Bài 20. Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

CHÀO MỪNG QUÍ
THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ



BỘ MÔN : NGỮ VĂN 9

Người dạy:Ngô Thị Loan
Trường THCS Khôi Kỳ
Năm học : 2009 - 2010
Ki?m tra b�i cu
*Thế nào là thành phần biệt lập của câu? Có những thành phần biệt lập nào đã học? Nêu khái niệm các thành phần đó?
*Xác định thành phần biệt lập trong những câu sau:
Dường như em không hài lòng thì phải?
Chao ôi,bông hoa này đẹp quá!


Tiết 104 Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp
Là thành phần biệt lập
được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.
a)- Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?
b)- Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn
bà mau miệng trả lời:
- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ! (Làng,Kim Lân)
Này
Thưa ông
Này
Thưa ông
Trong những từ in đậm trên,từ ngữ nào được dùng để gọi,từ ngữ nào được dùng để đáp?
Những từ dùng để gọi người khác hay đáp lời người khác có tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu hay không?
Vậy từ ngữ nào được dùng để tạo lập cuộc thoại,từ ngữ nào được dùng để duy trì cuộc thoại?
Thành phần gọi - đáp có phải là thành phần biệt lập không? Nó được dùng để làm gì?
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
Là thành phần biệt lập được dùng để tạo lập
hoặc để duy trì quan hệ
giao tiếp.
BT 1(SGK)Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp.
Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì
(trên- dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)?
Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm
đấy,chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói
thì khổ. Người cứ ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận
đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo
nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn
suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
Được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.
*Tạo lập cuộc thoại (Nội dung tuỳ chọn)
Lượt 1
- Tổ1: lời thoại có thành phần gọi - đáp dùng để tạo lập cuộc thoại với tổ 2
Tổ 2: lơì thoại có thành phần gọi - đáp dùng để duy trì cuộc thoại với tổ 1.
Lượt 2 (ngược lại)
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
Là thành phần biệt lập
được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
(Nam Cao, Lão Hạc)
c) Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi).
( Giang Nam, Quê hương)

Nếu lược bỏ các từ in đậm,nghĩa sự việc của mỗi câu có thay đổi không?
ở câu (a) các từ in đậm được thêm vào để làm gì?
ở câu (b),cụm chủ-vị in đậm chú thích điều gì?
Thành phần phụ chú có phải là thành phần biệt lập của câu không?được dùng để làm gì?
Các từ trong dấu ngoặc đơn (c) có ý nghĩa như thế nào?
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp
Được dùng để tạo lập hoặc
để duy trì quan hệ giao
tiếp.
II- Thành phần phụ chú
- Là thành phần biệt lập được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.

Xác định thành phần phụ chú trong những ví dụ sau:
d) Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.
( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

e) Vườn nhà ông có rất nhiều loại cây ăn quả: na, ổi, xoài, ...
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
Là thành phần biệt lập được dùng để bổ sung
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.
- TPPC thường được đặt
giữa hai dấu gạch ngang,
hai dấu phẩy, hai dấu
ngoặc đơn hoặc giữa một
dấu gạch ngang với một
dấu phẩy, sau dấu hai
chấm

III- Luyện tập
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh- và cũng là đứa
con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
(Nam Cao, Lão Hạc)
c) Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi).
( Giang Nam, Quê hương)
d) Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ
đứng yên đó thôi.
( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
e) Vườn nhà ông có rất nhiều loại cây ăn quả: na,ổi,xoài,.
Quan sát vào các ví dụ,em hãy cho biết :Thành phần phụ chú thường được đặt giữa những dấu câu nào?
* Ghi nhớ ( SGK T32)
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
- Bổ sung, giải thích thêm
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.
- TPPC thường được đặt
giữa hai dấu gạch ngang,
hai dấu phẩy, hai dấu
ngoặc đơn hoặc giữa một
dấu gạch ngang với một
dấu phẩy, sau dấu hai
chấm
III- Luyện tập
Bài tập 2 (SGK)
Tìm thành phần gọi - đáp trong câu ca dao và cho biết lời
gọi - đáp đó hướng đến ai .
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.
Bầu, bí : thành phần gọi- đáp có tính chất chung
chung, không hướng đến riêng một ai mà hướng đến
tất cả con người cùng tồn tại trong một cộng đồng xã hội.
(ba�u, bớ, giaứn-> aồn duù: chổ nhửừng ngửụứi trong cuứng moọt
nửụực, tuy là những con người khác dòng họ nhửng cuứng
daõn toọc, cuứng truye�n thoỏng lũch sửỷ.)
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
- Bổ sung, giải thích thêm
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.
- TPPC thường được đặt
giữa hai dấu gạch ngang,
hai dấu phẩy, hai dấu
ngoặc đơn hoặc giữa một
dấu gạch ngang với một
dấu phẩy, sau dấu hai
chấm
III- Luyện tập
Bài tập 3,4 (SGK)
Tìm thành phần phụ chú trong đoạn trích và cho biết
chúng bổ sung cho điều gì và liên quan đến những từ ngữ
nào trước đó?
b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến
hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa
khoá của cánh cửa này - các thầy, cô giáo, các bậc cha
mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm
vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại
cho các thế hệ mai sau sẽ tuỳ thuộc vào những trẻ em mà
chúng ta để lại cho thế giới ấy.
(Phê-đê-ri-cô May-o,Giáo dục- Chìa khoá của tương lai)
c) Bước vào thế kỉ mới,muốn "sánh vai cùng các cường quốc năm
châu" thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm
mạnh, vứt bỏ những điểm yếu.Muốn vậy thì khâu đầu tiên ,có ý
nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực
sự của đất nước trong thế kỉ tới - nhận ra điều đó,quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất.
(Vũ Khoan, Chẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
- Bổ sung, giải thích thêm
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.
- TPPC thường được đặt
giữa hai dấu gạch ngang,
hai dấu phẩy, hai dấu
ngoặc đơn hoặc giữa một
dấu gạch ngang với một
dấu phẩy, sau dấu hai
chấm
III- Luyện tập
Bài tập 5 (SGK)

Tuoồi treỷ phaỷi hửụựng tụựi tửụng lai, tuoồi treỷ Vieọt Nam
cuừng theỏ! Tửụng lai - ủoự laứ nhửừng gỡ chửa coự hoõm nay.
Thanh nieõn muoỏn ủaùt ủửụùc moọt tửụng lai tửụi saựng thỡ phaỷi
nỗ lửùc ngay tửứ baõy giụứ, baống vieọc chuaồn bũ cho mỡnh moọt
haứnh trang tinh tha�n vửừng chaộc- ủoự laứ tri thửực, kú naờng , thoựi
quen., ủeồ thanh nieõn coự theồ tửù tin trửụực maùng thoõng tin
toaứn ca�u, trửụực sửù ủoứi hoỷi cuỷa hoọi nhaọp kinh teỏ theỏ giụựi vụựi
tớnh kổ luaọt vaứ cửụứng ủoọ lao ủoọng cao. Muoỏn v?y, thanh nieõn
phaỷi tieõn phong trong hoùc taọp vaứ hoùc taọp coự hieọu quaỷ, kũp
thụứi vaọn duùng tri thửực aỏy vaứo sửù nghieọp coõng nghieọp hoựa,
hieọn ủaùi hoựa ủaỏt nửụực. Vaứ cuừng chổ coự nhử vaọy, thanh nieõn
mụựi xửựng ủaựng laứ muứa xuaõn vúnh cửỷu cuỷa nhaõn loaùi!



Trò chơi ô chữ :
1
2
3
4
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
- Bổ sung, giải thích thêm
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.
- TPPC thường được đặt
giữa hai dấu gạch ngang,
hai dấu phẩy, hai dấu
ngoặc đơn hoặc giữa một
dấu gạch ngang với một
dấu phẩy, sau dấu hai
chấm
III- Luyện tập




Chao ôi! Mong nhớ! Ôi mong nhớ
Một cánh chim thu lạc cuối ngàn.
(Chế Lan Viên)
Trên những chặng đường dài 50, 60 km, chúng ta chỉ gặp cây dừa: dừa xiêm thấp lè tè, dừa nếp lơ lửng giữa trời, dừa lửa lá đỏ,.
Ngẫm ra thì tôi chỉ nói cho sướng miệng tôi
(Tô Hoài)
Ơi chiếc xe vận tải
Ta cầm lái đi đây
(Tố Hữu)
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
- Bổ sung, giải thích thêm
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.
- TPPC thường được đặt
giữa hai dấu gạch ngang,
hai dấu phẩy, hai dấu
ngoặc đơn hoặc giữa một
dấu gạch ngang với một
dấu phẩy, sau dấu hai
chấm
III- Luyện tập


Các thành phần biệt lập
Thành phần
tình thái
Thành phần
cảm thán
Thành phần
gọi - đáp
Thành phần
phụ chú
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
- Bổ sung, giải thích thêm
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.
- TPPC thường được đặt
giữa hai dấu gạch ngang,
hai dấu phẩy, hai dấu
ngoặc đơn hoặc giữa một
dấu gạch ngang với một
dấu phẩy, sau dấu hai
chấm
III- Luyện tập


Các thành phần biệt lập
Thành phần
tình thái
Thành phần
cảm thán
Thành phần
gọi - đáp
Thành phần
phụ chú
Bài tập về nhà
Ôn lại các thành phần biệt lập
Làm bài tập 5 .Chuẩn bị bài: Liên kết câu và liên kết đoạn văn
Chân thành cảm ơn quý thầy cô !
Chúc các em học tập đạt kết quả tốt !