếng Việt và Tập làm văn theo hướng tích hợp trong Chương trình Ngữ văn lớp 7 đã có lợi ích gì cho việc học phần Văn ? Nêu ví dụ.
II ? Ôn tập văn bản nghị luận
Kiến thức về tiếng việt và tập làm văn là phương tiện để tìm hiểu sâu sắc hơn văn
Làm bài tập
Học bài cũ
Đọc và soạn bài Dấu gạch ngang
Dặn dò
Buổi học kết thúc
Chúc thầy cô & các em có
một tiết học vui vẻ