Bài 20. Nguyên tử, phân tử chuyển động hay đứng yên?

Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Các chất được cấu tạo như thế nào?
Đáp án: Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử, phân tử.
Câu 2: Khi đổ 50 cm3 rượu vào 50 cm3 nước,ta thu được một hỗn hợp rượu - nước có thể tích

A. bằng 100 cm3 C. nhỏ hơn 100 cm3
B. lớn hơn 100 cm3 D. có thể bằng hoặc
lớn hơn 100 cm3
H·y t­ëng t­îng gi÷a s©n tr­êng cã 1 qu¶ bãng khæng lå vµ rÊt nhiÒu häc sinh tõ mäi phÝa ch¹y ®Õn x« ®Èy qu¶ bãng. V× nh÷ng x« ®Èy nµy kh«ng c©n b»ng nªn qu¶ bãng lóc bay lªn, khi r¬i xuèng, lóc bËt sang tr¸i, khi l¨n sang ph¶i …(H 20.1).Trß ch¬i nµy t­ëng nh­ ch¼ng cã liªn quan g× ®Õn nguyªn tö, ph©n tö, thÕ mµ l¹i cã thÓ gióp chóng ta hiÓu mét trong nh÷ng tÝnh chÊt quan träng nhÊt cña nguyªn tö, ph©n tö sÏ häc trong bµi nµy.
Tiết 24
Nguyên tử, phân tử chuyển động

Hay đứng yên?
I. Thí nghiệm Bơ-rao
- Các hạt phấn hoa chuyển động không ngừng về mọi phía.
II. Các nguyên tử, phân tử chuyển động
không ngừng
Đáp án C1: Quả bóng tượng tự hạt phấn hoa trong thí nghiệm Bơ-rao.
Đáp án C2: Các học sinh tương tự như các phân tử nước trong thí nghiệm của Bơ-rao.
Đáp án C3: Các phân tử nước chuyển động không ngừng, trong khi chuyển động nó va chạm vào các hạt phấn hoa từ nhiều phía, các va chạm này không cân bằng nhau làm cho các hạt phấn hoa chuyển động hỗn độn không ngừng.
Kết luận: Các nguyên tử, phân tử chuyển động không ngừng.
III. Chuyển động phân tử và nhiệt độ
*Giải thích:Khi nhiệt độ của nước tăng thì chuyển động của các hạt phấn hoa càng nhanh, chứng tỏ các phân tử nước chuyển động càng nhanh va đập vào các hạt phấn hoa càng mạnh.
Kết luận: Nhiệt độ càng cao thì các nguyên tử, phân tử chuyển động càng nhanh.
* Chuyển động trên được gọi là chuyển động nhiệt.
Ghi nhớ:
* Các nguyên tử, phân tử chuyển động không ngừng.
* Nhiệt độ của vật càng cao thì các nguyên tử, phân tử cấu tạo nên vật chuyển động càng nhanh.
Đổ nhẹ nước vào một bình đựng dung dịch CuSO4 màu xanh (H 20.4). Vì nước nhẹ hơn nên nổi ở trên tạo thành một mặt phân cách giữa hai rồi mất hẳn. Trong bình chỉ còn một chất lỏng đồng nhất màu xanh nhạt. Nước và CuSO4 đã hoà lẫn vào nhau.
Hiện tượng này gọi là hiện tượng khuếch tán.



IV. Vận dụng
Đáp án C4:
Các phân tử nước và CuSO4 đều chuyển động không ngừng về
mọi phía, nên các phân tử CuSO4 có thể chuyển động lên trên
xen vào khoảng cách giữa các phân tử nước và các phân tử nước
có thể chuyển động xuống dưới xen vào khoảng cách giữa các
phân tử CuSO4, cứ như thế làm cho mặt phân cách giữa nước và
CuSO4 mờ dần. Cuối cùng trong bình chỉ còn một chất lỏng
đồng nhất màu xanh nhạt.
Đáp án C5:
Trong nước hồ, ao, sông, biển có không khí mặc dù không khí nhẹ hơn nước rất nhiều là do các phân tử không khí chuyển động không ngừng về mọi phía, xen kẽ vào khoảng cách giữa các phân tử nước.
Hai thỏi vàng và chì mài thật nhẵn,ép sát vào nhau.Sau 5 năm giữa hai thỏi hình thành một lớp hợp kim vàng và chì dày khoảng 1mm.
Đáp án C6:
Hiện tượng khuếch tán xảy ra nhanh hơn khi nhiệt độ tăng vì khi nhiệt độ tăng các phân tử chuyển động nhanh hơn => các chất tự hoà lẫn vào nhau nhanh hơn.
Bài tập
Bài 1. Hãy chỉ ra kết luận đúng trong các kết luận sau:
A. Nguyên tử,phân tử chuyển động càng nhanh thì vật cũng chuyển động càng nhanh.
B. Các nguyên tử,phân tử chuyển động không ngừng.
C. Nguyên tử,phân tử chuyển động chậm thì vật cũng chuyển động chậm.
D. Cả A và C đều đúng

Bài 2. Khi các nguyên tử,phân tử cấu tạo nên chuyển động nhanh thì đại lượng nào sau đây tăng?
Khối lượng của vật C. Nhiệt độ của vật
B. Trọng lượng của vật D. Cả khối lượng và trọng
lượng của vật

đáp án
Bài 1. Hãy chỉ ra kết luận đúng trong các kết luận sau:
A. Nguyên tử,phân tử chuyển động càng nhanh thì vật cũng chuyển động càng nhanh.
B. Các nguyên tử,phân tử chuyển động không ngừng.
C. Nguyên tử,phân tử chuyển động chậm thì vật cũng chuyển động chậm.
D. Cả A và C đều đúng

Bài 2. Khi các nguyên tử,phân tử cấu tạo nên chuyển động nhanh thì đại lượng nào sau đây tăng?
Khối lượng của vật C. Nhiệt độ của vật
B. Trọng lượng của vật D. Cả khối lượng và trọng
lượng của vật

Đáp án C7:
Trong cốc nước nóng, thuốc tím tan nhanh hơn vì các phân tử chuyển động nhanh hơn nên các chất tự hoà lẫn vào nhau nhanh hơn.
*Bốn nội dung cơ bản về tính chất của nguyên tử,phân tử:
+ Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử,phân tử.
+ Giữa các nguyên tử,phân tử có khoảng cách.
+ Các nguyên tử,phân tử chuyển động không ngừng.
+ Nhiệt độ của vật càng cao thì các nguyên tử, phân tử cấu tạo nên vật chuyển động càng nhanh.

Hướng dẫn bài tập về nhà
Học thuộc ghi nhớ SGK.
Đọc phần "Có thể em chưa biết".
Làm bài tập 20.1 đến 20.6 Sách bài tập Vật lý.