Bài 20. Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BẠC LIÊU
TRƯỜNG THCS VÕ THỊ SÁU
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG THẦY CÔ
VÀ CÁC EM
Lớp
9
1
2
3
4
5
Kiểm tra bài cũ
KiỂM TRA BÀI CŨ:
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Câu 1: Câu nào sau đây chứa thành phần biệt lập cảm thán?
A.Hoa đinh hương rất nhạy cảm với khí sun-fua- rơ.
B. Hoa đỗ quyên rất nhạy cảm với khí hi-drô flu-ô-rít.
C.Hoa tường vi rất nhạy cảm với khói quang hoá học.
D. Chao ôi! Các loài hoa cũng không chịu thua kém trong việc chống ô nhiễm.
Kiểm tra bài cũ
Câu 2 : Thế nµo lµ thµnh phÇn biÖt lËp cña c©u? Cã những thµnh phÇn biÖt lËp nµo ®· häc? Nªu kh¸i niÖm c¸c thµnh phÇn ®ã?

Câu 3 : Câu văn nào sau đây có sử dụng thành phần
biệt lập tình thái ?
A Trời ơi, chỉ còn năm phút .
B Ồ, sao mà độ ấy vui thế.
C Có lẽ văn nghệ rất kị “trí thức hóa nữa”.
D Ôi những cánh đồng quê chảy máu.

Câu 4 :Câu nào sau đây có sử dụng thành phần
biệt lập cảm thán ?
A Tôi không rõ, hình như họ là hai mẹ con.
B Chao ôi, bông hoa đẹp quá.
C Có lẽ ngày mai mình sẽ đi píc-níc.
D Bạn An là học sinh giỏi.
Câu 5 : Trong các từ ngữ sau đây, từ ngữ nào có độ
tin cậy cao nhất ?
A Chắc là
B Chắc
C Hình như
D Chắc chắn
Tiếng Việt 112
BÀI 23
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (Tiếp theo)
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
1.- Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?
2.- Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn
bà mau miệng trả lời:
- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. (Kim Lân, Làng)
Này
Thưa ông
Này
Thưa ông
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích và cho
biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp.
Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì
(trên- dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)?
Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm
đấy,chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói
thì khổ. Người cứ ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận
đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo
nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn
suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
TV 112 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp)
I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP
Thành phần gọi – đáp được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.
? Tìm thành phần gọi – đáp trong câu sau:
-Vâng! Mời bác và cô lên chơi.
– anh thanh niên mời.
 Phần đáp
 Chức năng chủ yếu: phản hồi, báo hiệu sự cộng tác trong giao tiếp.
Vị trí: thường đứng trước cấu trúc cú pháp của câu.
? Phần in đậm có tham gia vào nghĩa diễn đạt của câu? Tên gọi của thành phần ấy?
-Thành phần tình thái.
-Thành phần cảm thán
-Thành phần gọi - đáp
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
Ê, chú nhóc, lại đây anh bảo!
Ê, bác kia, bơm cho cháu bánh xe đạp.
*Tạo lập cuộc thoại (Nội dung tuỳ chọn)
Lượt 1
- Tổ1: lời thoại có thành phần gọi - đáp dùng để tạo lập cuộc thoại với tổ 2
Tổ 2: lơì thoại có thành phần gọi - đáp dùng để duy trì cuộc thoại với tổ 1.
Lượt 2 (ngược lại)
TV 112 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp)
I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP
Thành phần gọi – đáp được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.
II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ
Đọc những câu sau đây và trả lời câu hỏi.
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh -
và cũng là đứa con duy nhất của anh,
chưa đầy một tuổi. (Nguyễn Quang Sáng)
b) Lão không hiểu tôi,
tôi nghĩ vậy,
và tôi càng buồn lắm. (Nam Cao)
Từ ngữ
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
đứa con gái đầu lòng của anh
và cũng là đứa con duy nhất của anh
chú thích thêm
tôi nghĩ vậy
tôi
Nêu thái độ của người nói trong câu
Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
TV 112 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp)
I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP
Thành phần gọi – đáp được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.
II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ
Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
a)Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh và cũng là đứa con duy nhất của anh chưa đầy một tuổi.
(Nguyễn Quang Sáng)
-
,
b)Lão không hiểu tôi
,
tôi nghĩ vậy
,
và tôi càng
buồn lắm. (Nam Cao)
Thành phần phụ chú thường được đặt giữa hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy.
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
I/ Thành phần gọi - đáp
II/ Thành phần phụ chú
* Tìm hiểu ví dụ :
Tìm bộ phận chú thích trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.
c) Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi , vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn : .
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
hôm nay tôi đi học
 Giải thích lí do thay đổi tâm trạng của của nhân vật tôi trong ngày đầu tiên đi học.
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
- Bổ sung, giải thích thêm
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.

Xác định thành phần phụ chú trong những ví dụ sau:
1.Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ
đứng yên đó thôi.
( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
2. Vườn nhà ông có rất nhiều loại cây ăn quả: na, ổi, xoài,.
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
I/ Thành phần gọi – đáp
● Các thành phần gọi – đáp và phụ chú cũng là những thành phần biệt lập.
● Thành phần gọi – đáp được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.
● Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu. Thành phần phụ chú thường được đặt giữa hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy. Nhiều khi thành phụ chú còn được đặt sau dấu hai chấm.
II/ Thành phần phụ chú
TV 112 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp)
I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP
II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ
III. LUYỆN TẬP
1)BT1/32:
2)BT2/32:
2.Tìm thành phần gọi – đáp trong câu ca dao sau và cho biết lời gọi – đáp đó hướng đến ai.
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn.
 Thành phần gọi – đáp: Bầu ơi
Không hướng đến riêng ai.
TV 112 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp)
3)BT3 + 4/33:
Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
-Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.
-Thành phần phụ chú liên quan với các từ ngữ
b)Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy.
(Phê-đê-ri - cô May – o, Giáo dục – chìa khoá của tương lai)
c)Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất. (Vũ Khoan)
d) Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi) (Giang Nam)
TV 112 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp)
3)BT3 + 4/33:
Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
-Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.
-Thành phần phụ chú liên quan với các từ ngữ
Thành phần phụ chú
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
kể cả anh
mọi người
Thêm một đối tượng vào những người đang nói về bé Thu
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
- Bổ sung, giải thích thêm
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.
- TPPC thường được đặt
giữa hai dấu gạch ngang,
hai dấu phẩy, hai dấu
ngoặc đơn hoặc giữa một
dấu gạch ngang với một
dấu phẩy, sau dấu hai
chấm
III- Luyện tập
1. Bài tập 2 (SGK)
2. Bài tập số 3, 4 (SGK)
b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến
hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm gi? chỡa
khoá của cánh cửa này - các thầy, cô giáo, các bậc cha
mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm
vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại
cho các thế hệ mai sau sẽ tuỳ thuộc vào những trẻ em mà
chúng ta để lại cho thế giới ấy.
(Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)
TV 112 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp)
3)BT3 + 4/33:
-Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.
-Thành phần phụ chú liên quan với các từ ngữ
b)Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy. (Phê-đê-ri - cô May –o)
Thành phần phụ chú
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
kể cả anh
mọi người
Thêm một đối tượng vào những người đang nói về bé Thu
các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ…. người mẹ
Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này
Xác định rõ những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa giáo dục
TV 112 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp)
3)BT3 + 4/33:
-Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.
-Thành phần phụ chú liên quan với các từ ngữ
Thành phần phụ chú
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
kể cả anh
mọi người
Thêm một đối tượng vào những người đang nói về bé Thu
các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ…. người mẹ
Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này
Xác định rõ những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa giáo dục
c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất. (Vũ Khoan)
Những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới
lớp trẻ
Bổ sung vai trò của lớp trẻ trong tương lai
TV 112 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp)
3)BT3 + 4/33:
-Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.
-Thành phần phụ chú liên quan với các từ ngữ
Thành phần phụ chú
Từ ngữ liên quan
Tác dụng
kể cả anh
mọi người
Thêm một đối tượng vào những người đang nói về bé Thu
các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ…. người mẹ
Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này
Xác định rõ những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa giáo dục
Những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới
lớp trẻ
Bổ sung vai trò của lớp trẻ trong tương lai
d) Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi) (Giang Nam)
-có ai ngờ
-thương thương quá đi thôi
-Cô bé nhà bên
-Mắt đen tròn
-thái độ ngạc nhiên của người nói
-xúc động trước nụ cười ,đôi mắt
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
- Bổ sung, giải thích thêm
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.
- TPPC thường được đặt
giữa hai dấu gạch ngang,
hai dấu phẩy, hai dấu
ngoặc đơn hoặc giữa một
dấu gạch ngang với một
dấu phẩy, sau dấu hai
chấm
III- Luyện tập
1. Bài tập 2 (SGK)
2. Bài tập số 3, 4 (SGK)
3. Bài tập số 5 (SGK)

Tuoồi treỷ phaỷi hửụựng tụựi tửụng lai, tuoồi treỷ Vieọt Nam
cuừng theỏ! Tửụng lai - ủoự laứ nhửừng gỡ chửa coự hoõm nay.
Thanh nieõn muoỏn ủaùt ủửụùc moọt tửụng lai tửụi saựng thỡ phaỷi
nỗ lửùc ngay tửứ baõy giụứ, baống vieọc chuaồn bũ cho mỡnh moọt
haứnh trang tinh tha�n vửừng chaộc- ủoự laứ tri thửực, kú naờng , thoựi
quen., ủeồ thanh nieõn coự theồ tửù tin trửụực maùng thoõng tin
toaứn ca�u, trửụực sửù ủoứi hoỷi cuỷa hoọi nhaọp kinh teỏ theỏ giụựi vụựi
tớnh kổ luaọt vaứ cửụứng ủoọ lao ủoọng cao. Muoỏn vaõy, thanh nieõn
phaỷi tieõn phong trong hoùc taọp vaứ hoùc taọp coự hieọu quaỷ, kũp
thụứi vaọn duùng tri thửực aỏy vaứo sửù nghieọp coõng nghieọp hoựa,
hieọn ủaùi hoựa ủaỏt nửụực. Vaứ cuừng chổ coự nhử vaọy, thanh nieõn
mụựi xửựng ủaựng laứ muứa xuaõn vúnh cửỷu cuỷa nhaõn loaùi!



1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Các thành phần tình thái, cảm thán, gọi đáp, phụ chú được gọi chung là thành phần gì ?
I
B
Ệ
L
T
Ậ
P
Trong các từ : “dường như, chắc chắn, chắc là” từ nào có độ tin cậy thấp nhất ?
N
Ơ
G
C
À
I
Ư
D
Ờ
G
N
N
H
Ư
Câu văn “Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.” , trích trong văn bản nào ?
H
C
I
C
Ế
L
Ự
Tác giả của bài thơ “ Bài thơ về tiểu đội xe không kính” là ai ?
H
P
Ạ
M
T
Ế
D
N
U
T
Ậ
Ặ
N
Câu văn “Trời ơi, chỉ còn năm phút !” , trích trong văn bản nào ?
Ẽ
L
S
P
A
A
G
I
G
Ọ
L
Đ
Á
P
Ì
M
E
Á
Ữ
N
P
Điền từ còn thiếu vào câu kiều sau đây :
Đầu lòng hai ả tố nga
Thúy Kiều là chị ……. là Thúy Vân
Thành phần được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp được gọi là thành phần gì ?
Bài thơ “Đồng chí “ của tác giả nào ?
H
H
H
H
T
A
H
Í
C
N
U
H
Ú
Thành phần được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu được gọi là thành phần gì ?
I
Ụ
H
H
C
T
N
Câu văn “ Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh , sẽ ôm chặt lấy cổ anh”. Câu này chứa thành phần biệt lập nào ?
Điền từ còn thiếu vào chỗ trống của câu thơ sau :
Quê hương …… nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.
Câu “Ồ, sao mà độ ấy vui thế.” , câu này chứa thành phần biệt lập nào ?
C
Ả
Á
N
M
H
T
Bài thơ “Ánh trăng” là của tác giả nào ?
D
N
N
G
U
Y
Ễ
U
Y
T
Ừ
Ơ
N
G
M
I
N
H
H
À
M
Ý
Trò chơi ô chữ :
1
2
3
4
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
- Bổ sung, giải thích thêm
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.
- TPPC thường được đặt
giữa hai dấu gạch ngang,
hai dấu phẩy, hai dấu
ngoặc đơn hoặc giữa một
dấu gạch ngang với một
dấu phẩy, sau dấu hai
chấm
III- Luyện tập




Chao ôi! Mong nhớ! Ôi mong nhớ
Một cánh chim thu lạc cuối ngàn.
(Chế Lan Viên)
Trên những chặng đường dài 50, 60 km, chúng ta chỉ gặp cây dừa: dừa xiêm thấp lè tè, dừa nếp lơ lửng giữa trời, dừa lửa lá đỏ,.
Ngẫm ra thì tôi chỉ nói cho sướng miệng tôi
(Tô Hoài)
Ơi chiếc xe vận tải
Ta cầm lái đi đây
(Tố Hữu)
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)
I- Thành phần gọi - đáp.
-Thành phần biệt lập được
dùng để tạo lập hoặc để
duy trì quan hệ giao tiếp.
II- Thành phần phụ chú
- Bổ sung, giải thích thêm
một số chi tiết cho nội
dung chính của câu.
- TPPC thường được đặt
giữa hai dấu gạch ngang,
hai dấu phẩy, hai dấu
ngoặc đơn hoặc giữa một
dấu gạch ngang với một
dấu phẩy, sau dấu hai
chấm
III- Luyện tập


Các thành phần biệt lập
Thành phần
tình thái
Thành phần
cảm thán
Thành phần
gọi - đáp
Thành phần
phụ chú
Dặn dò
Về nhà học bài, xem lại ví dụ, bài tập và làm tiếp bài tập còn lại.
Chuẩn bị bài “ Liên kết câu và liên kết đoạn văn ”
+ Đọc kĩ ví dụ của phần I và trả lời các câu hỏi của ví dụ.
+ Làm LT.
Kính chúc quý Thầy Cô nhiều sức khỏe.
Chúc các em học tốt