Bài 20. Câu cầu khiến

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ TIẾT DẠY
TRƯỜNG THCS LEÂ QUÍ ÑOÂN
KIỂM TRA BÀI CŨ
Dùng để cầu khiến .
Dùng để khẳng định hoặc phủ định .
Dùng để bộc lộ tình cảm ,cảm xúc .
Cả A,B,C đều đúng .
 Ngoài chức năng chính là dùng để hỏi,câu nghi vấn còn dùng để làm gì ?




TIẾT 82
CÂU CẦU KHIẾN
1.a. Ông lão chào con cá và nói :
- Mụ vợ tôi lại nổi cơn điên rồi. Nó không muốn làm bà nhất phẩm phu nhân nữa, nó muốn làm nữ hoàng.
Con cá trả lời :
-Thôi đừng lo lắng. Cứ về đi. Trời phù hộ lão.Mụ già sẽ là nữ
hoàng.
( Ông lão đánh cá và con cá vàng )
Trong những đoạn trích sau câu nào là câu cầu khiến ?
Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu cầu khiến ?
1.b. Tôi khóc nấc lên. Mẹ tôi từ ngoài đi vào.Mẹ vuốt tóc tôi và nhẹ nhàng dắt tay em Thuỷ:
- Đi thôi con.
( Theo Khánh Hoài,Cuộc chia tay của những con búp bê )
Trong những đoạn trích sau câu nào là câu cầu khiến ?
Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu cầu khiến ?
2.a Anh làm gì đấy ?
- Mở cửa . Hôm nay trời nóng quá .

2.b. Đang ngồi viết thư, tôi bỗng nghe tiếng ai đó vọng vào:
- Mở cửa !
Trong các sau câu nào là câu cầu khiến ? (chú ý âm điệu, giọng điệu phát âm khi đọc)
Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu cầu khiến ?
có ngữ điệu cầu khiến.
I. Đặc điểm hình thức và chức năng :
1.Đặc điểm hình thức:
* Câu caàu khiến là câu có những từ cầu khiến như : hãy , đừng, chớ,…đi, thôi, nào,…hay ngữ điệu cầu khiến.
* Khi viết, câu cầu khiến thường kết thúc bằng dấu chấm than, nhưng khi ý cầu khiến không được nhấn mạnh thì có thể kết thúc bằng dấu chấm.
2.Chức năng:
Dùng để ra lệnh, yêu cầu, đề nghị , khuyên bảo,…
Ví dụ:
-Đi thôi con.
-Đề nghị im lặng!
A
B
C
A
D
Đừng vội vã thế cháu ơi, đến trường lúc nào cũng vẫn còn là sớm ! ( A. Đô-đê,Buổi học cuối cùng )
Khuyên bảo
Ra lệnh
Van xin
Đề nghị
 Câu cầu khiến sau đây dùng để làm gì?
II. LUYEÄN TAÄP:
1.Bài tập 1:

- Đặc điểm hình thức nào cho biết những câu sau đây là câu cầu khiến ?
a. Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên Vương .
( Bánh chưng, bánh giầy )
b. Ông giáo hút thuốc đi .
( Nam Cao , Lão Hạc )
c.Nay chúng ta đừng làm gì nữa,thử xem lão Miệng có sống được không .
( Chân ,Tay,Tai ,Mắt,Miệng )
- Em có nhận xét gì về chủ ngữ trong những câu sau .
a. Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên Vương .
b. Ông giáo hút thuốc đi .
c. Nay chúng ta đừng làm gì nữa,thử xem lão Miệng
có sống được không .
Vắng CN
=>Chủ ngữ trong cả ba câu trên đều chỉ người đối thoại (người tiếp nhận), nhưng có đặc điểm khác nhau là:
a.Vắng chủ ngữ.
b. Chủ ngữ ngôi thứ hai số ít.
c. Chủ ngữ ngôi thứ nhất số nhiều.
* Thử theâm, bôùt hoaëc thay ñoåi chuû ngöõ xem yù nghóa cuûa caùc caâu treân thay ñoåi nhö theá naøo.
a.Con hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương .
->YÙ nghóa cô baûn cuûa caâu thay ñoåi (trong soá ngöõng ngöôøi tieáp nhaän lôøi ñeà nghò, khoâng coù ngöôøi noùi).
b. Hút thuốc đi.
->YÙ nghóa caàu khieán maïnh hôn, caâu noùi keùm lòch söï hôn.
c. Nay các anh đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không .
-> YÙ nghóa cô baûn cuûa caâu khoâng thay ñoåi.
Trong những đoạn trích sau, câu nào là câu cầu khiến? Nhận xét sự khác nhau về hình thức biểu hiện ý nghĩa cầu khiến giữa những câu đó ?
2. Bài tập 2:
Vắng CN
a. Thôi,im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi .Đào tổ nông thì cho chết !
b. Ông Đốc tươi cười nhẫn nại nhìn chúng tôi:
- Các em đừng khóc.
Trưa nay các em được về nhà cơ mà.Và ngày mai lại được nghỉ cả ngày nữa .
c. Có anh chàng nọ tính tình rất keo kiệt.Một hôm, đi đò qua sông,
anh chàng khát nước bèn cúi xuống, lấy tay vục nước sông uống.
Chẳng may quá đà, anh ta lộn cổ xuống sông.Một người ngồi cạnh thấy thế, vội giơ tay ra, hét lên:
- Đưa tay cho tôi mau!
Anh chàng sắp chìm nghỉm nhưng vẫn không chịu nắm tay người kia . Bỗng một người có vẻ quen biết anh chàng chạy lại nói :
- Cầm lấy tay tôi này!
Tức thì, anh ta cố ngoi lên, nắm chặt lấy tay người nọ và được cứu thoát .
Vắng chủ ngữ,không có từ cầu khiến, có ngữ diệu cầu khiến
Vắng chủ ngữ, không có từ cầu khiến, có ngữ diệu cầu khiến

3. Bài tập 3:
So sánh hình thức và ý nghĩa của hai câu sau :
a. Hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột !

b.Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.
Vắng CN
=> Câu (b) biểu thị ý nghĩa cầu khiến nhẹ hơn, thể hiện rõ hơn tình cảm yêu thương gắn bó của người nói với người nghe.
A

B
C
D
 Dòng nào nói đúng nhất dấu hiệu nhận biết câu cầu khiến?
Sử dụng từ cầu khiến.
Sử dụng ngữ điệu cầu khiến.
Thường kết thúc câu bằng dấu chấm than.
Gồm cả A,B và C.

D
CỦNG CỐ

- Học bài , làm bài tập 4 , 5 SGK
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Xem trước bài :Thuyeát minh veà moät danh lam thaéng caûnh.
Giáo viên : HOAØNG VAÊN TÍCH
Tổ : Ngữ văn
CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ ĐÃ VỀ DỰ TIẾT DẠY
TRƯỜNG THCS LEÂ QUÍ ÑOÂN