Bài 20. Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

Giờ đổi mới phương pháp
Ngữ văn 9
Giáo viên: D?ng Th? Thu? Duong
THCS Tiờn Phong
Kiểm tra bài cũ:
?: Xác định thành phần biệt lập tình thái, cảm thán trong ví dụ sau:
A/ Chao ôi! số phận Thuý Kiều (Truyện Kiều - Nguyễn Du) thật đáng thương!
B/ - Này cháu, đây chắc là nhà bác Nam phải không ?
- Vâng! đúng đấy bác ạ.
? Th? n�o l� th�nh ph?n tỡnh thỏi?
? Vì sao thành phần tình thái và thành phần cảm thán được gọi là thành phần biệt lập?
Ti?t 103 : Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
a- Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không ?
(N�y: M? d?u s? giao ti?p)
b- Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời:
Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
(Thua ụng: Duy trỡ s? giao ti?p)
I- Thành phần gọi - đáp
1. vớ d?:
2. Ghi nhớ: Thành phần gọi – gáp được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp
- Bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không ?
- Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời:
Chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.

Vídụ:
a/ Hồng! Mày có muốn vào thanh Hoá chơi với mẹ mày không?
(Nguyên Hồng, Trong lòng mẹ)
b/ - Chị ơi, cho tôi hỏi đường đến Trạm y tế ở đâu ạ?
- Dạ, hình như là ở ngay lối rẽ bên phải kia. Em cũng không rõ lắm.
Bài tập 1 : Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích sau đây và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì (trên – dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)
- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì .
Thành phần gọi - đáp là :
Này: dùng để gọi
Vâng: dùng để đáp
Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ: trên – dưới .
I - Thành phần gọi - đáp
II - Thành phần phụ chú
1. Ví dụ:
Ti?t 103 : Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
a. Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
(Nam Cao, Lão Hạc)

c. Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi).
( Giang Nam, Quê hương)
d. "B�i tho v? ti?u d?i xe khụng kớnh" - V?ng trang qu?ng l?a - du?c t?ng gi?i Nh?t cu?c thi tho c?a bỏo Van ngh? nam 1969.

đ. Vườn nhà ông có rất nhiều loại cây ăn quả: na, ổi, xoài,.
Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh chưa đầy một tuổi.

b. Lão không hiểu tôi và tôi càng buồn lắm.

c. Cô bé nhà bên
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn

d. "B�i tho v? ti?u d?i xe khụng kớnh" du?c t?ng gi?i Nh?t cu?c thi tho c?a bỏo Van ngh? nam 1969.

đ. Vườn nhà ông có rất nhiều loại cây ăn quả.
Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.

(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
(Nam Cao, Lão Hạc)

c. Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi).
( Giang Nam, Quê hương)
d. "B�i tho v? ti?u d?i xe khụng kớnh" - V?ng trang qu?ng l?a - c?a Ph?m Ti?n Du?t du?c t?ng gi?i Nh?t cu?c thi tho c?a bỏo Van ngh? nam 1969.



đ. Vườn nhà ông có rất nhiều loại cây ăn quả: na, ổi, xoài,.
Chú thích, làm rõ nghĩa cho từ ngữ khác
Thái độ ngạc nhiên, xúc động
Thể hiện suy nghĩ của người nói
Bổ sung ý nghĩa
Nêu rõ xuất xứ
I- Thành phần gọi - đáp.
II- Thành phần phụ chú
1. Ví dụ:
2. Ghi nhớ:
● Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu. Thành phần phụ chú thường được đặt giữa hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy. Nhiều khi thành phụ chú còn được đặt sau dấu hai chấm.
Ti?t 103 : Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp
II- Thành phần phụ chú
Ti?t 103 : Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
III- Luyện tập
Bài 1:
B�i 3:
b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công
bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này -
các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tuỳ thuộc vào những trẻ em mà chúng ta
để lại cho thế giới ấy.
(Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)
I- Thành phần gọi - đáp
II- Thành phần phụ chú
Ti?t 103 : Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
III- Luyện tập
Bài 1:
Bài 2: Cho cõu ca dao sau:
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.
*Yêu cầu: Làm việc theo nhóm với các nội dung sau:
1. Tìm thành phần gọi – đáp trong câu ca dao
2. Lời gọi – đáp đó hướng đến ai?
3 Có một phút, em hãy trình bày cách hiểu của nhóm mình về bài ca dao đó?
Bài 3:
1
2
3
4
Ý kiến thống nhất
60
59
58
57
56
55
54
53
52
51
50
49
48
47
46
45
44
43
42
41
40
39
38
37
36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
60 giay
10
9
8
THOI GIAN
7
6
5
4
3
2
1
0
I- Thành phần gọi - đáp.
II- Thành phần phụ chú
Ti?t 103 : Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
III- Luyện tập
Bài 1:
Bài tập 2: Cho cõu ca dao sau:
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.
- Thành phần gọi- đáp: B?u oi
Không hướng đến riêng một ai mà hướng đến tất cả con người cùng tồn tại trong một cộng đồng xã hội.
"B?u", "bớ", "gi�n" l� nh?ng hỡnh ?nh ?n d? ch? nh?ng ngu?i trong cựng m?t dõn t?c, m?t d?t nu?c, cựng truy?n th?ng l?ch s?... Bài ca dao khuyên nhũng mọi người dân VN tuy khỏc dũng h? nhung d?u l� "con L?c, chỏu H?ng", nờn c?n do�n k?t thuong yờu nhau....
I- Thành phần gọi - đáp.
II- Thành phần phụ chú
Ti?t 103 : Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
III- Luyện tập
Bài 1,2,3,4:
Bài tËp bæ sung: Tại sao bé Thu trong đoạn trích sau lại nói với ba các câu không có thành phần gọi – đáp?
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp doạ đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:
Vô ăn cơm!
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi “Ba vô ăn cơm”. Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra:
- Cơm chín rồi!
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
+ Lúc này bé Thu chưa nhận ra anh Sáu là ba. Vì vậy nó rất khó xưng hô với anh Sáu nên chọn cách nói trổng (nói trống không)
I- Thành phần gọi - đáp.
II- Thành phần phụ chú
Ti?t 103 : Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
III- Luyện tập
Bài 5:
Tuổi trẻ phải hướng tới tương lai, tuổi trẻ Việt Nam cũng thế! Tương lai - đó là những gì chưa có hôm nay. Thanh niên muốn đạt được một tương lai tươi sáng thì phải n� lực ngay từ bây giờ, bằng việc chuẩn bị cho mình một hành trang tinh thần vững chắc:� tri thức, kĩ năng , thói quen., cĩ v?y m?i tự tin trước mạng thông tin toàn cầu, trước sự đòi hỏi của hội nhập kinh tế thế giới với tính kỉ luật và cường độ lao động cao. Vì th? thanh niên phải tiên phong trong học tập và học tập có hiệu quả, kịp thời vận dụng tri thức ấy vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Và cũng chỉ có như vậy, thanh niên mới xứng đáng là mùa xuân vĩnh cửu của nhân loại!



Bài 1,2,3,4:
Bài tập c?ng c? : Nối cột A với cột B để có đáp án đúng
Các thành phần biệt lập
Thành phần
tình thái
Thành phần
cảm thán
Thành phần
gọi - đáp
Thành phần
phụ chú