Bài 20. Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô về dự giờ thăm lớp
Tiết 104: Các thành phần biệt lập
Ngữ văn 9
Giáo viên : Đàm Thị Nhài
Trường THCS thuỵ Dương
kiểm tra bài cũ
1
2
3
4
5
kiểm tra bài cũ

Câu 1 : Thế nào là phần thành biệt lập ?
kiểm tra bài cũ
Câu 2 :Thành phần cảm thán được dùng để làm gì ?
kiểm tra bài cũ
Câu 3 : Thành phần tình thái được dùng để làm gì ?
kiểm tra bài cũ
Câu 4 : Câu văn nào sau đây có sử dụng thành phần
biệt lập tình thái ?
A- Trời ơi, chỉ còn cã năm phút .
B- Ồ, sao mà độ ấy vui thế.
C- Có lẽ văn nghệ rất kị “trí thức hóa nữa”.
D- Ôi những cánh đồng quê chảy máu.
kiểm tra bài cũ
B- Ôi những cánh đồng quê chảy máu.

Câu 5:Câu nào sau đây có sử dụng thành phần
biệt lập cảm thán ?
A- Có lẽ văn nghệ rất kị “trí thức hóa nữa”.
D - Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?
C- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
– Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không ?
b) – Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời :
- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ .
Tiết 104
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
Trong những từ in đậm đó, từ ngữ nào được dùng để gọi, từ ngữ nào được dùng để đáp?
?
Từ ngữ
Đặc điểm
Này
Thưa ông
-dùng để gọi.
- tạo lập cuộc thoại.
-dùng để đáp.
-duy trì cuộc thoại.
Từ ngữ nào được dùng để tạo lập cuộc thoại, từ ngữ nào được dùng để duy trì cuộc thoại đang diễn ra ?
1. Ví dụ:
I/ Thành phần gọi - đáp
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
Từ ngữ
Đặc điểm
Này
Thưa ông
-dùng để gọi.
- tạo lập cuộc thoại.
-dùng để đáp.
-duy trì cuộc thoại.
Thành phần biệt lập
Thành phần gọi – đáp


được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp.
1. Ví dụ:
I/ Thành phần gọi - đáp
Tiết 104
1. Ví dụ:
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
2. Ghi nhớ : sgk / 32

Bài tập 1(SGK) :
- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì .

Này
dùng để gọi
Vâng
dùng để đáp
- Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ trên – dưới .
I/ Thành phần gọi - đáp
Tiết 104
1. Ví dụ:
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
2. Ghi nhớ : sgk / 32

I/ Thành phần gọi - đáp
Tiết 104
Ví dụ: Xác định thành phần gọi- đáp trong các câu thơ sau:
Bác đã đi rồi sao, Bác ơi
Mùa thu đang đẹp nắng xanh trời
Miền Nam đang thắng mơ ngày hội
Rước Bác vào thăm thấy Bác cười.
b. Nỗi niềm chi rứa Huế ơi
Mà mưa xối xả trắng trời Thừa Thiên
Bộc lộ cảm xúc
Bộc lộ cảm xúc
1. Ví dụ:
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
2. Ghi nhớ : sgk / 32
I/ Thành phần gọi - đáp
II/ Thành phần phụ chú
1. Ví dụ : sgk / 31
Lúc đi, đứa con gái đầu lòng, và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi . (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm. (Nam Cao, Lão Hạc)
Tiết 104
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
Lúc đi, đứa con gái đầu lòng - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi . (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm. (Nam Cao, Lão Hạc)
Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh chưa đầy một tuổi .
b) Lão không hiểu tôi và tôi càng buồn lắm.
Nếu lược bỏ các từ in đậm thì nghĩa sự việc của câu không thay đổi.
Tiết 104
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
Lúc đi, đứa con gái đầu lòng - và cũng là đứa con duy nhất của anh , chưa đầy một tuổi .

và cũng là đứa con duy nhất của anh: chú thích cho cụm từ: đứa con gái đầu lòng: để mọi người hiểu anh Sáu chỉ có một ®ứa con, làm tăng thêm tính chất éo le của câu chuyện.
tôi nghĩ vậy: chú thích cho cụm từ: Lão không hiểu tôi: chỉ việc suy nghĩ đó chỉ diễn ra trong đầu nhân vật ông giáo.
b) Lão không hiểu tôi , tôi nghĩ vậy , và tôi càng buồn lắm.
Thành phần phụ chú: Là một thành phần biệt lập

Tiết 104
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
Thành phần phụ chú

Được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.


Đặt giữa 2 dấu -; dấu gạch ngang với một dấu phẩy, giữa 2 dấu phẩy, 2 dấu ngo?c đơn hoặc dấu 2 chấm.

Tiết 104
1. Ví dụ:
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
2. Ghi nhớ : sgk / 32
I/ Thành phần gọi - đáp
II/ Thành phần phụ chú
1. Ví dụ : sgk / 31
2. Ghi nhớ : sgk / 32

● Các thành phần gọi – đáp và phụ chú cũng là những thành phần biệt lập.
● Thành phần gọi – đáp được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.
● Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu. Thành phần phụ chú thường được đặt giữa hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy. Nhiều khi thành phụ chú còn được đặt sau dấu hai chấm.
Tiết 104
1. Ví dụ:
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
2. Ghi nhớ : sgk / 32
I/ Thành phần gọi - đáp
II/ Thành phần phụ chú
1. Ví dụ : sgk / 31
2. Ghi nhớ : sgk / 32
III/ Luyện tập
Bài tập 2 : Tìm thành phần gọi – đáp trong câu ca dao sau và cho biết
lời gọi đáp đó hướng đến ai?
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.
Bài tập 2:
Đáp án
Thành phần gọi đáp là : Bầu ơi
- Lời gọi đáp chung không hướng đến riêng ai cả. (Bầu, bí là những hình ảnh ẩn dụ tượng trưng cho tất cả mọi người... )
Tiết 104
1. Ví dụ:
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
2. Ghi nhớ : sgk / 32
I/ Thành phần gọi - đáp
II/ Thành phần phụ chú
1. Ví dụ : sgk / 31
2. Ghi nhớ : sgk / 32
III/ Luyện tập
Bài tập 2:
Bài tập 3,4:
Tiết 104
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
Bài tập 3,4:
Tiết 104
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
Bài tập 5- VBT:
Dùng các từ cho sẵn sau điền vào chỗ trống trong đoạn trích nhằm tạo các thành phần phụ chú bổ sung các chi tiết thích hợp:
(1) Nam Cao(........................................................) quê ở làng Đại Hoàng, phủ Lí Nhân,.....................................................................................(2) Ông là nhà văn hiện thực xuất sắc trước Cách mạng tháng Tám.(3) Ông đã sáng tác nhều truyện ngắn nổi tiếng về cuộc sống của những người nông dân nghèo khổ(.............................................................). (4) Ngoài ra, ông còn viết một truyện dài(..........................) nói lên cuộc sống tù túng, vất vả của những người trí thức thời kì trước Cách mạng.
Tiết 104
sinh năm 1917, mất năm 1951
Sống mòn
nay là xa Hoà Hậu, huyện Lí Nhân, tỉnh Hà Nam
Chí Phèo, Lão Hạc, Một đám cưới
Tuần 23
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
Hướng dẫn về nhà
Về nhà học bài, xem lại ví dụ, bài tập và làm tiếp bài tập còn lại.
Vẽ BĐTD tổng hợp kiến thức bài: Các thành phần biệt lập.
Chuẩn bị vở viết bài viết số 5: Nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống: xem lại lí thuyết, xem lại dàn ý các đề trong SGK. Tập làm một đề tự chọn.
Ch©n thµnh c¶m ¬n
quý thÇy c« gi¸o vµ
c¸c em !