Bài 20. Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

Giáo viên: Cao Phương Nam
Trường THCS VINH hiền
Tiết 109.
Tiết 109. CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt)
Xét các ví dụ sau:
a. Này, các bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?
b. Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời: - Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
I. Thành phần gọi - đáp
1. Tìm hiểu
a. Này -> gọi, mở đầu (tạo lập) cuộc thoại
b. Thưa ông -> đáp, duy trì cuộc thoại
Những từ: này, thưa ông không tham gia diễn đạt nghĩa sự việc trong câu
Ví dụ SKG
2. Bài học
Thành phần gọi – đáp được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp
I. Thành phần gọi - đáp
II. Thành phần phụ chú
1. Tìm hiểu
Xét các ví dụ:
a. Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.







c. Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
a. Và cũng là đứa con duy nhất của anh -> chú thích cho vế đứa con gái đầu lòng của anh
b. Tôi nghĩ vậy -> chú thích cho lão không hiểu tôi
c. (Có ai ngờ) -> nêu lên thái độ của người viết trước sự cô hàng xóm cũng vào du kích
=> Chú thích cho cụm từ: đứa con gái đầu lòng của anh
b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
=> Nêu lên thái độ của người viết trước việc cô bé hàng xóm cũng vào du kích
=> chú thích cho: Lão không hiểu tôi
Tiết 109. CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt)
Ví dụ SKG
Xét các ví dụ:
a. Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.

b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
c. Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích.
d. Truyện viết về một thị trấn nhỏ ở Lào Cai luôn chìm trong sương mù: Sa pa
=> Sa pa chú thích cho: một thị trấn nhỏ ở Lào Cai luôn chìm trong sương mù
Tiết 109. CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt)
d. Sa pa -> chú thích cho: một thị trấn nhỏ ở Lào Cai luôn chìm trong sương mù
I. Thành phần gọi - đáp
II. Thành phần phụ chú
1. Tìm hiểu

I. Thành phần gọi - đáp
II. Thành phần phụ chú
1. Tìm hiểu
a. Và cũng là đứa con duy nhất của anh -> chú thích cho vế đứa con gái đầu lòng của anh
b. Tôi nghĩ vậy -> chú thích cho lão không hiểu tôi
c. (Có ai ngờ) -> nêu lên thái độ của người viết trước sự việc cô hàng xóm vào du kích
Tiết 109. CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt)
Ví dụ SKG
d. Sa pa -> chú thích cho: một thị trấn nhỏ ở Lào Cai luôn chìm trong sương mù
Xét các ví dụ:
a. Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh chưa đầy một tuổi.

b. Lão không hiểu tôi và tôi càng buồn lắm.
c. Cô bé nhà bên cũng vào du kích.
d. Truyện viết về một thị trấn nhỏ ở Lào Cai luôn chìm trong sương mù.
Tiết 109. CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt)
I. Thành phần gọi - đáp
II. Thành phần phụ chú
1. Tìm hiểu

Xét các ví dụ:
a. Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh , chưa đầy một tuổi.

b. Lão không hiểu tôi , tôi nghĩ vậy , và tôi càng buồn lắm.
c. Cô bé nhà bên (có ai ngờ )
Cũng vào du kích
d. Truyện viết về một thị trấn nhỏ ở Lào Cai luôn chìm trong sương mù : Sa pa
2. Bài học

Tiết 109. CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt)
Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.

I. Thành phần gọi - đáp
II. Thành phần phụ chú
1. Tìm hiểu

Thường đặt giữa dấu gạch ngang và dấu phẩy, hai dấu phẩy, dấu ngoặc đơn, sau dấu hai chấm,…
( Sgk, tr.32)

Tiết 109. CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt)
I. Thành phần gọi- đáp
II. Thành phần phụ chú
III. Luyện tập
Bài tâp 1: (Sgk, tr.32) Xác định thành phần gọi - đáp:
- Này -> để gọi
- Vâng -> để đáp

Quan hệ trên (nhiều tuổi) - dưới (ít tuổi)
Thân mật (làng xóm, láng giềng gần gũi, cùng chung cảnh ngộ)
Bài tập 2: (Sgk, tr.32) Tìm thành phần gọi - đáp:
Bầu ơi -> gọi
Bầu, bí: cách nói ẩn dụ chỉ những người có nòi giống, điều kiện, hoàn cảnh khác nhau nhưng cùng chung một dân tộc, đất nước => hướng đến nhiều người
Bài tập 3+4: (Sgk, tr.33) Tìm thành phần phụ chú và cho biết tác dụng của nó:
a. Kể cả anh => giải thích thêm cho chủ ngữ: mọi người
b. Các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ => bổ sung cho chủ ngữ: những người nắm giữ chìa khóa …
c. Những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỷ tới => giải thích thêm cho : lớp trẻ
d. Có ai ngờ; thương thương quá đi thôi => thể hiện thái độ của người nói trước sự việc, sự vật
Bài tập 5: (Sgk, tr.33)
Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về việc: “thanh niên chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới” trong đó có sử dụng thành phần phụ chú.
Tiết 109. CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt)
I. Thành phần gọi- đáp
II. Thành phần phụ chú
III. Luyện tập
Củng cố, dặn dò
Thế nào là thành phần gọi đáp? Lấy ví dụ!

Thế nào là thành phần phụ chú? Dấu hiệu nhận biết?




Hoàn thành các bài tập; chuẩn bị “Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La Phông - ten”

Thành phần gọi – đáp được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp
+ Thường đặt giữa dấu gạch ngang và dấy phẩy, hai dấu phẩy, dấu ngoặc đơn, sau dấu hai chấm,…
* Các thành phần gọi – đáp và phụ chú cũng là những thành phần biệt lập.


+ Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.