Bài 20. Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

Chào mừng
thầy cô tới dự tiết học lớp 9B
Tư tưởng: là quan điểm và ý nghĩ chung của con người đối với hiện thực khách quan và đối với xã hội.
Đạo lí: là cái lẽ hợp với khuôn phép, ở đời. Ví dụ: đạo đức, lối sống ...
? Vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống.
* Văn bản: "Tri thức là sức mạnh"
- Vấn đề nghị luận: giá trị của tri thức khoa học và nguời trí thức.
Tư tưởng: là quan điểm và ý nghĩ chung của con người đối với hiện thực khách quan và đối với xã hội.
Đạo lí: là cái lẽ hợp với khuôn phép, ở đời. Ví dụ: đạo đức, lối sống ...
* Hình thức:
- Bài văn có bố cục ba phần:
+ Mở bài (đoạn 1)
+ Thân bài (đoạn 2, 3)
+ Kết bài (đoạn 4)
: Nêu vấn đề bàn luận.
*Mở bài
- Nội dung vấn đề:
+ Tri thức là sức mạnh.
+ Ai có tri thức người đó có sức mạnh.
Đoạn 2 nêu dẫn chứng chứng minh tri thức có thể cứu một cái máy khỏi số phận một đống phế liệu.
Đoạn 3 chứng minh tri thức là sức mạnh của cách mạng, bằng cách nêu dẫn chứng Bác Hồ đã thu hút nhiều nhà tri thức lớn theo người tham gia đóng góp cho cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ thành công.
* Thân bài:
kết thúc và mở rộng vấn đề.
- Nội dung: Phê phán một số người không biết quý trọng tri thức, sử dụng tri thức không đúng chỗ.
* Kết bài:
Mở bài: nêu vấn đề tri thức là sức mạnh
Kết luận: phê phán một số người không biết quý trọng tri thức, sử dụng tri thức không đúng chỗ
Thân bài
Nhà khoa học người Anh Phơ-răng-xit Bê-cơn (thế kỉ XVI - XVI) đã nói một câu nổi tiếng: "Tri thức là sức mạnh". Sau này Lê-nin, một người thầy của cách mạng vô sản thế giới, lại nói cụ thể hơn: "Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh". Đó là một tư tưởng rất sâu sắc. Tuy vậy, Không phải ai cũng hiểu được tư tưởng ấy.
Tri thức đúng là sức mạnh. Người ta kể rằng, có một máy phát điện cỡ lớn của công ty Pho bị hỏng. Một hội đồng gồm nhiều kĩ sư họp ba tháng liền tìm không ra nguyên nhân. Người ta phải mời đến chuyên gia Xten-mét-xơ. Ông xem xét và làm cho máy hoạt động trở lại. Công ty phải trả cho ông 10 000 đô la. Nhiều người cho rằng Xten-mét-xơ là tham, bắt bí để lấy tiền. Nhưng trong giấy biên nhận, Xten-mét-xơ ghi: "Tiền vạch một đường thẳng là 1 đô la. Tiền tìm ra chỗ để vạch đúng đường ấy giá 9 999 đô la". Rõ ràng người có tri thức thâm hậu có thể làm được những việc mà nhiều người khác không làm nổi. Thử hỏi nêu không biết cách chữa cỗ máy kia có thể thoát khỏi số phận trở thành đống phế liệu được không!?
Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. Bác Hồ của chúng ta sau chuyến đi Pháp năm 1946 trở về đã thu hút được nhiều nhà trí thức Việt Nam danh tiếng đi theo kháng chiến như kĩ sư Trần Đại Nghĩa, tiến sĩ Nguyễn Văn Huyên, các bác sĩ Tôn Thất Tùng, Đặng Văn Ngữ, nhà toán học Tạ Quang Bửu, ... Các nhà trí thức ấy đã đem tri thức của mình mà xây dựng các nhà quân giới, giáo dục, y tế, ... góp phần to lớn đưa cuộc kháng chiến đến thành công. Trong cuộc kháng chiến chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, các giáo sư Đàm Trung Đồn, Vũ Đình Cự đã huy động tri thức góp phần phá thuỷ lôi nổ chậm của địch, khai thông bến cảng. Và ngày nay, các nhà khoa học nông nghiệp như Bùi Huy Đáp, Vũ Tuyên Hoàng, ... đã lai tạo giống lúa mới, góp phần tăng sản lượng nông nghiệp, làm cho nước ta không chỉ có đủ lương thực mà còn trở thành một trong những nước đứng hàng đầu về xuất khẩu gạo trên thế giới.
Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý trọng tri thức. Họ coi mục đích của việc học chỉ là để có mảnh bằng mong sau này tìm việc kiếm ăn hoặc thăng quan tiến chức. Họ không biết rằng, muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai cùng các nước trong khu vực và thế giới cần phải có biết bao nhiêu nhà trí thức tài năng trên mọi lĩnh vực!
"Rõ ràng người có tri thức thâm hậu có thể làm được những việc mà nhiều người khác không làm nổi. Thử hỏi nêu không biết cách chữa cỗ máy kia có thể thoát khỏi số phận trở thành đống phế liệu được không !? "
Đoạn 2: Làm sáng tỏ vấn đề
+ Luận điểm (Câu 1):Tri thức là sức mạnh
+ Dẫn chứng (Câu 2 đến câu 8):Kể câu chuyện về chuyên gia Xten-met-xơ sử dụng tri thức cứu một cái máy khỏi số phận một đống phế liệu.
+ Khẳng định lại luận điểm (Câu 9,10)
? Phép lập luận phân tích, tổng hợp
GHI NHỚ
Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống ... của con người.
Yêu cầu nội dung :Làm sáng tỏ các vấn đề tư tưởng đạo lí bằng cách giải thích, chứng minh, so sánh đối chiếu, phân tích ... để chỉ ra chỗ đúng chỗ sai của một tư tuởng nào đó của người viết.
Yêu cầu về hình thức : Có bố cục 3 phần, có luận điểm đúng đắn, sáng tỏ, lời văn chính xác, sinh động.
? Trong những đề bài sau, đề bài nào thuộc bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí. Đề bài nào thuộc kiểu nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống?

A. Suy nghĩ về đạo lí uống nước nhớ nguồn.

B. Bàn về vấn đề ô nhiễm môi trường hiện nay.
Văn bản: Thời gian là vàng.
a. Văn bản thuộc loại nghị luận tư tưởng, đạo lý.
b. Văn bản nghị luận về vấn đề: giá trị của thời gian.
c. Phép lập luận chủ yếu: Phân tích và chứng minh
- Các luận điểm được triển khai theo lối phân tích những biểu hiện chứng tỏ thời gian là vàng. Sau mỗi luận điểm là dẫn chứng chứng minh cho luận điểm.


Luận điểm chính: Thời gian là vàng.

Cho đoạn văn sau:
Tự trọng là gì? Là lòng tự quý mình, tự coi mình có giá trị.
Trong vũ trụ, chỉ riêng loài người biết mình có đời sống tinh thần cao vượt lên trên hết vạn vật ; có lí trí phân biệt thị phi, thiện, ác, quan niệm nổi lí tưởng tận mĩ tận thiện, để ngày ngày hướng về chỗ chí thiện ấy mà cố sức tiến lên. Lại có ý chí nghị lực, tự do chọn lấy đường hành động ở đời biết mưu cuộc sinh tồn tiến thủ bằng cách lợi dụng, phát triển khả năng ; con người có và biết rằng có những ưu điểm nói trên này, tự nhiên nhận ra được giá trị của mình, và sinh lòng tự tôn tự trọng.
Hướng dẫn về nhà.
Học bài cũ.
Làm các bài tập 2,3,4 ( SBT - 15 ).
Chuẩn bị bài mới: Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La-phông-ten.