Bài 20. Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

CHÀO MỪNG
QUÝ THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ
THĂM LỚP
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Thành phần biệt lập của câu là:
A. Bộ phận đứng trước chủ ngữ, nêu sự việc được nói tới trong câu.
B. Bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu.
C. Bộ phận tách khỏi chủ ngữ và vị ngữ, chỉ
thời gian địa điểm... được nói tới trong câu.
D. Bộ phận chủ ngữ hoặc vị ngữ trong câu


Câu 2: Câu nào sau đây không chứa
thành phần biệt lập cảm thán?
A. Chao ôi, hoàng hôn thật đẹp.
B. Ôi, mùa xuân đang đến.
C. Trời ơi, Sao lại ra nông nỗi này.
D. Có lẽ ngày mai mình sẽ về quê.
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TIẾP THEO)
Tiết 103


I.THÀNH PHẦN GỌI ĐÁP:


*Ví dụ : sgk/31
- Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?
- Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời:
- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
BÀI TẬP NHANH
Chỉ ra các thành phần gọi đáp và nêu tác dụng của chúng trong các đoạn trích sau:
a.Gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!
b. Nhuận Thổ đứng dừng lại, nét mặt vừa hớn hở vừa thê lương, môi mấp máy, nhưng cũng nói không ra tiếng. Rồi bỗng anh lấy một dáng điệu cung kính, chào rất rành mạch:
- Bẩm ông!
Tôi như điếng người đi. Thôi đúng rồi! Giữa chúng tôi đã có một bức tường khá dày ngăn cách. Thật là bi đát. Tôi cũng không nói nên lời.
=>dùng để tạo lập (a), duy trì(b) mối quan hệ trong giao tiếp
II. Thành phần phụ chú
* Ví dụ:Sgk/31, 32
a. Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh- và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà )
b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
( Nam Cao, Lão Hạc )
BÀI TẬP NHANH
Phân tích cấu tạo và dấu hiệu nhận biết các thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau:
Vũ Thị Thiết, người con gái quê ở Nam Xương, tính đã thùy mị ,nết na, lại thêm tư dung tốt đẹp.
( Chuyện người con gái Nam Xương)
Khoảng năm Giáp Ngọ, Ất Mùi( 1774- 1775 ), trong nước vô sự, Thịnh Vương (Trịnh Sâm) thích chơi đèn đuốc, thường ngự ở các li cung trên Tây Hồ, núi Tử Trầm, núi Dũng Thúy.
( Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh)
GHI NHỚ:SGK/32
III. Luyện tập:
1.Tìm thành phần gọi –đáp trong đoạn trích sau và cho biết
từ nào được dùng để gọi,từ nào được dùng để đáp. Quan hệ
giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì? ( trên dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)
- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy
Chốc nữa họ vào thúc sưu, không có họ lại đánh trói thì khổ.
Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
- Vâng, cháu cũng nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội,cháu cho
nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
3. Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì?
a. Chúng tôi , mọi người- kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. ( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b. Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn tới hòa bình ,công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này - các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy.
(Phê- đi –ri May-o- Giáo dục – chìa khóa của tương lai)
Bài tập trắc nghiệm:
Câu 2: Câu nào sau đây không chứa thành phần biệt lập gọi đáp?

A. Chao ôi, chú chuồn chuồn thật đẹp
B. Thưa ông, chúng tôi đã xong nhiệm vụ ạ.
C. Mẹ ơi! Hôm nay con được điểm 10 ạ.
D. Vâng, ngày mai cháu sẽ đến với bác.

Điền vào chỗ trông trong các câu sau để bổ sung một số chi tiết
cho nội dung chính của câu bằng các cụm từ sau:Nguyễn Du,
cô bé ương ngạnh,vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc Việt Nam

A.Hồ Chí Minh, ………………………………………… ,là tấm
gương sáng ngời về phẩm chất đạo đức để mọi người
học tập ,noi theo.
B.Truyện Kiều (………………….)là bức tranh hiện thực tố cáo
xã hội bất công tàn bạo chà đạp lên phẩm chất của con người.
C.Bé Thu - ………………......, rất yêu cha nhưng tính cách lại
rạch ròi ,dứt khoát và cương quyết.
vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc Việt Nam
Nguyễn Du
cô bé ương ngạnh
HỆ THỐNG HÓA KIẾN THỨC VỀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Thành phần
Tình thái
Cảm thán
Gọi đáp
Phụ chú
DẤU HIỆU NHẬN BIẾT
Do các tình thái từ tạo thành ( thể hiện cách nhìn của người nói
đối với sự việc nêu trong câu)
Do thán từ( hay từ ngữ được dùng như thán từ) thể hiện cảm xúc,
tình cảm của người nói trong câu.

Dùng từ ngữ để gọi hay đáp nhằm tạo quan hệ hoặc giữ quan hệ
giữa người nói và người nghe.


Thành phần phụ chú được đặt giữa hai dấu phẩy,hai dấu gạch ngang,
hai dấu ngoặc đơn hoặc dấu gạch ngang và một dấu phẩy
nhằm bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Nắm lại bốn thành phần biệt lập đã học
Biết vận dụng chính xác khi nói hoặc viết
Làm bài tập số 5/33
Chuẩn bị viết bài viết số 5 : “Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống”
Xin chân thành cảm ơn