Bài 20. Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô về dự giờ Ngữ Văn - lớp 9.
Người dạy:
Kiểm tra bài cũ
* Cho các đề bài sau :
1-Bàn về tranh giành và nhường nhịn?
2- Đất nước ta có nhiều tấm gương học sinh nghèo vượt khó, học giỏi. Em hãy trình bày về một số tấm gương đó và nêu suy nghĩ của mình?
3- Tác hại của việc hút thuốc lá?
4- Lòng biết ơn thày, cô giáo.
5- Suy nghĩ về câu tục ngữ "Lá lành đùm lá rách"
Tiết 108:
Nghị luận về
một vấn đề tư tưởng, đạo lí
Theo từ điển Tiếng Việt của viện ngôn ngữ học:
" Đạo lý là cái lẽ hợp với đạo đức ."


Ví dụ: Uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây,...



"Tư tưởng là quan điểm và ý nghĩ chung của con người đối với hiện thực khách quan và đối với xã hội ".
Ví dụ : Tri thức là sức mạnh, thời gian là vàng, học đi đôi với hành...
+Phần1:( đoạn 1) Nêu vấn đề cần bàn luận (Giá trị của tri thức khoa học và người trí thức).
+ Phần 2: ( Đoạn 2+3 ):
Tri thức đúng là sức mạnh.
- Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng.
+ Phần 3: (đoạn 4) Phê phán những biểu hiện không coi trọng tri thức hoặc sử dụng tri thức không đúng chỗ.
Mở bài
Kết bài
Thân bài
Nêu vấn đề nghị luận
Lập luận,chứngminh vấn đề
Khái quát, mở rộng vấn đề
Các câu mang luận điểm chính trong bài :
Phần mở bài :
Nhà khoa học người Anh Phư-răng-xít Bê -cơn (thế kỷ XVI- XVII) đã nói một câu nổi tiếng : "Tri thức là sức mạnh".
Sau này Lê-nin,một người thày của cách mạng vô sản thế giới , lại nói cụ thể hơn: "Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh".
Đó là một tư tưởng rất sâu sắc.
Tuy vậy, không phải ai cũng hiểu được tư tưởng ấy.
Phần Thân bài:
*đoạn 1:
Câu 1: Tri thức đúng là sức mạnh .
Hai câu kết : Rõ ràng người ấy có tri thức thâm hậu có thể làm được những việc mà nhiều người khác không làm nổi .
Thử hỏi, nếu không biết cách chữa thì cỗ máy kia có thể thoát khỏi số phận trở thành đống phế liệu được không !?
*đoạn 2:
Câu 1: Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng.
Phần Kết bài:
Câu 1: Tri thức có sức mạnh như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý trọng tri thức.
Câu kết : Họ không biết rằng muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, công bằng dân chủ văn minh, sánh vai với các nước trong khu vực và thế giới cần biết bao nhiêu nhà trí thức tài năng trên mọi lĩnh vực.
Phần mở bài :
Nhà khoa học người Anh Phư-răng-xít Bê -cơn (thế kỷ XVI- XVI) đã nói một câu nổi tiếng : "Tri thức là sức mạnh".
Sau này Lê-nin, một người thày của cách mạng vô sản thế giới, lại nói cụ thể hơn: "Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh".
Đó là một tư tưởng rất sâu sắc.
Tuy vậy, không phải ai cũng hiểu được tư tưởng ấy.
Phần Thân bài:
*Đoạn 1:
- Tri thức đúng là sức mạnh .
- Rõ ràng người ấy có tri thức thâm hậu có thể làm được những việc mà nhiều người khác không làm nổi .
-Thử hỏi, nếu không biết cách chữa thì cỗ máy kia có thể thoát khỏi số phận trở thành đống phế liệu được không !?
*Đoạn 2:
- Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng.
Phần Kết bài:
Câu 1: Tri thức có sức mạnh như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý trọng tri thức.
Câu kết : Họ không biết rằng muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, công bằng dân chủ văn minh, sánh vai với các nước trong khu vực và thế giới cần biết bao nhiêu nhà trí thức tài năng trên mọi lĩnh vực.
Phần mở bài :
Nhà khoa học người Anh Phư-răng-xít Bê -cơn (thế kỷ XVI- XVII ) đã nói một câu nổi tiếng : "Tri thức là sức mạnh". Sau này Lê-nin,một người thày của cách mạng vô sản thế giới , lại nói cụ thể hơn: "Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh". Đó là một tư tưởng rất sâu sắc.
Tuy vậy, không phải ai cũng hiểu được tư tưởng ấy.
Phần thân bài: Đoạn 1:
Người ta kể rằng, có một cái
máy phát điện cỡ lớn của công ty Pho bị hỏng. Một hội đồng gồm nhiều kỹ sư họp ba tháng liền không tìm ra nguyên nhân. Người ta phải mời đến chuyên gia Xten - mét-xơ. Ông xem xét và làm cho máy hoạt động trở lại. Công ty phải trả cho ông 10.000 đô la. Nhiều người cho rằng Xten -mét-xơ là tham, bắt bí để lấy tiền. Nhưng trong giấy biên nhận, Xten -mét-xơ ghi: " Tiền vạch một đường thẳng là một đô la. Tìm ra chỗ để vạch đúng đường ấy giá 9999 đô la "....
Rõ ràng
Tri thức đúng là sức mạnh.
người ấy có tri thức thâm hậu có thể làm được những việc mà nhiều người khác không làm nổi .
Thử hỏi, nếu không biết cách chữa thì cỗ máy kia có thể thoát khỏi số phận trở thành đống phế liệu được không !?
Phần thân bài:
Đoạn 2:
Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. Bác Hồ của chúng ta sau chuyến đi Pháp năm 1946 trở về đã thu hút được nhiều nhà trí thức Việt Nam danh tiếng đi theo kháng chiến như kĩ sư Trần Đại Nghĩa, tiến sĩ Nguyễn Văn Huyên,các bác sĩ Tôn Thất Tùng, nhà toán học Tạ Quang Bửu,...Các nhà trí thức ấy đã đem tri thức của mình mà xây dựng các ngành quân giới, giáo dục, y tế,...góp phần to lớn đưa cuộc kháng chiến đến thành công. Trong cuộc kháng chiến chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, các giáo sư Đàm Trung Đồn, Vũ Đình Cự đã huy động trí thức góp phần phá huỷ thuỷ nôi nổ chậm của địch, khai thông bến cảng.Và ngày nay, các nhà khoa học nông nghiệp như Bùi Huy Đáp, Vũ Tuyên Hoàng,...đã lai giống lúa mới , góp phần tăng sản lượng nông nghiệp, làm cho nước ta không chỉ có đủ lương thực mà còn trở thành một trong những nước đứng đầu về xuất gạo trên thế giới.
-Bàn về tranh giành và nhường nhịn?
- Lòng biết ơn thày, cô giáo
- Suy nghĩ về câu tục ngữ "Lá lành đùm lá rách".
GHi nhớ
- Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng đạo đức, lối sống,...của con người.

Yêu cầu về nội dung của bài nghị luận này là phải làm sáng tỏ các vấn đề tư tưởng, đạo lí bằng các cách giải thích, chứng minh, so sánh, đối chiếu, phân tích, ... để chỉ ra chỗ đúng hay chỗ sai của một tư tưởng nào đó, nhằm khẳng định tư tưởng của người viết.

- Về hình thức, bài viết phải có bố cục ba phần; có luận điểm đúng đắn, sáng tỏ; lời văn chính xác, sinh động.

Thời gian là vàng
Ngạn ngữ có câu thời gian là vàng. Nhưng vàng thì mua được mà thời gian không mua được.Thế mới biết vàng có giá mà thời gian là vô giá.
Thật vậy, thời gian là sự sống. Bạn vào bệnh viện mà xem,người bệnh nặng, nếu kịp thời chạy chữa thì sống, để chậm là chết.
Thời gian là thắng lợi. Bạn hỏi các anh bộ đội mà xem, trong chiến đấu, biết nắm thời cơ,đánh địch đúng lúc là thắng lợi, để mất thời cơ là thất bại.
Thời gian là tiền. Trong kinh doanh, sản xuất hàng hóa đúng lúc là lãi, không đúng lúc là lỗ.
Thời gian là tri thức. Phải thường xuyên học tập thì mới giỏi. Học ngoại ngữ mà bữa đực, bữa cái, thiếu kiên trì,thì học mấy cũng không giỏi được.
Thế mới biết, nếu biết tận dụng thời gian thì làm được bao nhiêu điều cho bản thân và cho xã hội. Bỏ phí thời gian thì có hại và về sau hối tiếc cũng không kịp.
( Phương Liên )
.
Thế mới biết vàng có giá mà thời gian là vô giá
A- Nội dung đem ra bàn luận là vấn đề tư tưởng, văn hóa, đạo đức , lối sống của con người.
B - Bài viết phải có bố cục 3 phần, có luận điểm đúng đắn, sáng tỏ, chính xác, sinh động.
C- Văn viết cần trau chuốt, bóng bảy, giàu hình ảnh, giàu biện pháp tu từ.
D -Vận dụng linh hoạt các thao tác chứng minh, giải thích, so sánh, phân tích đối chiếu...để trình bày vấn đề.
Bài tập
ý nào sau đây không phù hợp với bài văn nghị luận về vấn đề tư tưởng đạo lý?
C
Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí
Nội dung
-Phải làm sáng tỏ các vấn đề tư tưởng, đạo lí bằng cách giải thích, chứng minh,...để chỉ ra chỗ đúng (sai ) của một tư tưởng nào đó nhằm khẳng định tư tưởng của người viết.
Hình thức

-Bố cục: ba phần.
-Luận điểm :đúng đắn sáng tỏ.
-Lời văn chính xác, sinh động


Hướng dẫn học ở nhà:
- Học thuộc ghi nhớ.
Hoàn thiện bài tập .
- Chuẩn bị bài : Liên kết câu và liên kết đoạn văn.
Các thầy giáo, cô giáo và các em học sinh
xin chân thành cảm ơn
và kính chúc sức khoẻ