Bài 20. Câu cầu khiến

Thực hiện tiết dạy: Nguyễn Hữu Sơn
Thầy chào tất cả các em học sinh lớp 8 này!
NGỮ VĂN 8
KiỂM TRA BÀI CŨ
Ngoài chức năng chính là dùng để hỏi,câu nghi vấn còn dùng để làm gì ?
Dùng để cầu khiến .
Dùng để khẳng định hoặc phủ định .
Dùng để bộc lộ tình cảm ,cảm xúc .
Cả A,B,C đều đúng .
KiỂM TRA BÀI CŨ
Câu nghi vấn sau đây được dùng để làm gì ?
Phủ định
Bộc lộ tình cảm, cảm xúc
Hỏi
Đe doạ
Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng ?
(Nam Cao , Lão Hạc )
CÂU CẦU KHIẾN
Tiết: 82
I. ĐẶC ĐiỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG:
1) Tìm hiểu ví dụ1: (sgk/30)

§82. CÂU CẦU KHIẾN
a. Ông lão chào con cá và nói :
- Mụ vợ tôi lại nổi cơn điên rồi. Nó không muốn làm bà nhất phẩm phu nhân nữa,nó muốn làm nữ hoàng.
Con cá trả lời :
-Thôi đừng lo lắng.Cứ về đi.Trời phù hộ lão.Mụ già sẽ là nữ
hoàng.
( Ông lão đánh cá và con cá vàng )
b. Tôi khóc nấc lên. Mẹ tôi từ ngoài đi vào.Mẹ vuốt tóc tôi và nhẹ nhàng dắt tay em Thuỷ:
- Đi thôi con.
( Theo Khánh Hoài,Cuộc chia tay của những con búp bê )
I. ĐẶC ĐiỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG:
1) Tìm hiểu ví dụ1: (sgk/30)

§82. CÂU CẦU KHIẾN
a. Ông lão chào con cá và nói :
- Mụ vợ tôi lại nổi cơn điên rồi. Nó không muốn làm bà nhất phẩm phu nhân nữa,nó muốn làm nữ hoàng.
Con cá trả lời :
-Thôi đừng lo lắng . Cứ về đi . Trời phù hộ lão.Mụ già sẽ là nữ
hoàng.
( Ông lão đánh cá và con cá vàng )
b. Tôi khóc nấc lên. Mẹ tôi từ ngoài đi vào.Mẹ vuốt tóc tôi và nhẹ nhàng dắt tay em Thuỷ:
- Đi thôi con .
( Theo Khánh Hoài,Cuộc chia tay của những con búp bê )
Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu cầu khiến ?
Trong những đoạn trích sau câu nào là câu cầu khiến ?
I. ĐẶC ĐiỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG:
1) Tìm hiểu ví dụ1: (sgk/30)

§82. CÂU CẦU KHIẾN
Các câu cầu khiến trong đoạn trích dùng để làm gì?
 Khuyên bảo
-Thôi đừng lo lắng .
- Cứ về đi .
-Đi thôi con .
 Yêu cầu
 Yêu cầu
CHỨC NĂNG
HÌNH THỨC
(từ cầu khiến và dấu chấm câu)
I. ĐẶC ĐiỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG:
2) Tìm hiểu ví dụ 2: (sgk/30,31)

§82. CÂU CẦU KHIẾN
-Anh làm gì đấy?
- Mở cửa . Hôm nay trời nóng quá .
b. Đang ngồi viết thư,tôi bỗng nghe tiếng ai đó vọng vào:
- Mở cửa !
-Cách đọc câu “ Mở cửa !” trong (b) có khác cách đọc câu “Mở cửa.” trong (a) không ?
- Câu “Mở cửa!” trong (b) dùng để làm gì,khác với câu “Mở cửa.” trong (a) ở chỗ nào?
Hết giờ !
Bắt đầu
Thời gian thảo luận
2 phút
-Cách đọc câu “ Mở cửa !” trong (b) có khác cách đọc câu “Mở cửa.” trong (a) không ?
- Câu “Mở cửa!” trong (b) dùng để làm gì,khác với câu “Mở cửa.” trong (a) ở chỗ nào?
THẢO LUẬN
§82. CÂU CẦU KHIẾN
I. ĐẶC ĐiỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG:
2) Tìm hiểu ví dụ 2: (sgk/30,31)

-“ Mở cửa ! ” trong câu (b)  dùng để yêu cầu, đề nghị, ra lệnh. Ngoài ra còn dùng dấu chấm than khi kết thúc câu.
-Câu “Mở cửa.” trong câu ( a) dùng để trả lời câu hỏi Anh làm gì đấy ?
- Cách đọc câu “ Mở cửa !” trong (b) khác cách đọc câu “Mở cửa.” trong (a) ở chỗ đọc câu “ Mở cửa !” trong (b) cần nhấn giọng  ngữ điệu cầu khiến
§82. CÂU CẦU KHIẾN
I. ĐẶC ĐiỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG:
2) Tìm hiểu ví dụ 2: (sgk/30,31)

-“ Mở cửa ! ” (b)  dùng để yêu cầu, đề nghị, ra lệnh. Ngoài ra còn dùng dấu chấm than khi ý cầu khiến cần nhấn mạnh (ngữ điệu cầu khiến).
- “Mở cửa.” (a)  dùng để trả lời câu hỏi “Anh làm gì đấy ?”
A
B
C
A
D
Đừng vội vã thế cháu ơi, đến trường lúc nào cũng vẫn còn là sớm ! ( Đô-đê,Buổi học cuối cùng )
Khuyên bảo
Ra lệnh
Van xin
Đề nghị
Câu cầu khiến sau đây dùng để làm gì?
§82. CÂU CẦU KHIẾN
Trong những câu nghi vấn sau,câu nào dùng để cầu khiến ?
Chị khất tiền sưu đến chiều mai phải không?
Người thuê viết nay đâu?
Nhưng lại đằng này đã,về làm gì vội?
Chú mình muốn cùng tớ đùa vui không?
§82. CÂU CẦU KHIẾN
II. Tổng kết
Ghi nhớ (SGK/31)
§82. CÂU CẦU KHIẾN
I. ĐẶC ĐiỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG:
2) Tìm hiểu ví dụ 2: (sgk/30,31)

1) Tìm hiểu ví dụ1: (sgk/30)

§82. CÂU CẦU KHIẾN
III. LUYỆN TẬP:
1.Bài tập 1:
Đặc điểm hình thức nào cho biết những câu sau đây là câu cầu khiến ?
a. Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên Vương .
( Bánh chưng, bánh giầy )
b. Ông giáo hút thuốc đi .
( Nam Cao , Lão Hạc )
c.Nay chúng ta đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không .
( Chân ,Tay,Tai ,Mắt,Miệng )
Em có nhận xét gì về chủ ngữ trong những câu trên .
Thử thêm,bớt hoặc thay đổi chủ ngữ xem ý nghĩa của
các câu thay đổi như thế nào ?
a. Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên Vương .
(Lang Liêu)
+ Nay các anh đừng làm gì nữa ,thử xem lão Miệng có sống được không .
 Thay đổi ý nghĩa cơ bản của câu, những người thực hiện đề nghị không có
người nói.
b. Ông giáo hút thuốc đi .
+ Hút thuốc đi.  ý nghĩa cầu khiến dường như mạnh hơn, câu nói kém lịch sự hơn
c. Nay chúng ta đừng làm gì nữa,thử xem lão Miệng
có sống được không .
+ Con hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương . Không thay đổi ý nghĩa chỉ
làm đối tượng tiếp nhận rõ hơn và lời yêu cầu nhẹ hơn, tình cảm hơn.
Vắng CN
§82. CÂU CẦU KHIẾN
III. LUYỆN TẬP:
Em có nhận xét gì về chủ ngữ trong những câu trên . Thử thêm,bớt hoặc thay đổi chủ ngữ xem ý nghĩa của các câu thay đổi như thế nào ?
§82. CÂU CẦU KHIẾN
III. LUYỆN TẬP:
2. Bài tập 2: Trong những đoạn trích sau, câu nào là câu cầu khiến?Nhận xét sự khác nhau về hình thức biểu hiện ý nghĩa cầu khiến giữa những câu đó ?
a. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi .Đào tổ nông thì cho chết !
b. Ông Đốc tươi cười nhẫn nại nhìn chúng tôi:
- Các em đừng khóc. Trưa nay các em được về nhà cơ mà.Và ngày mai lại được nghỉ cả ngày nữa .
c. Có anh chàng nọ tính tình rất keo kiệt.Một hôm, đi đò qua sông,
anh chàng khát nước bèn cúi xuống,lấy tay vục nước sông uống.
Chẳng may quá đà,anh ta lộn cổ xuống sông.Một người ngồi cạnh thấy thế,vội giơ tay ra,hét lên:
- Đưa tay cho tôi mau!
Anh chàng sắp chìm nghỉm nhưng vẫn không chịu nắm tay người kia . Bỗng một người có vẻ quen biết anh chàng chạy lại nói :
- Cầm lấy tay tôi này!
Tức thì,anh ta cố ngoi lên,nắm chặt lấy tay người nọ và được cứu thoát .
vắng CN
§82. CÂU CẦU KHIẾN
III. LUYỆN TẬP:
3. Bài tập 3:So sánh hình thức và ý nghĩa của hai câu sau :
a. Hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột !

b.Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.
Vắng CN
 Có CN thể hiện ý cầu khiến nhẹ hơn, tình cảm hơn
§82. CÂU CẦU KHIẾN
III. LUYỆN TẬP:
* Nêu đặc điểm hình thức của câu cầu khiến?
* Chức năng của câu cầu khiến dùng để làm gì ?
Chuẩn bị bài :
+ Làm các bài tập còn lại;
+ Soạn bài “Câu cảm thán”;
IV. Củng cố - dặn dò

Cảm ơn các em đã tham gia tiết học một cách tích cực!