Bài 20. Câu cầu khiến

PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN GÒ CÔNG TÂY
TRƯỜNG THCS BÌNH TÂN
8
GV : HÙYNH THỊ HẠNH PHÚC
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ TIẾT HỌC
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TIỀN GIANG
KIỂM TRA BÀI CŨ
Ngoài chức năng chính là dùng để hỏi , câu nghi vấn còn dùng để làm gì ?
TRẢ LỜI :
Ngoài chức năng dùng để hỏi câu nghi vấn còn được dùng để cầu khiến , khẳng định , phủ định ,đe dọa , bộc lộ tình cảm , cảm xúc … Và không yêu cầu người đối thoại trả lời.
KIỂM TRA BÀI CŨ
2/ Câu nghi vấn sau đây dùng để làm gì?
a. Đe dọa .
b. Hỏi.
c. Bộc lộ tình cảm , cảm xúc.
d. Phủ định.
Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng?
(Lão Hạc – Nam Cao)
TIẾT 82
CÂU CẦU KHIẾN
NỘI DUNG BÀI HỌC
II/ LUYỆN TẬP :
I/ ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG
TIẾT 82
CÂU CẦU KHIẾN
I/ ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG
VÍ DỤ 1 : sgk/30
Đọc đoạn trích sau .
a. Ông lão chào con cá và nói:
- Mụ vợ tôi lại nổi cơn điên rồi . Nó không muốn làm bà nhất phẩm phu nhân nữa , nó muốn làm nữ hoàng .
Con cá trả lời :
- Thôi đừng lo lắng . Cứ về đi . Trời phù hộ lão . Mụ già sẽ là nữ hoàng .
(Ông lão đánh cá và con cá vàng )
b. Tôi khóc nấc lên . Mẹ tôi từ ngoài đi vào . Mẹ vuốt tóc tôi và nhẹ nhàng dắt tay em Thủy :
- Đi thôi con .
( Theo khánh Hoài , Cuộc chia tay của những con búp bê)
Ví dụ 2: sgk/ 30-31
– Anh làm gì đấy ?
- Mở cửa . Hôm nay trời nóng quá .
b. Đang ngồi viết thư , tôi bỗng nghe tiếng ai đó vọng vào :
- Mở cửa !
Đọc to những câu sau :
Bài tập 1:( SGK/ trang 31)
Đặc điểm hình thức nào cho biết những câu trên là câu cầu khiến?
b. Ông giáo hút trước đi.
(Bánh chưng , bánh giày)
(Nam Cao , Lão Hạc)
c. Nay chúng ta đừng làm gì nữa , thử xem lão Miệng có sống
được không.
Em có nhận xét gì về chủ ngữ trong những câu trên .
( Chân , Tay , Mắt , Miệng)
Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên Vương.

Vắng CN
CN
CN
II/ LUYỆN TẬP :
Thử thêm bớt hoặc thay đổi chủ ngữ xem ý nghĩa của các câu sau thay đổi như thế nào ?
a.Con hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên Vương.
b.Hút trước đi.
c. Nay các anh đừng làm gì nữa , thử xem lão Miệng có sống được không .
Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên Vương.
b. Ông giáo hút trước đi .
c. Nay chúng ta đừng làm gì nữa , thử xem lão Miệng có sống được không.
( Bánh chưng bánh giày )
( Lão Hạc – Nam Cao)
( Chân , Tay , Mắt , Miệng)
BÀI TẬP 2: ( trang 32 SGK)
Trong những đoạn trích sau câu nào là câu cầu khiến ?Nhận xét sự khác nhau về hình thức biểu hiện ý nghĩa cầu khiến giữa những câu đó ?
a. Thôi , im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
( Tô Hoài , Dế Mèn Phiêu Lưu kí )
b. Ông Đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi :
- Các em đừng khóc . Trưa nay các em được về nhà cơ mà . Và ngày mai lại được nghỉ cả ngày nữa .
( Thanh Tịnh , Tôi đi học)
c. Có anh chàng nọ tính tình rất keo kiệt . Một hôm đi đò qua sông , anh chàng khát nước bèn cúi xuống lấy tay vụt nước sông uống . Chẳng may quá đà , anh ta lộn cổ xuống sông . Một người ngồi cạnh thấy thế , vội giơ tay ra , hét lên : - Đưa tay cho tôi mau ! Anh chàng sắp chìm nghỉm nhưng vẫn không chịu nắm tay người kia . Bỗng một người có vẻ quen biết anh chàng chạy lại , nói : - Cầm lấy tay tôi này ! Tức thì anh ta cố ngoi lên , nắm chặt lấy tay người nọ và được cứu thoát[…]

(Theo Ngữ văn 6 , tập một )
( Thảo luận nhóm )
Câu cầu khiến :
a. Thôi , im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi .
b. Các em đừng khóc .
c. - Đưa tay cho tôi mau !
- Cầm lấy tay tôi này !
Có từ ngữ cầu khiến : đi ( Vắng chủ ngữ ).
Có từ ngữ cầu khiến là : đừng (Có chủ ngữ ở ngôi thứ hai số nhiều ).
Không có từ ngữ cầu khiến , chỉ có ngữ điệu cầu khiến . (Vắng chủ ngữ ).
Bài Tập 4 : ( trang 32 / SGK)
Dế choắt nhìn tôi mà rằng :
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh , phòng khi tối lửa tắt đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang….
Xét đoạn trích sau và trả lời câu hỏi .
Dế Choắt nói với Dế Mèn câu trên nhằm mục đích gì ?
Cho biết vì sao trong lời nói với Dế Mèn , Dế Choắt không dùng những câu như :
- Anh hãy đào giúp em một cái ngách sang bên nhà anh !
- Đào ngay giúp em một cái ngách !
DẬY MÀ ĐI
Nhạc và lời của nguyễn Xuân Tân
Dậy mà đi , dậy mà đi .
Ai chiến thắng không hề chiến bại .
Ai nên khôn không khốn một lần .
Dậy mà đi , dậy mà đi .
Dậy mà đi hỡi đồng bào ơi !
Đừng tiếc nữa cần chi khóc mãi .
Dậy mà đi núi sông đang chờ .
Dậy mà đi , dậy mà đi .
Dậy mà đi hỡi đồng bào ơi !
BÀI TẬP 5: (sgk / 33)
Đêm nay mẹ không ngủ được . Ngày mai là ngày khai trường con vào lớp Một . Mẹ sẽ đưa con đến trường , cầm tay con dắt qua cánh cổng , rồi buông tay mà nói : “ Đi đi con ! Hãy can đảm lên ! Thế giới này là của con . Bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra . “
( Theo Lí Lan , Cổng trường mở ra)
Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi .
Câu “ Đi đi con !” trong đoạn trích trên và câu “ Đi thôi con” trong đoạn trích ở mục I. 1.b ( tr. 30 ) có thể thay thế cho nhau được không ? Vì sao?
TRẢ LỜI :
- Đi đi con .
Một mình người con đi .
- Đi thôi con
Cả hai mẹ con cùng đi .
Không thể thay thế cho nhau được .
Xác định các kiểu câu sau theo mục đích nói :
a. Ở đây rác thải rất nhiều .
b. Rác thải làm ô nhiễm môi trường phải không?
c . Ô , dơ quá !
d . Đừng xả rác bừa bãi !
Hướng dẫn học bài và soạn bài
- Chúng ta cần nắm chắc đặc điểm , hình thức, chức năng của câu cầu khiến .
- Biết cách phân biệt câu cầu khiến với các kiểu câu khác .
Soạn : - Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh
- Đọc kĩ văn bản “ Hồ Hoàn Kiếm và Đền Ngọc Sơn “
- Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa trang /34 vào vở bài soạn .
- Học bài:
- Biết sử dụng câu cầu khiến đúng tình huống giao tiếp.
- Về nhà làm tiếp bài tập còn lại .
HỒ HOÀN KIẾM
CHÚC CÁC EM VUI KHOẺ HỌC TỐT