Bài 20. Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
QUÝ THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ HỘI THI GIÁO VIÊN DẠY GIỎI CẤP HUYỆN NĂM HỌC 2014-2015
GV : Phạm Thị Duyệt
Trường THCS Nguyễn Chí Thanh
ĐăkMil-Đăk Nông
Thành phần cảm thán
Thành phần tình thái
a, Trong những hành trang ấy, có lẽ sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất.
b, Chao ôi! Ông lão nhớ
làng, nhớ cái làng qúa.
(Kim Lân, Làng)
(Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)
THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Tiết 103 :CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
a, - Này , bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không ?
b) – Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời :
- Thưa ông ,chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ .
- Này : dùng để gọi.
- Thưa ông :dùng để đáp.
Dùng để tạo lập cuộc thoại
Dùng để duy trì cuộc thoại
Dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.


Thưa xếp, em đi ngay đây ạ.
Này, đưa tay đây cho tôi .
Này -> Tạo lập quan hệ giao tiếp
Thưa xếp -> duy trì quan hệ giao tiếp
Quan hệ :Ngang hàng
Quan hệ :Trên - dưới
Nhân viên
Dựa vào thành phần gọi- đáp cũng có thể xác định vai giao tiếp.
-đi thăm nhà ngục
ĐăkMil/Này,thích nhỉ.
-mình cũng nghĩ vậy, Ừ.
- Này,đi thăm nhà ngục ĐăkMil thích nhỉ!
- Ừ,mình cũng nghĩ như vậy.
- Này -> dùng để gọi
Ừ -> dùng để đáp
Quan hệ : ngang hàng (bạn bè)
Này! Để mẹ rửa chân cho con nhé!
Vâng ạ ! Con cảm ơn mẹ.
Thưa mẹ !
Con rửa chân cho mẹ nhé !.
Ừ.Mẹ cảm ơn con.
Thái độ thân mật, cách ứng xử phù hợp với người giao tiếp.
Ê! Mày định lấy sách của tao luôn hả ?
Ừ đấy! Mày làm
gì tao.
Thái độ suồng sã, cách ứng xử thiếu tế nhị.
Tiết 103 :CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
* Lưu ý. Thành phần gọi - đáp còn thể hiện thái độ, cách ứng xử trong giao tiếp => Cần sử dụng cho phù hợp.
TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
Bài tập1 .SGK: Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích sau đây và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì (trên – dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)?
, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì .
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

Này
Vâng
- Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ trên – dưới .
dùng để gọi
Đáp án :
- Thành phần gọi - đáp là :
dùng để đáp
TIẾT 103 :CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
Ví dụ :Đọc những câu sau đây:
II. Thành phần phụ chú:
a ) Lúc đi đứa con gái đầu lòng của anh- và cũng là đứa con duy nhất của anh , chưa đầy một tuổi .
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy và tôi càng buồn lắm.
(Nam Cao, Lão Hạc)
-> Bổ sung chi tiết cho cụm từ “đứa con gái đầu lòng”
-> Giải thích cái ý nghĩ ấy chỉ diễn ra trong trí riêng
của Ông Giáo.


=>Bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.

TIẾT 103 :CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
II.Thành phần phụ chú:
Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi suốt đời lòng mẹ vẫn theo con.
(Chế Lan Viên, Con cò, Tuyển tập,
tập I, NXB Văn học, Hà Nội,1985)
Giải thích xuất xứ: của văn bản về tác giả,nhà xuất bản, năm xuất bản.
Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích

Nêu thái độ : Ngạc nhiên của người nói.
(Giang Nam,Quê hương)




TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
II.Thành phần phụ chú:
-Giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.

*Dấu hiệu.




TIẾT 103 :CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
II.Thành phần phụ chú:
-Giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy
b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.

*Dấu hiệu.
-Giữa hai dấu phẩy




TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
II.Thành phần phụ chú:
-Giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy
* Dấu hiệu.
-Giữa hai dấu phẩy
-Giữa hai dấu ngoặc đơn
c) Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi).




TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
II. Thành phần phụ chú:
-Giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy
d) Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc…
- Đặt sau dấu hai chấm
* Dấu hiệu.
-Giữa hai dấu phẩy
-Giữa hai dấu ngoặc đơn




TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
II.Thành phần phụ chú:
- Giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy
- Đặt sau dấu hai chấm
* Dấu hiệu.
- Giữa hai dấu phẩy
- Giữa hai dấu gạch ngang
- Giữa hai dấu ngoặc đơn
* Ghi nhớ ( SGK )
e) Vậy mày hỏi cô Thông- tên người đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở hiện nay của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về.




TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
I.Thành phần gọi - đáp:
II.Thành phần phụ chú:
III. Luyện tập:
1.B ài 2:SGK




TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
2.Tìm thành phần gọi – đáp trong câu ca dao sau và cho biết lời gọi – đáp đó hướng đến ai.
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn.
Hình ảnh ẩn dụ




TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
I. Thành phần gọi - đáp:
II. Thành phần phụ chú:
III. Luyện tập:
2. Bài 3+4 SGK : Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì. Chúng liên quan với các từ ngữ nào?




TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
III. Luyện tập: Bài 3+4 SGK
Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi
b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta ………………….
c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất.




TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
III.Luyện tập: Bài tập 3+4SGK
Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
Thành phần phụ chú
Từ ngữ liên quan
kể cả anh
mọi người




TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
III. Luyện tập: Bài 3+4 SGK
Thành phần phụ chú
Từ ngữ liên quan
kể cả anh
mọi người
b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta ……………………..
các thầy,cô giáo, các bậc cha mẹ…. người mẹ
Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này




TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
III/ Luyện tập: Bài 3+4 SGK
Thành phần phụ chú
Từ ngữ liên quan
kể cả anh
mọi người
các thầy,cô giáo, các bậc cha mẹ…. người mẹ
Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này
c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất.
Những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới
lớp trẻ
TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
III/ Luyện tập:
Thành phần phụ chú
Từ ngữ liên quan
kể cả anh
mọi người
các thầy,cô giáo, các bậc cha mẹ…. người mẹ
Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này
Những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới
lớp trẻ
Bài 3+4 SGK : Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì. Chúng liên quan với các từ ngữ nào?




TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
I. Thành phần gọi - đáp:
II. Thành phần phụ chú:
III. Luyện tập:
4.B ài 5:SGK
Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ về việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới, trong đó có câu chứa thành phần phụ chú.
Chiếu phim : Mãi là người thanh niên Việt Nam.

- Chuẩn bị cho mình một hành trang tinh thần vững chắc
- đó l� tri thức, kĩ năng , thói quen. trước sự đòi hỏi của
hội nhập kinh tế thế giới .
- Phải tiên phong trong học tập và học tập có hiệu quả,
kịp thời vận dụng tri thức ấy vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
- Chỉ có như vậy, thanh niên mới xứng đáng là mùa xuân vĩnh cửu của nhân loại!
4.B ài 5:SGK
*Gợi ý
Củng cố
Dặn dò
Về nhà học bài, xem lại ví dụ, bài tập và làm tiếp bài tập còn lại.
Chuẩn bị bài “ Nghĩa tường minh và hàm ý ”
+ Đọc kĩ ví dụ của phần I và trả lời các câu hỏi của ví dụ.
Chõn th�nh c?m on quớ th?y cụ
Cựng cỏc em h?c sinh