Bài 20. Chất dẫn điện và chất cách điện - Dòng điện trong kim loại

1. Dòng điện là gì? Nguồn điện có mấy cực?
Một mảnh ni lông đã được cọ xát
Chiếc pin tròn được đặt tách riêng trên bàn
Đồng hồ dùng pin đang chạy
Đường dây điện trong gia đình khi không sử dụng bất cứ một thiết bị điện nào
KIỂM TRA BÀI CŨ
+ Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng .
+ Mỗi nguồn điện đều có 2 cực (cực dương và cực âm).
2. Đang có dòng điện chạy trong vật nào dưới đây ?
Đồng hồ dùng pin đang chạy
3-Hãy quan sát thí nghiệm ở trên bàn giáo viên và trả lời các câu hỏi sau:
a. Trong mạch điện đã cho có dòng điện đi qua chưa? v sao?
b. Muốn có dòng điện chạy trong mạch em phải kiểm tra và mắc lại mạch điện như thế nào?
c. Dấu hiệu nào giúp em nhận biết có dòng điện trong mạch?
Trả lời: Chưa có dòng điện trong mạch vì đèn chưa sáng.
Trả lời: Kiểm tra lại và nối hai mỏ kẹp lại với nhau.
Trả lời: Nếu đèn sáng chứng tỏ trong mạch có dòng điện.
Dòng điện ở mạch điện gia đình nếu chạy trực tiếp qua cơ thể người sẽ rất nguy hiểm tới tính mạng. Vì vậy tất cả các dụng cụ và thiết bị dùng điện (dây điện, công tắc, phích cắm điện, ổ lấy điện, bóng đèn, quạt điện .v.v.) đều phải được chế tạo đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Chúng gồm những bộ phận dẫn điện và những bộ phận cách điện .
CHẤT DẪN ĐIỆN VÀ CHẤT CÁCH ĐIỆN - DÒNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI
Tiết 22: Bài 20


I/ chất dẫn điện và chất cách điện
+ Chất cách điện là chất không cho dòng điện đi qua
..........................
+ Chất dẫn điện là chất cho dòng điện đi qua.
............................
C1: Hãy quan sát hình 20.1 hoặc các vật thật tương ứng và cho biết chúng gồm:
1. Các bộ phận dẫn điện là:
2. Các bộ phận cách điện là:
Vỏ nhựa của phích cắm
Hai chốt cắm
Vỏ dây
Lõi dây
ĐUI CÀI
Hai đầu dây đèn
ĐUI XOÁY
Dây trục
Thủy tinh đen
Trụ thủy tinh
Dây tóc
Hình 20.1: Bóng đèn đui xoáy, bóng đèn đui cài và phích cắm điện với dây dẫn
Quan sát hình vẽ, kết hợp với quan sát các vật thật tương ứng hãy chỉ ra những bộ phận nào là dẫn điện, những bộ phận nào là cách điện?
I. chất dẫn điện và chất cách điện
I/ chất dẫn điện và chất cách điện
+ Chất cách điện là chất không cho dòng điện đi qua.
+ Chất dẫn điện là chất cho dòng điện đi qua.
Thí nghiệm
1, Dụng cụ:Pin, bóng đèn, dây nối, mỏ kẹp, vật cần xác định tính dẫn điện.
2, Các bước tiến hành thí nghiệm.
+ Bước 1.Lắp mạch điện theo hình 20.2
+Bước 2.Chập hai mỏ kẹp với nhau và kiểm tra mạch để đảm bảo đèn sáng.
+ Bước 3. Lần lượt kẹp hai mỏ kẹp vào hai đầu của các vật cần xác định tính dẫn điện.
(Nếu đèn sáng thì vật đem thử là vật dẫn điện, nếu đèn không sáng thì vật ấy là vật cách điện. )
Hình 20.2
Thí nghiệm :
L�m thí nghi?m d? ki?m tra v?t n�o l� d?n di?n, v?t n�o l� c�ch di?n trong nh?ng v?t sau.
M?t thanh g? khơ.
M?t do?n d�y d?ng.
M?t do?n v? nh?a b?c d�y d?n di?n.
M?t do?n d�y th�p.
M?t do?n ru?t b�t chì.
M?t m?nh s?.
Với từng trường hợp, quan sát bóng đèn và ghi kết quả vào bảng
M?t thanh g? khơ.
M?t do?n d�y d?ng.
M?t do?n v? nh?a b?c d�y d?n di?n.
M?t do?n d�y th�p.
M?t do?n ru?t b�t chì.
M?t m?nh s?.
Kết quả thí nghiệm :
Vật dùng thí nghiệm :
I. chất dẫn điện và chất cách điện
Ví dụ:
Ví dụ:
đồng, thép, nhôm,.
nhựa, thuỷ tinh, sứ,.
+ Chất dẫn điện là chất cho dòng điện đi qua.
+ Chất cách điện là chất không cho dòng điện đi qua.
C2: Hãy kể tên ba vật liệu thường dùng để làm vật dẫn điện, ba vật liệu thường dùng để làm vật cách điện.
C3: Hãy nêu một số trường hợp chứng tỏ rằng không khí ở điều kiện bình thường là chất cách điện.
Ví dụ: Trong mạch điện thắp sáng bóng đèn pin, khi công tắc ngắt, giữa hai chốt công tắc là không khí, đèn không sáng. Vậy bình thường không khí là chất cách điện.
II. Dòng điện trong kim loại :
Êlectron tự do trong kim loại:
C4: Hãy nhớ lại xem trong nguyên tử, hạt nào mang điện tích dương, hạt nào mang điện tích âm.
a- Kim loại la` chất dẫn điện
+
+ +
Hạt nhân
-
-
-
Êlectrôn
Mô hình đơn giản của nguyên tử
II. Dòng điện trong kim loại :
Êlectron tự do trong kim loại:
C4: Hãy nhớ lại xem trong nguyên tử, hạt nào mang điện tích dương, hạt nào mang điện tích âm.
a- Kim loại la` chất dẫn điện
* Hạt nhân của nguyên tử mang điện tích dương, các êlectron mang điện tích âm
II. Dòng điện trong kim loại :
Êlectron tự do trong kim loại:
a) Kim loại là chất dẫn điện.
b) Các nhà khoa học đã phát hiện rằng trong kim loại có các êlectron thoát ra khỏi nguyên tử và chuyển động tự do trong kim loại . Chúng được gọi là êlectron tự do . Phần còn lại của nguyên tử dao động xung quanh những vị trí cố định .
Hình 20.3
II. Dòng điện trong kim loại :
Êlectron tự do trong kim loại:
êlectron tự do mang điện tích âm
Phần còn lại của nguyên tử mang điện tích dương
C5: Hãy nhận biết trong mô hình này:
Kí hiệu nào biểu diễn các êlectron tự do?
Kí hiệu nào biểu diễn phần còn lại của nguyên tử. Chúng mang điện tích gì? Vì sao?
II/ dòng điện trong kim loại
b, Êlectrôn tự do trong kim loại là các êlectrôn thoát ra khỏi nguyên tử, chúng chuyển động tự do trong kim loại.
1, Êlectrôn tự do trong kim loại
a, Kim loại la` chất dẫn điện
II. Dòng điện trong kim loại :
Êlectron tự do trong kim loại:
Dòng điện trong kim loại :
Hình vẽ dây dẫn kim loại nối bóng đèn với 2 cực của pin và 1 số electron tự do trong dây dẫn đó .
II. Dòng điện trong kim loại :
Êlectron tự do trong kim loại:
Dòng điện trong kim loại :
C6: Hãy cho biết các êlectron tự do bị cực nào của pin đẩy, bị cực nào của pin hút.
Hãy vẽ thêm mũi tên cho mỗi êlectron tự do này để chỉ chiều dịch chuyển của chúng.
Êlectron tự do mang điện tích âm bị cực âm của pin đẩy,
bị cực dương của pin hút.
Hình 20.4
II/ dòng điện trong kim loại
b, Êlectrôn tự do trong kim loại là các êlectrôn thoát ra khỏi nguyên tử, chúng chuyển động tự do trong kim loại.
2, Dòng điện trong kim loại
1, Êlectrôn tự do trong kim loại
a, Ca?c kim loại la` chất dẫn điện
Dòng điện trong kim loại là dòng các êlectrôn tự do dịch chuyển có hướng.
Kết luận
Các ............trong kim loại...... ........................tạo thành dòng điện chạy qua nó.
êlectrôn tự do
dịch chuyển có hướng
III/ vận dụng
C7. Vật nào dưới đây là vật dẫn điện?
Một thanh gỗ khô.
Một đoạn ruột bút chì.
Một đoạn dây nhựa.
Một thanh thuỷ tinh.
III/ vận dụng
C8. Trong các dụng cụ và thiết bị điện thường dùng, vật liệu cách điện được sử dụng nhiều nhất là:
A. Sứ. C. Nhựa.
B. Thuỷ tinh. D. Cao su.
C9. Trong vật nào dưới đây không có các êlectrôn tự do?
Một đoạn dây thép. B.Một đoạn dây đồng.
C. Một đoạn dây nhựa. D. Một đoạn dây nhôm.
êlectrôn tự do
Điền các cụm từ thích hợp vào các chỗ trống sau :
cho
không cho
a. Chất dẫn điện là chất ……….dòng điện đi qua.
b. Chất cách điện là chất……………..dòng điện đi qua.
c. Dòng điện trong kim loại là dòng các ……………………. dịch chuyển có hướng.
CHẤT DẪN ĐIỆN
Bạc, đồng , vàng , nhôm , sắt,
Thuỷ ngân, than chì,
Các dung dung dịch a xít, kiềm , nước bình thường
………………………………………………
CHẤT CÁCH ĐIỆN Ở ĐIỀU KIỆN BÌNH THƯỜNG
Nước nguyên chất, không khí , gỗ khô
Chất dẻo, nhựa , cao su
Thuỷ tinh , sứ
Có thể em chưa biết
Hướng dẫn về nhà.
Học thuộc phần "ghi nhớ" và đọc phần "có thể em chưa biết" trong SGK.
Làm các bài tập từ 20.1 đến 20.4 SBT.
Tìm thêm ví dụ về vật dẫn điện, vật cách điện trong thực tế, có thể làm thí nghiệm để kiểm tra nhưng chỉ được sử dụng nguồn điện là pin.
Nghiên cứu trước bài "Sơ đồ mạch điện, chiều dòng điện".