Bài 20. Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

Chào mừng quý thầy cô cùng các em học sinh
? Em hiểu thế nào là thành phần biệt lập?
? Chúng ta đã học nhửừng thành phần biệt lập nào?
? Thế nào là thành phần biệt lập tỡnh thái? Cho ví dụ?
? Thế nào là thành phần biệt lập cảm thán? Cho ví dụ?
? Xác định các thành phần biệt lập sau và cho biết đó là thành phần biệt lập nào?
"Có lẽ vaờn nghệ rất kị trí thức hóa. Một nghệ thuật đã trí thức hóa thường là trừu tượng khô héo"
(Nguyễn ẹỡnh Thi- Tiếng nói của vaờn nghệ)
Bài cũ
"Ôi ,Tổ quốc ta yêu như máu thịt
Như mẹ cha ta, như vợ như chồng
Ôi, Tổ quốc nếu cần ta chết
Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi con sông"
Các thành phần biệt lập
(Tiếp)
Bài mới
I. Thành phần gọi - đáp
1.Ví dụ:
a. Này, các bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?
b. Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
- Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời: - Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
I. Thành phần gọi - đáp
1.Ví dụ:
a. Này, các bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?
b. Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
- Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời: - Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
Này: Dùng để gọi
- Thưa ông: Dùng để đáp
=> Quan hệ: Trên - dưới
(Không tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu)
I. Thành phần gọi - đáp
1.Ví dụ:
Này
- Thưa ông

Duy trỡ cuộc thoại
Tạo lập quan hệ giao tiếp (mở đầu cuộc thoại)
I. Thành phần gọi - đáp
1.Ví dụ:
- Là thành phần được dùng để tạo lập hoặc duy trỡ
quan hệ giao tiếp.
a./ Mụ cười khỡ khỡ :
Này rồi cũng phải nuôi lấy con lợn. mà aờn mừng đấy
Ông Hai gật gật:
Dược, được, chuyến này rồi phải nuôi chứ . (Kim Lân - Làng)
b. / Con ơi nhớ lấy câu này
Cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan
Xác định thành phần biệt lập gọi - đáp trong các ví dụ sau:
I. Thành phần gọi - đáp
Ii. Thành phần phụ chú
1.Ví dụ:
a. Lúc đi đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
(Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
- "Và cũng là đứa con duy nhất của anh" chú thích cho "đứa con gái đầu lòng"
b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm
(Nam Cao, Lão Hạc)
"Tôi nghĩ vậy" chỉ diễn ra trong trí óc của tác giả. Nó có ý giải thích thêm rằng điều "Lão không hiểu tôi" chưa hẳn đã đúng nhưng đó là lí do khiến "tôi càng buồn lắm".
cụm chủ vị
I. Thành phần gọi - đáp
Ii. Thành phần phụ chú
1.Ví dụ:
Nghĩa sự việc của câu không thay đổi vỡ chúng không thuộc cấu trúc cú pháp của câu, không tham gia diễn đạt sự việc được nói đến trong câu.
I. Thành phần gọi - đáp
Ii. Thành phần phụ chú
1. Ví dụ:
Xét các ví dụ sau và cho biết thành phần phụ chú dùng để làm gỡ?
"Một ngày cuối naờm naờm mươi tám - naờm đó ta chưa võ trang - trong một trận càn lớn của giặc, anh Sáu đã hi sinh" (Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)

B? sung ve� thụứi gian
Với "Tắt đèn", nhà vaờn Ngô Tất Tố đã "xui người nông dân nổi loạn" (Nguyễn Tuân). Với "Tắt đèn", nhà vaờn cũng đã dự cảm về một cuộc vùng lên của nhửừng con người bị áp bức .
Chúng bay aờn miếng cơm hay miếng gỡ vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này - Ông lão nắm hai tay lại mà rít lên.
Thái độ của người nói
Xuất xứ của câu nói
I. Thành phần gọi - đáp
Ii. Thành phần phụ chú
1. Ví dụ:
* Tác dụng của thành phần phụ chú
- Bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu
- Nêu thái độ của người nói
- Nêu xuất xứ của lời nói
-Th?i gian
I. Thành phần gọi - đáp
Ii. Thành phần phụ chú
1. Ví dụ:
Trong các ví dụ sau, thành phần phụ chú có tác dụng gỡ ?
"Tôi còn nhớ một buổi chiều hôm đó - buổi chiều sau một ngày mưa rừng - anh hớt hãi chạy về tay cầm một khúc ngà đưa lên khoe".
(Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vỡ chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh - Tôi đi học)
Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi)
(Giang Nam - Quê hương)
"Một ngày cuối naờm naờm mươi tám - naờm đó ta chưa võ trang - trong một trận càn lớn của giặc, anh Sáu đã hi sinh" (Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
Với "Tắt đèn", nhà vaờn Ngô Tất Tố đã "xui người nông dân nổi loạn" (Nguyễn Tuân). Với "Tắt đèn", nhà vaờn cũng đã dự cảm về một cuộc vùng lên của nhửừng con người bị áp bức .
Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm
(Nam Cao, Lão Hạc)
Chúng bay aờn miếng cơm hay miếng gỡ vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này - Ông lão nắm hai tay lại mà rít lên.
Lúc đi đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
(Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vỡ chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh - Tôi đi học)
I. Thành phần gọi - đáp
Ii. Thành phần phụ chú
1. Ví dụ:
* Tác dụng của thành phần phụ chú
* Cách viết
? Qua các ví dụ trên, em hay cho biết cách viết thành phần phụ chú?
- Giửừa hai dấu gạch ngang
- Giửừa hai dấu phẩy
- Viết trong dấu ngoặc đơn
- Sau dấu gạch ngang, trước dấu phẩy
- Sau dấu hai chấm
I. Thành phần gọi - đáp
Ii. Thành phần phụ chú
1. Ví dụ:
2. Ghi nhớ:
I. Thành phần gọi - đáp
Ii. Thành phần phụ chú
Iii. Luyện tập
Bài tập 1: Xác định thành phần gọi đáp
Này (gọi) - Bậc trên
- Vâng (đáp) - Bậc dưới
Bài tập 2: í nghia thành phần gọi đáp
=> Bầu, bí là cách nói ẩn dụ về nhửừng con người có nòi giống, điều kiện, hoàn cảnh khác nhau nhưng cùng chung một dân tộc, đất nước.phải biết yêu thương, đùm bọc lấy nhau. Như vậy, đối tượng mà nó hướng đến là nhửừng con người cùng tồn tại trong một cộng đồng xã hội
Bầu ơi (gọi)
I. Thành phần gọi - đáp
Ii. Thành phần phụ chú
Iii. Luyện tập
Bài tập 3: Tỡm thành phần phụ chú
a. Kể cả anh - mọi người (bổ sung đối tượng)
b. Các thầy.cha mẹ - nhửừng người. cửa này (bổ sung về vai trò của nhửừng con người trong việc giáo dục thế hệ trẻ)
c. Nhửừng người - thế kỉ tới - lớp trẻ (nhấn mạnh về đối tượng làm chủ thực sự trong thế kỉ tới )
I. Thành phần gọi - đáp
Ii. Thành phần phụ chú
Iii. Luyện tập
Bài tập 5:
Viết đoạn vaờn ngắn. có thành phần phụ chú
Chúng ta - nh?ng người chủ thực sự của tương lai - phải xác định được mỡnh sẽ làm gỡ trong cuộc hành trỡnh khi bước vào thế kỉ tới. D? xứng đáng với truyền thống của ông cha, để đưa đất nước tiến lên "sánh vai với các cường quốc nam châu", thanh niên chúng ta phảI biết được nhiệm vụ của mỡnh từ khi đang ngồi trên ghế nhà trường. Chắc chắn điều không thể thiếu là chúng ta phải nắm vửừng kiến thức khoa học - chỡa khóa để mở toang cánh cửa tương lai. Tuy nhiên mỗi một thanh niên cũng không quên rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, phẩm chất của mỡnh để trở thành nhửừng con người toàn diện: vừa hồng, vừa chuyên. ẹaỏt nước đang chờ đợi, tin tưởng và giao trọng trách cho thanh niên chúng ta.
Bài tập 5:
Viết đoạn van ngắn. có thành phần phụ chú
Kính chúc các thầy cô giáo và các em học sinh mạnh khoẻ