Bài 20. Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô
cùng các em về dự hội giảng

Ngữ văn 9- Trường THCS Nam Trung

Giáo viên: Nguyễn Thị Kim Huế
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
I Thành phần gọi - đáp
1. Ví dụ: sgk/ Tr 31
a, - Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?
b, - Các ông các bà ở đâu ta lên đấy ạ? Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời: - Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
2. Nhận xét:
- Thưa ông
- Này
- Này: Dùng để gọi.
- Thưa ông: Dùng để đáp.
=> Không tham gia vào diễn đạt nghiã sự việc trong câu.
-> Tạo lập cuộc gọi.
-> Duy trì cuộc thoại
* Thành phần gọi - đáp được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
I Thành phần gọi - đáp
II. Thành phầnphụ chú
1. Ví dụ: sgk/ Tr31, 32
a, Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b, Lão không hiểu tôi, tôi cũng vậy, và tôi càng buồn lắm
( Nam Cao, Lão Hạc)
2. Nhận xét:
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
Từ ngữ

và cũng là đứa con duy nhất của anh
đứa con gái đầu lòng của anh
chú thích thêm
tôi nghĩ vậy
tôi
nêu thái độ của người nói trongcâu
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
I Thành phần gọi - đáp
II. Thành phần phụ chú
1. Ví dụ: sgk/ Tr31, 32
a, Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b, Lão không hiểu tôi, tôi cũng vậy, và tôi càng buồn lắm
( Nam Cao, Lão Hạc)
2. Nhận xét:
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
Từ ngữ

và cũng là đứa con duy nhất của anh
đứa con gái đầu lòng của anh
chú thích thêm
tôi nghĩ vậy
tôi
nêu thái độ của người nói trongcâu
I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP
II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ
Đọc những câu sau đây và trả lời câu hỏi.
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh -
và cũng là đứa con duy nhất của anh,
chưa đầy một tuổi. (Nguyễn Quang Sáng)
b) Lão không hiểu tôi,
tôi nghĩ vậy,
và tôi càng buồn lắm. (Nam Cao)
Từ ngữ
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
đứa con gái đầu lòng của anh
và cũng là đứa con duy nhất của anh
chú thích thêm
tôi nghĩ vậy
tôi
Nêu thái độ của người nói trong câu
Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
I.Thành phần gọi-đáp
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
I Thành phần gọi - đáp
II. Thành phần phụ chú
1. Ví dụ: sgk/ Tr31, 32
a, Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b, Lão không hiểu tôi, tôi cũng vậy, vàtôi càng buồn lắm
( Nam Cao, Lão Hạc)
2. Nhận xét:
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
Từ ngữ

Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
I Thành phần gọi - đáp
II. Thành phầnphụ chú
1. Ví dụ: sgk/ Tr31, 32
a, Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b, Lão không hiểu tôi, tôi cũng vậy, và tôi càng buồn lắm
( Nam Cao, Lão Hạc)
2. Nhận xét:
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
Từ ngữ

và cũng là đứa con duy nhất của anh
đứa con gái đầu lòng của anh
chú thích thêm
tôi nghĩ vậy
tôi
nêu thái độ của người nói trongcâu
I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP
II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ
Đọc những câu sau đây và trả lời câu hỏi.
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh -
và cũng là đứa con duy nhất của anh,
chưa đầy một tuổi. (Nguyễn Quang Sáng)
b) Lão không hiểu tôi,
tôi nghĩ vậy,
và tôi càng buồn lắm. (Nam Cao)
Từ ngữ
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
đứa con gái đầu lòng của anh
và cũng là đứa con duy nhất của anh
chú thích thêm
tôi nghĩ vậy
tôi
Nêu thái độ của người nói trong câu
Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
I.Thành phần gọi-đáp
I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP
II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ
Đọc những câu sau đây và trả lời câu hỏi.
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh -
và cũng là đứa con duy nhất của anh,
chưa đầy một tuổi. (Nguyễn Quang Sáng)
b) Lão không hiểu tôi,
tôi nghĩ vậy,
và tôi càng buồn lắm. (Nam Cao)
Từ ngữ
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
đứa con gái đầu lòng của anh
và cũng là đứa con duy nhất của anh
chú thích thêm
tôi nghĩ vậy
tôi
Nêu thái độ của người nói trong câu
Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
I.Thành phần gọi-đáp
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
I Thành phần gọi - đáp
1. Ví dụ: sgk/ Tr 31
a)Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh và cũng là đứa con duy nhất của anh chưa đầy một tuổi.
(Nguyễn Quang Sáng)
I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP
II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ
Đọc những câu sau đây và trả lời câu hỏi.
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh -
và cũng là đứa con duy nhất của anh,
chưa đầy một tuổi. (Nguyễn Quang Sáng)
b) Lão không hiểu tôi,
tôi nghĩ vậy,
và tôi càng buồn lắm. (Nam Cao)
Từ ngữ
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
đứa con gái đầu lòng của anh
và cũng là đứa con duy nhất của anh
chú thích thêm
tôi nghĩ vậy
tôi
Nêu thái độ của người nói trong câu
Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
I.Thành phần gọi-đáp
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập (tiếp)
I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP
II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ
III. LUYỆN TẬP
1)Bài tập 1/ Tr32:
Xác định thành phần gọi – đáp:
-Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
-Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
-Này
-Vâng
Từ dùng để gọi – đáp:
-Này: gọi
-Vâng: đáp
Quan hệ: trên – dưới
1.Tìm thành phần gọi – đáp trong đoạn trích sau đây và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì ( trên – dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)?
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập (tiếp)
I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP
II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ
III. LUYỆN TẬP
1)Bài tập 1 /Tr 32:
2)Bài tập 2/ Tr 32:
2.Tìm thành phần gọi – đáp trong câu ca dao sau và cho biết lời gọi – đáp đó hướng đến ai.
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn.
 Thành phần gọi – đáp: Bầu ơi
Không hướng đến riêng ai.
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập (tiếp)
I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP
II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ
III. LUYỆN TẬP
1)Bài tập 1/Tr 32:
2)Bài tập 2Tr /32:
3)Bµi tËp 3 + 4 / Tr33:
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập (tiếp)
3)BT3 + 4/33:
Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
-Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.
-Thành phần phụ chú liên quan với các từ ngữ
b)Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy.
(Phê-đê-ri - cô May – o, Giáo dục – chìa khoá của tương lai)
c)Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất. (Vũ Khoan)
d) Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi) (Giang Nam)
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập (tiếp)
3)BT3 + 4/33:
Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
-Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.
-Thành phần phụ chú liên quan với các từ ngữ
Thành phần phụ chú
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
kể cả anh
mọi người
Thêm một đối tượng vào những người đang nói về bé Thu
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
3)BT3 + 4/33:
-Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.
-Thành phần phụ chú liên quan với các từ ngữ
b)Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy. (Phê-đê-ri - cô May –o)
Thành phần phụ chú
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
kể cả anh
mọi người
Thêm một đối tượng vào những người đang nói về bé Thu
các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ…. người mẹ
Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này
Xác định rõ những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa giáo dục
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
3)BT3 + 4/33:
-Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.
-Thành phần phụ chú liên quan với các từ ngữ
Thành phần phụ chú
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
kể cả anh
mọi người
Thêm một đối tượng vào những người đang nói về bé Thu
các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ…. người mẹ
Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này
Xác định rõ những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa giáo dục
c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất. (Vũ Khoan)
Những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới
lớp trẻ
Bổ sung vai trò của lớp trẻ trong tương lai
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
3)BT3 + 4/33:
-Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.
-Thành phần phụ chú liên quan với các từ ngữ
Thành phần phụ chú
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
kể cả anh
mọi người
Thêm một đối tượng vào những người đang nói về bé Thu
các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ…. người mẹ
Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này
Xác định rõ những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa giáo dục
Những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới
lớp trẻ
Bổ sung vai trò của lớp trẻ trong tương lai
d) Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi) (Giang Nam)
-có ai ngờ
-thương thương quá đi thôi
-Cô bé nhà bên
-Mắt đen tròn
-thái độ ngạc nhiên của người nói
-xúc động trước nụ cười ,đôi mắt
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP
II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ
III. LUYỆN TẬP
1)Bài tập 1/Tr 32:
2)Bài tập 2/Tr 32:
3)Bµi tËp 3 + 4/Tr 33:
4)Bµi tËp 5/33: Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ về việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới, trong đó có câu chứa thành phần phụ chú.
GỢI Ý:
Hình thức: -Một đoạn văn ngắn
-Có câu chứa thành phần phụ chú
Nội dung:
-Phải nhận thức điểm mạnh, điểm yếu của con người Việt Nam.
-Thanh niên phải là những người đi tiên phong trong học tập và học tập có hiệu quả.
-Nhanh chóng nắm vững tri thức và kịp thời vận dụng các tri thức ấy vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP
II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ
III. LUYỆN TẬP
1)Bài tập 1/ Tr 32:
2)Bài tập 2/Tr 32:
3)Bµi tËp 3 + 4/Tr 33:
4)Bµi tËp 5 /Tr 33: Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ về việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới, trong đó có câu chứa thành phần phụ chú.
THAM KHẢO:
-Ngay từ bây giờ, chúng ta – những người thanh niên của thế kỉ mới – hãy tích cực học tập, tích lũy kiến thức để ngày mai lập nghiệp, xây dựng đất nước.
-Để bước vào thế kỉ mới – thế kỉ của khoa học, công nghệ - thanh niên chúng ta cần được trang bị kiến thức hiện đại.

Tiếng Việt: Tiết 103: Các thành phần biệt lập ( tiếp)
I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP
II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ
III. LUYỆN TẬP
TRÒ CHƠI TIẾP SỨC: Hãy đặt câu có thành phần gọi – đáp và thành phần phụ chú xen kÏ nhau.
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP:
1)BÀI HỌC:
 Nắm vững các kiến thức về các thành phần biệt lập đã học.
 Lập sơ đồ hệ thống các thành phần biệt lập đã học.
 Hoàn thành các bài tập đã được hướng dẫn.
2)BÀI MỚI: LIªN KẾT CÂU VÀ LIªN KẾT ĐOẠN VĂN
 Đọc và trả lời các câu hỏi sgk trang 43
Từ bài tập 5/33, em hãy chỉ ra những yếu tố liên kết đã sử dụng.