Bài 20. Hợp kim sắt: Gang, thép

HỒNG BÀNG
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HÓA HỌC
BÀI GIẢNG

9
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1 :
Nêu các tính chất hoá học của sắt ?
Bài tập 2 _ SGK trang 60 :
Từ sắt và các hoá chất cần thiết, hãy viết các phương trình hoá học để thu được các oxit riêng biệt : Fe3O4, Fe2O3,và ghi rõ điều kiện phản ứng nếu có .
Bài tập 4 _ SGK trang 60 :
Sắt tác dụng được với chất nào sau đây :
a. Dung dịch muối Cu(NO3)2,
b. H2SO4 đặc nguội,
c. Khí Cl2
d. Dung dịch ZnSO4
Viết các phương trình hoá học và ghi điều kiện nếu có .
HỢP KIM SẮT
Thời gian 1 tiết
Bài 20
GANG, THÉP
MỤC TIÊU BÀI GIẢNG
* Biết : Gang là gì ? Thép là gì ? Tính chất và một số ứng dụng của gang và thép .
* Biết nguyên tắc, nguyên liệu và quá trình sản xuất gang trong lò cao .
* Biết nguyên tắc, nguyên liệu và quá trình sản xuất thép trong là luyện thép .
Biết đọc và tóm tắt các kiến thức từ SGK .
Biết sử dụng các kiến thức thực tế về gang, thép, ... để rút ra ứng dụng của gang, thép .
Biết khai thác thông tin về sản xuất gang, thép từ sơ đồ lò luyện gang và lò luyện thép .
Viết được các phương trình hoá học chính xảy ra trong quá trình sản xuất gang .
Viết được các phương trình hoá học chính xảy ra trong quá trình sản xuất thép .
I. HỢP KIM CỦA SẮT
Các em hãy cho biết “ Hợp kim là gì ? “
Hợp kim là chất rắn thu được sau khi làm nguội hỗn hợp nóng chảy của nhiều kim loại khác nhau hoặc của kim loại và phi kim loại .
Hợp kim sắt có nhiều ứng dụng là gang và thép .
I. HỢP KIM CỦA SẮT
1. GANG LÀ GÌ ?
* Gang là hợp kim của sắt và cacbon
* Thành phần của gang :
I. HỢP KIM CỦA SẮT
1. GANG LÀ GÌ ?
* Gang cứng và giòn
Gang
Gang trắng
Dùng để luyện thép
Gang xám
Dùng để đúc bệ máy, ống nước, ...
** Đặc điểm của gang :
** Ứng dụng của gang :
I. HỢP KIM CỦA SẮT
2. THÉP LÀ GÌ ?
* Thép là hợp kim của sắt và cacbon
* Thành phần của thép :
I. HỢP KIM CỦA SẮT
2. THÉP LÀ GÌ ?
* Thép thường cứng, đàn hồi, ít bị ăn mòn
** Đặc điểm của thép :
** Ứng dụng của thép :
* Dùng để chế tạo nhiều chi tiết máy, vật dụng, dụng cụ lao động .
* Dùng để làm vật liệu xây dựng, chế tạo phương tiện giao thông vận tải .
Nhận xét

Gang và thép đều là hợp kim của sắt với cacbon và một số nguyên tố khác .
Trong gang : hàm lượng cacbon chiếm từ 2% đến 5% .
Trong thép : hàm lượng cacbon ít hơn 2% ( dưới 2% ) .
II. SẢN XUẤT GANG THÉP
1. SẢN XUẤT GANG :
Các nhóm thảo luận và trả lời theo nội dung sau :
a. Nguyên liệu để sản xuất gang .
b. Nguyên tắc để sản xuất gang .
c. Quá trình sản xuất gang trong lò cao . Viết các phương trình phản ứng chính xảy ra trong quá trình sản xuất gang .
II. SẢN XUẤT GANG THÉP
1. SẢN XUẤT GANG :
a. Nguyên liệu để sản xuất gang .
* Quặng manhetit ( chứa Fe3O4 ), quặng hematit ( chứa Fe2O3 ) .
* Than cốc, không khí giàu oxi .
* Một số chất phụ gia khác : đá vôi ( CaCO3 ).
b. Nguyên tắc sản xuất gang .
* Dùng cacbon oxit khử sắt oxit ở nhiệt độ cao trong lò luyện kim ( lò cao ) .
II. SẢN XUẤT GANG THÉP
1. SẢN XUẤT GANG :
c. Quá trình sản xuất gang trong lò cao .
* Các em hãy quan sát quá trình sản xuất gang trong lò cao ? Viết các phương trình phản ứng chính ?
II. SẢN XUẤT GANG THÉP
1. SẢN XUẤT GANG :
c. Quá trình sản xuất gang trong lò cao .
* Quặng, than cốc, đá vôi có kích thước vừa phải được đưa vào lò cao qua miệng lò và xếp thành từng lớp xen kẻ nhau . Không khí nóng được thổi từ hai bên lò từ dưới lên .
Phản ứng tạo thành khí CO
C ( r )
O2 ( k )
CO2 ( k )
to
+
C ( r )
CO ( k )
2CO ( k )
to
+
II. SẢN XUẤT GANG THÉP
1. SẢN XUẤT GANG :
c. Quá trình sản xuất gang trong lò cao .
* Khí CO khử oxit sắt trong quặng thành sắt .
Phương trình phản ứng
3CO ( k )
Fe2O3 ( k )
3CO2 ( k )
to cao
+
2Fe ( r )
+
* Một số oxit khác có trong quặng như MnO2, SiO2, ... cũng bị khử tạo thành đơn chất Mn, Si, ...
* Sắt nóng chảy hoà tan một lượng nhỏ cacbon và một số nguyên tố khác tạo thành gang lỏng chảy xuống nồi lò và được đưa ra ngoài qua cửa tháo gang .
II. SẢN XUẤT GANG THÉP
1. SẢN XUẤT GANG :
c. Quá trình sản xuất gang trong lò cao .
* Đá vôi bị phân huỷ thành CaO . CaO kết hợp với các oxit SiO2, ... có trong quặng tạo thành xỉ .
Phương trình phản ứng
CaO ( r )
SiO2 ( r )
CaSiO3 ( r )
to
+
* Xỉ nhẹ nổi lên trên và được đưa ra ngoài ở cửa tháo xỉ .
* Khí tạo thành trong lò cao được thoát ra ở phía trên gần miệng lò .
II. SẢN XUẤT GANG THÉP
2. SẢN XUẤT THÉP :
Các nhóm thảo luận và trả lời theo nội dung sau :
a. Nguyên liệu sản xuất thép .
b. Nguyên tắc sản xuất thép .
c. Quá trình sản xuất thép trong lò luyện thép . Viết các phương trình phản ứng chính xảy ra trong quá trình sản xuất thép .
II. SẢN XUẤT GANG THÉP
2. SẢN XUẤT THÉP :
a. Nguyên liệu để sản xuất thép .
* Gang, sắt phế liệu và khí oxi .
b. Nguyên tắc sản xuất thép .
* Oxi hoá một số kim loại, phi kim để loại ra khỏi gang phần lớn các nguyên tố cacbon, silic, mangan, ... .
II. SẢN XUẤT GANG THÉP
2. SẢN XUẤT THÉP :
c. Quá trình sản xuất thép trong lò luyện thép Bet-xơ-me
* Thổi khí oxi vào lò đựng gang nóng chảy ở nhiệt độ cao . Khí oxi oxi hoá sắt thành oxit sắt FeO . Sau đó FeO sẽ oxi hoá một số nguyên tố trong gang như C, Mn, Si, S, P, ...
Phương trình phản ứng
FeO
C
Fe
to
+
CO
+
* Sản phẩm thu được là thép
LUYỆN TẬP _ CỦNG CỐ

Em hãy nêu nội dung chính của bài :
Hợp kim của sắt .
Gang
Thành phần của gang
Các loại gang : gang trắng, gang xám
Công dụng của gang
Thép
Thành phần của thép
Tính vật lí và tính hoá học của thép
Công dụng của thép
LUYỆN TẬP _ CỦNG CỐ

Em hãy nêu nội dung chính của bài :
Sản xuất
Gang
Nguyên liệu sản xuất gang
Nguyên tắc sản xuất gang
Quá trình sản xuất gang trong lò cao
Thép
Nguyên liệu sản xuất thép
Nguyên tắc sản xuất thép
Quá trình sản xuất thép
LUYỆN TẬP _ CỦNG CỐ
Em hãy thực hiện bài luyện tập sau:
Bài tập : Tính khối lượng gang có chứa 95%Fe sản xuất được từ 1,2 tấn quặng hematit ( có chứa 85% Fe2O3 ), biết rằng hiệu suất của quá trình là 80% .
Các bước thực hiện bài tập :
* Viết phương trình phản ứng .
* Tính khối lượng Fe2O3 có trong 1,2 tấn quặng hematit .
* Tính khối lượng sắt thu được theo phương trình hoá học .
* Tính khối lượng sắt thu được thực tế.
* Tính khối lượng gang thu được thực tế.
Ghi nhớ

Gang là một loại hợp kim của sắt với cacbon, trong đó hàm lượng cacbon chiếm từ 2% - 5% .
Trong gang còn có lượng nhỏ một số nguyên tố khác như : Si, Mn,S, ...
Gang được luyện trong lò cao bằng cách dùng khí CO khử oxit sắt .
Thép là hợp kim của sắt với cacbon và một số nguyên tố khác, trong đó hàm lượng cacbon chiếm dưới 2% .
Thép được luyện trong lò luyện thép bằng cách oxi hoá một số nguyên tố có trong gang như C, Mn, Si, S, P, ...
Gang :
Thép :
DẶN DÒ
Chuẩn bị trước bài 21 _
“ SỰ ĂN MÒN KIM LOẠI VÀ BẢO VỆ KIM LOẠI KHÔNG BỊ ĂN MÒN “

Thực hiện các bài tập 5, 6 sách giáo khoa _ trang 63

Thực hiện tháng 11 năm 2005