Bài 20. Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

phòng gd - đt huyện THƯờNG TíN
trường thcs DũNG TIếN
bài giảng ngữ văn 9
Giáo viên thực hiện: Lương Thị Lệ Oanh
Kiểm tra bài cũ
Thế nào là thành phần biệt lập của câu?
Có những thành phần biệt lập nào đã học?
Nêu khái niệm các thành phần đó?
các thành phần biệt lập
Tiết 103
( Tiếp theo)
Tiết 103
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
1. Ví dụ:
1.- Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?
2.- Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn
bà mau miệng trả lời:
Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
Này
Thưa ông
Thưa ông
Này
2.Nhận xét:
-Từ ngữ dùng để gọi:
- Từ ngữ dùng để đáp:
thành phần
biệt lập
-Từ ngữ được dùng để tạo lập cuộc thoại:
- Từ ngữ được dùng để duy trì cuộc thoại:
-Thµnh phÇn biÖt lËp.
- §­îcdïng ®Ó t¹o lËp hoÆc ®Ó duy tr× quan hÖ giao tiÕp.
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
BT1: Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì (trên- dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)?
Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy,chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người cứ ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã.Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Tiết 103
Trò Chơi
Tiếp sức
*Tạo lập cuộc thoại (Nội dung tuỳ chọn)

- HS1: lời thoại có thành phần gọi - đáp dùng để tạo lập cuộc thoại với HS 2
- HS2: lơì thoại có thành phần gọi - đáp dùng để duy trì cuộc thoại với HS 1.
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp
II- Thành phần phụ chú
1. Ví dụ:

- Bổ sung, giải thích thêm
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.
a. Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh- và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
c. Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi).

Nhận xét:
- Bổ sung, giải thích thêm một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
Nêu thái độ, tâm trạng,. kèm theo lời nói của người nói, của nhân vật.
- Nêu xuất xứ của lời nói, văn bản,.
Tiết 103
2.Nhận xét:
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
- Bổ sung, giải thích thêm
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.

Xác định thành phần phụ chú trong những ví dụ sau:
1.Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.
( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
2. Vườn nhà ông có rất nhiều loại cây ăn quả: na, ổi, xoài,

Tiết 103
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
- Bổ sung, giải thích thêm
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.
- TPPC thường được đặt
giữa hai dấu gạch ngang,
hai dấu phẩy, hai dấu
ngoặc đơn hoặc giữa một
dấu gạch ngang với một
dấu phẩy, sau dấu hai
chấm
III- Luyện tập
a.Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh- và cũng là đứa
con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
(Nam Cao, Lão Hạc)
c. Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi).
( Giang Nam, Quê hương)
d.Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.
( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
đ. Vườn nhà ông có rất nhiều loại cây ăn quả: na, ổi, xoài,
.
Tiết 103
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
1.Bài tập 2 (SGK)
Tìm thành phần gọi - đáp trong câu ca dao và cho biết lời gọi - đáp đó hướng đến ai .
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.
Bầu, bí : thành phần gọi- đáp có tính chất chung
chung, không hướng đến riêng một ai mà hướng đến
tất cả con người cùng tồn tại trong một cộng đồng xã hội.
(ba�u, bớ, giaứn-> aồn duù: chổ nhửừng ngửụứi trong cuứng moọt
nửụực, tuy là những con người khác dòng họ nhửng cuứng
daõn toọc, cuứng truye�n thoỏng lũch sửỷ.)
Tiết 103
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
Bài tập số 3, 4 (SGK)
Tìm thành phần phụ chú trong đoạn trích và cho biết
chúng bổ sung cho điều gì và liên quan đến những từ ngữ
nào trước đó?
b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến
hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa
khoá của cánh cửa này - các thầy, cô giáo, các bậc cha
mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm
vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại
cho các thế hệ mai sau sẽ tuỳ thuộc vào những trẻ em mà
chúng ta để lại cho thế giới ấy.
(Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)
Tiết 103
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
3. Bài tập số 5 (SGK)

Tuoồi treỷ phaỷi hửụựng tụựi tửụng lai, tuoồi treỷ Vieọt Nam
cuừng theỏ! Tửụng lai - ủoự laứ nhửừng gỡ chửa coự hoõm nay.
Thanh nieõn muoỏn ủaùt ủửụùc moọt tửụng lai tửụi saựng thỡ phaỷi nỗ lửùc ngay tửứ baõy giụứ, baống vieọc chuaồn bũ cho mỡnh moọt haứnh trang tinh tha�n vửừng chaộc- ủoự laứ tri thửực, kú naờng , thoựi quen., ủeồ thanh nieõn coự theồ tửù tin trửụực maùng thoõng tin toaứn ca�u, trửụực sửù ủoứi hoỷi cuỷa hoọi nhaọp kinh teỏ theỏ giụựi vụựi tớnh kổ luaọt vaứ cửụứng ủoọ lao ủoọng cao. Muoỏn vaõy, thanh nieõn phaỷi tieõn phong trong hoùc taọp vaứ hoùc taọp coự hieọu quaỷ, kũp thụứi vaọn duùng tri thửực aỏy vaứo sửù nghieọp coõng nghieọp hoựa, hieọn ủaùi hoựa ủaỏt nửụực. Vaứ cuừng chổ coự nhử vaọy, thanh nieõn mụựi xửựng ủaựng laứ muứa xuaõn vúnh cửỷu cuỷa nhaõn loaùi!



Tiết 103
CÂU HỎI GHÉP ĐÔI
Mỗi thành phần biệt lập trong các câu văn sau đều có tác dụng đối với việc diễn đạt nội dung ý nghĩa của câu. Hãy nối mỗi dòng của cột trái với một dòng của cột phải sao cho phù hợp.
a. Bác ơi, cho cháu hỏi chợ Đông Ba ở đâu ?
b. Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ !
c. Chắc chắn tôi sẽ trở lại
Khẳng định thái độ tin cậy
2. Duy trì quan hệ giao tiếp
3. Tạo lập quan hệ giao tiếp
1
2
3
4
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
Chao ôi! Mong nhớ! Ôi mong nhớ
Một cánh chim thu lạc cuối ngàn.
(Chế Lan Viên)
Trên những chặng đường dài 50, 60 km, chúng ta chỉ gặp cây dừa: dừa xiêm thấp lè tè, dừa nếp lơ lửng giữa trời, dừa lửa lá đỏ,.
Ngẫm ra thì tôi chỉ nói cho sướng miệng tôi
(Tô Hoài)
Ơi chiếc xe vận tải
Ta cầm lái đi đây
(Tố Hữu)
Tiết 103
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
- Bổ sung, giải thích thêm
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.
- TPPC thường được đặt
giữa hai dấu gạch ngang,
hai dấu phẩy, hai dấu
ngoặc đơn hoặc giữa một
dấu gạch ngang với một
dấu phẩy, sau dấu hai
chấm


Các thành phần biệt lập
Thành phần
tình thái
Thành phần
cảm thán
Thành phần
gọi - đáp
Thành phần
phụ chú
Tiết 103
về nhà
Ôn lại các thành phần biệt lập
Làm bài tập 5
Chuẩn bị bài: Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của LaPhongTen
Xin chân thành cảm ơn