Bài 20. Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Thế nào là thành phần biệt lập của câu?
2. Cho biết đặc điểm của thành phần tình thái và thành phần cảm thán? Tìm ví dụ minh hoạ cho mỗi thành phần?
1.Thành phần biệt lập là bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt ý nghĩa của sự việc.
2.- Thành phần tình thái: dùng để thể hiện cái nhìn, cách đánh giá của người nói đối với sự vật, sự việc nói đến trong câu.
Ví dụ: hình như Lan học rất giỏi.
Thành phân cảm thán: Dùng để bộc lộ tâm lý của người nói(Vui, buồn, mừng…)
Ví dụ: Ôi, kì lạ và thiêng liên, bếp lửa.
I. Thành phần gọi - đáp:

Tuần:22 ; tiết 103
Các thành phần biệt lập(tt)
I. Thành phần gọi - đáp:

Câu a:
- Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?
Câu b:
Các ông, các bà ở đâu lên đấy ạ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời.
- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
“Này” và “ Thưa ông” không tham gia diễn đạt ý nghĩa sự việc.
Chúng là thành phần biệt lập.
“Này” =>Dùng để gọi, tạo lập hội thoại.
Ví dụ: Ơi, Ê…
“ Thưa ông”=> Dùng để đáp, duy trì hội thoại.
Ví dụ: Vâng, Ạ, À…
=>Là thành phần dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp.
I. Thành phần gọi - đáp:

?. Từ “Này” và “ Thưa ông” có tham gia đạt ý nghĩa của sự việc không? Vậy những từ đó được gọi chung là thành phần gì?
?. Từ “Này” trong câu Ông Hai dùng để làm gì? Nó có tác dụng gì trong hội thoại?
? Em hãy tìm một số từ có tác dụng dùng để gọi như từ “ Này”?
Từ “Thưa ông” có tác dụng gì trong đoạn hội thoại trên? Tìm một vài từ có tác dụng như từ đó?

?. Vậy từ đó em hiểu thế nào là thành phần
gọi- đáp?Viết một đoạn hội thoại ngắn trong đó
có thành phần gọi-đáp?

Cho đoạn hội thoại sau:

Thầy: - Này Cẩm!Em đã học bài chưa?

Trò: - À, chưa(Lắc đầu)
I. Thành phần gọi - đáp:

Làm bài tập 1.(SGK/32)
Xác định thành phần gọi- đáp và quan hệ của người gọi và người đáp?
“Này”=> dùng để gọi.
“Vâng”=> Dùng để đáp.
Quan hệ: Trên –dưới
Làm bài tập 2.(SGK/32)
?. Tìm thành phần gọi-đáp?Thành phần đó hướng tới đối tượng nào?
Thành phần gọi- đáp: Bầu ơi
Hướng tới: Mọi thành viên
trong cộng đồng người Việt.
I. Thành phần gọi - đáp:

II. Thành phần phụ chú:

Tuần:22 ; tiết 103
Các thành phần biệt lập(tt)
Cho câu sau:
Hùng là con bác Ba.
Hùng, người mặc áo đỏ, là con bác Ba.
-người mặc áo đỏ =>Chú thích thêm cho “Hùng”
Phân biệt với thành phần chính bằng dấu phẩy.
“và cũng là đứa con duy nhất của anh=> chú thích cho “Con gái đầu lòng của anh”.
“Tôi nghĩ vậy” chú thích thêm cho từ “ Tôi”
=>Phụ chú bổ sung một số chi tiết cho thành phần chính, ngăn cách bằng dấu phẩy…
?. Nếu thêm phần in đâm ấy vào, nội dung câu có thay đổi không?Phần in đậm đó có tác dụng gì trong câu và phân biệt với thành phần chính của câu bằng dấu hiệu nào?
CN
VN
?. Theo em câu trên có sử dụng thành phân biệt lập không? Xác định chủ ngữ, vị ngữ?
?. Đọc ví dụ ở SGK/31,32, cho biết thành phần in đậm chú thích thêm cho cụm từ nào?
?. Từ đó em hiểu thế nào là thành phần phụ
chú trong cậu? Viết một câu có sử dụng thành
Phần phụ chú?

Bài tập
Xác định chủ ngữ, vị ngữ của hai cuâu sau:

Nguyễn Đình Chiểu một nhà thơ mù .

2. Cuốn sách mà mẹ mua hôm qua.
Không được nhầm lẫn thành phần phụ chú

với thành phần vị ngữ của câu.
I. Thành phần gọi - đáp:

II. Thành phần phụ chú:

Tuần:22 ; tiết 103
Các thành phần biệt lập(tt)
III. Luyện tập:
Đọc ghi nhớ(SGK/32)
III. Luyện tập:
Bài tập 1:
Bài tập 2:
3. Bài tập 3:
a. “Kể cả anh”=> Chú thích cho“Mọi người”.
b. “Các thầy…người mẹ”=> Chú thích cho “Những người nắm chìa khoá của …này”.
c. “Những người chủ…tới”=> Chú thích cho “Lớp trẻ”.
d. “Có ai ngờ” và “thương…thôi”=> Chú thích cho “Sự ngạc nhiên và tình cảm trìu mến”.
5. Bài tập 5: Viết đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về việc thanh niên chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới, trong đó có chứa thành phần phụ chú và thành phần tình thái?


?.Theo em có những thành phần biệt lập nào?
Khởi ngữ, tình thái, cảm thán, phụ chú.
Gọi đáp, khởi ngữ, phụ chú, cảm thán.
Tình thái, cảm thán, phụ chú, gọi đáp.
Tình thái,cảm thán, phụ chú, gọi đáp,khởi ngữ.
CŨNG CỐ VÀ LUYỆN TẬP:
c
HỨƠNG DẪN TỰ HỌC:
Bài cũ:
Học thuộc ghi nhớ SGK/32.
Nắm lại tác dụng của hai thành phần.
Biết cách vận dụng chúng vào nói và viết.
Hoàn thiện bài tập viết đoạn văn.
2. Bài mới: - Chuẩn bị:Viết bài viết số 5-Nghị luận.
+ Xem lại cách làm bài nghị luận xã hội.
+ Làm trước các đề bài ở SGK/34.
+ Hoàn thiện các đề bài đã lập dàn ý ở tiết 100.