Bài 20. Câu cầu khiến

VUI MỪNG CHÀO QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH VỀ DỰ HỘI THI GIÁO VIÊN DẠY GIỎI CẤP TỈNH NĂM HỌC 2011- 2012
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Ngoài việc dùng để hỏi, câu nghi vấn còn thực hiện chức năng nào khác?
Câu 2: Xác định câu nghi vấn và cho biết chức năng của nó trong đoạn văn sau:
Mỗi chiếc lá rụng là một cái biểu hiện cho một cảnh biệt li. Vậy thì sự biệt li không chỉ có một nghĩa là buồn rầu, khổ sở. Sao ta không ngắm sự biệt li theo tâm hồn một chiếc lá nhẹ nhàng rơi.
( Khái Hưng, Lá rụng)
Dùng để cầu khiến, khẳng định, phủ định, đe dọa, bộc lộ tình cảm, cảm xúc…
Sao ta không
ngắm sự biệt li theo tâm hồn một chiếc lá nhẹ nhàng rơi.
Cầu khiến, bộc lộ tình cảm cảm xúc.
Tiế�t 82
TIẾNG VIỆT
CÂU CẦU KHIẾN
CÂU CẦU KHIẾN
Tiết 82
Tiếng Việt :
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
1. Đọc những đoạn trích sau:

a. Ông lão chào con cá và nói:
- Mụ vợ tôi lại nổi cơn điên rồi. Nó không muốn làm bà nhất phẩm phu nhân nữa, nó muốn làm nữ hoàng.
Con cá trả lời:
Trời phù hộ lão. Mụ già sẽ là nữ hoàng
(Ông lão đánh cá và con cá vàng)
- Thôi đừng lo lắng. Cứ về đi.
b. Tôi khóc nấc lên. Mẹ tôi từ ngoài đi vào. Mẹ vuốt tóc tôi và nhẹ nhàng dắt tay em Thủy:


( Theo Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)
- Đi thôi con.
Thôi đừng lo lắng. Cứ về đi.
- Đi thôi con.
- Đi thôi con.
1. Đọc những đoạn trích sau:
-Thôi đừng lo lắng.
- Cứ về đi.
2.a) - Anh làm gì đấy?
- Mở cửa. Hôm nay trời nóng quá.


b) Đang ngồi học bài, tôi bỗng nghe tiếng ai đó vọng vào:
- Mở cửa!
Câu trần thuật, ngữ điệu nhẹ nhàng.
Câu cầu khiến ,ngữ điệu cầu khiến.
đừng
đi.
thôi
CÂU CẦU KHIẾN
Tiết 82
Tiếng Việt :
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
1. Đọc những đoạn trích sau:
- Thôi đừng lo lắng.
- Cứ về đi.
- Đi thôi con.
Khuyên bảo
Yêu cầu
Yêu cầu
2.b) Đang ngồi học bài, tôi bỗng nghe tiếng ai đó vọng vào:
- Mở cửa!
Ra lệnh, đề nghị.
CÂU CẦU KHIẾN
Tiết 82
Tiếng Việt :
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
So sánh hình thức và ý nghĩa của hai câu sau:
a) Hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột !
b) Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột .
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
- Trong câu (a) vắng chủ ngữ.
- Còn trong câu (b) có chủ ngữ, ngôi thứ hai số ít.
Nhờ có chủ ngữ trong (b) ý cầu khiến nhẹ hơn, thể hiện rõ hơn tình cảm của người nói đối với người nghe.
“Đi đi con! Hãy can đảm lên! Thế giới này là của con. Bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra.”.
(Theo Lí Lan, Cổng trường mở ra)
CÂU CẦU KHIẾN
Tiết 82
Tiếng Việt :
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
II. Luyện tập:
1. Xét các câu sau:
a) Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương.
(Bánh chưng, bánh giầy)
b) Ông giáo hút trước đi .
(Nam Cao, Lão Hạc)
c) Nay chúng ta đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không.
(Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng)

Đặc điểm hình thức nào cho biết những câu trên là câu cầu khiến?
Nhận xét chủ ngữ trong những câu trên. Thử thêm, bớt hoặc thay đổi chủ ngữ xem ý nghĩa của các câu trên thay đổi như thế nào ?

CÂU CẦU KHIẾN
Tiết 82
Tiếng Việt :
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
II. Luyện tập:
1. Xét các câu sau:
a) Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương.
(Bánh chưng, bánh giầy)
b) Ông giáo hút trước đi .
(Nam Cao, Lão Hạc)
c) Nay chúng ta đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không.
(Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng)

Đặc điểm hình thức nào cho biết những câu trên là câu cầu khiến?
Nhận xét về chủ ngữ trong những câu trên. Thử thêm, bớt hoặc thay đổi chủ ngữ xem ý nghĩa của các câu trên thay đổi như thế nào ?

THẢO LUẬN NHÓM( 3 PHÚT)
1. Xét các câu sau.
a) Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương.
(Bánh chưng, bánh giầy)




b) Ông giáo hút trước đi .
(Nam Cao, Lão Hạc)



c) Nay chúng ta đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không.
(Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng)
CÂU CẦU KHIẾN
Tiết 82
Tiếng Việt :
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
II. Luyện tập:
Hãy
đi
đừng
Vắng chủ ngữ, chủ ngữ là Lang Liêu.
Chủ ngữ là ông giáo,ngôi thứ hai, số ít
Chủ ngữ là chúng ta, ngôi thứ nhất, số nhiều.
Con hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương.
Hút trước đi.
Nay các anh đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không.
(Ý nghĩa thay đổi, người tiếp nhận không có người nói)
(ý nghĩa cầu khiến mạnh, câu nói kém lịch sự)
(Không thay đổi nghĩa,đối tượng tiếp nhận rõ hơn, lời yêu cầu nhẹ nhàng hơn)



CÂU CẦU KHIẾN
Tiết 82
Tiếng Việt :
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
II. Luyện tập:
2. Câu cầu khiến và hình thức biểu hiện ý nghĩa cầu khiến :
Ngữ điệu cầu khiến, vắng chủ ngữ.
Chủ ngữ là " các em", ngôi thứ hai số nhiều.
Vắng chủ ngữ.
a."Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi ."
b) "Các em đừng khóc"
c) "Đưa tay cho tôi mau !"; "Cầm lấy tay tôi này!"
đi
đừng


CÂU CẦU KHIẾN
Tiết 82
Tiếng Việt :
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
II. Luyện tập:
TỰ BẠCH

Em câu cầu khiến trong nhà,
Đề nghị, khuyên bảo luôn là niềm vui.
Yêu cầu, ra lệnh vài lời,
Ngữ điệu cầu khiến mọi người nghe xem!
Học trò muốn nhận ra em,
Hãy, thôi, đừng, chớ không quên từ nào.
Đi, nào giục giã làm sao!
Chấm than, dấu chấm góp vào thành câu.
Mong học trò nhớ thật lâu!
Nếu không sẽ trở thành câu chuyện buồn!...
câu cầu khiến
Đề nghị, khuyên bảo
Yêu cầu, ra lệnh
Ngữ điệu cầu khiến
Hãy, thôi, đừng, chớ
Đi, nào
Chấm than, dấu chấm
- Học bài, tìm câu cầu khiến trong một vài văn bản đã học.
- Biết phê phán cách sử dụng câu cầu khiến không lịch sự, thiếu văn hóa.
- Chuẩn bị bài “ Câu cảm thán”.
Chân thành cảm ơn
Quý thầy cô
và các em!