Bài 2. Trường từ vựng

Chào mừng thầy cô về dự giờ
Câu 1: Thế nào là từ ngữ nghĩa rộng, từ ngữ nghĩa hẹp? ( 5 đ)
Câu 2: Cho các từ: cây, cỏ, hoa. Hãy tìm các từ ngữ có phạm vi nghĩa hẹp hơn “cây, cỏ, hoa” và từ ngữ có nghĩa rộng hơn 3 từ đó? ( 4 đ)
Câu 3: Hôm nay chúng ta học bài gì? ( 1 đ)
Kiểm tra bài cũ
Câu 1:
-Một từ ngữ được coi là có nghĩa rộng khi phạm vi nghĩa của từ đó bao hàm phạm vi nghĩa của một số từ ngữ khác.
-Một từ ngữ được coi là có nghĩa hẹp khi phạm vi nghĩa của từ ngữ đó được bao hàm trong phạm vi nghĩa của một từ ngữ khác .
Câu 2:




Cây mít, cây ổi… Cỏ mực, cỏ tranh… Hoa cúc, hoa hồng

Câu 3: Trường từ vựng
Kiểm tra bài cũ
Cây
Cỏ
Hoa
Thực vật
TRƯỜNG TỪ VỰNG
TIẾT 7- BÀI:
TIẾT 6 TRƯỜNG TỪ VỰNG
Thế nào là trường từ vựng:
1. Ví dụ:
Đọc đoạn trích
Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi. Gương mặt mẹ vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi cảm thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường
TIẾT 6 TRƯỜNG TỪ VỰNG
Các từ (mặt, mắt, da, gò má, đùi, đầu, cánh tay, miệng) có nét chung về nghĩa: chỉ bộ phận cơ thể con người.
2. Ghi nhớ:
3. Lưu ý:

Thế nào là trường từ vựng:
1. Ví dụ:
Những từ màu đỏ trong đoạn trích có nét nghĩa chung nào?
Mắt
Bộ phận của mắt
Hoạt động của mắt
Bệnh về mắt
Cảm giác của mắt
Đặc điểm của mắt
Lòng đen, lòng trắng, con ngươi, lông mi, lông mày…
Tinh anh, đờ đẫn, lờ đờ, mù, lòa, ti hí, hấp háy…
Chói, quáng, hoa, cộm…
Quáng gà, cận thị, viễn thị..
Nhìn, trông, liếc, nhòm…
Ví dụ:
TIẾT 6 TRƯỜNG TỪ VỰNG
I- Thế nào là trường từ vựng?
1. Ví dụ:
2. Ghi nhớ:
3. Lưu ý:
a/ Một trường từ vựng có thể có nhiều trường từ vựng nhỏ.
Mắt
Bộ phận của mắt
Hoạt động của mắt
Bệnh về mắt
Cảm giác của mắt
Đặc điểm của mắt
Lòng đen, lòng trắng, con ngươi, lông mi, lông mày…
Tinh anh, đờ đẫn, lờ đờ, mù, lòa, ti hí, hấp háy…
Chói, quáng, hoa, cộm…
Quáng gà, cận thị, viễn thị..
Nhìn, trông, liếc, nhòm…
Ví dụ:
Danh từ
Tính từ
Động từ
TIẾT 6 TRƯỜNG TỪ VỰNG
2. Ghi nhớ:
3. Lưu ý:
a/ Một trường từ vựng có thể có nhiều trường từ vựng nhỏ.
b. Một trường từ vựng có thể bao gồm những từ khác biệt nhau về từ loại.
Thế nào là trường từ vựng:
1. Ví dụ:
Ngọt
Trường mùi vị
Trường thời tiết
Trường âm thanh
ngọt, cay, đắng, chát, mặn…
ngọt (ngọt ngào) , dịu êm, the thé, chói tai…
Rét ngọt, hanh, ẩm ướt, nóng bức, …
Ví dụ:
TIẾT 6 TRƯỜNG TỪ VỰNG
2. Ghi nhớ:
3. Lưu ý:
a/ Một trường từ vựng có thể có nhiều trường từ vựng nhỏ.
b. Một trường từ vựng có thể bao gồm những từ khác biệt nhau về từ loại.
c. Một từ có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau.

Thế nào là trường từ vựng:
1. Ví dụ:
Ví dụ:
Con chó tưởng chủ mắng, vẫy đuôi mừng để lấy lòng chủ. Lão Hạc nạt to hơn nữa:
- Mừng à? Vẫy đuôi à? Vẫy đuôi thì cũng giết! Cho cậu chết!
Thấy lão sừng sộ quá, con chó vừa vẫy đuôi vừa chực lảng. Nhưng lão vội nắm lấy nó, ôm đầu nó, đập nhè nhẹ vào lưng nó và dấu dí:
- À không! À không ! Không giết cậu Vàng đâu nhỉ?... Cậu Vàng của ông ngoan lắm! Ông không cho giết… Ông để cậu Vàng ông nuôi…
(Nam Cao- “Lão Hạc”)
=> trường từ vựng “người” chuyển sang trường từ vựng “thú vật” để nhân hoá
TIẾT 6 TRƯỜNG TỪ VỰNG
3. Lưu ý:
a/ Một trường từ vựng có thể có nhiều trường từ vựng nhỏ.
b. Một trường từ vựng có thể bao gồm những từ khác biệt nhau về từ loại.
c. Một từ có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau.
d. Chuyển trường từ vựng để tăng thêm tính nghệ thuật của ngôn từ.
? Phân biệt Trường từ vựng và Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ?
Trường từ vựng: Là một tập hợp những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa, trong đó các từ có thể khác nhau về từ loại.
*V/d: Trường từ vựng về "Cây":
+ Bộ phận của cây: thân, rễ, cành. (DT)
+ Hình dáng của cây: cao, thấp, to, bé.. (TT)
Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ: Là một tập hợp các từ có quan hệ so sánh về phạm vi nghĩa rộng hay hẹp, trong đó các từ phải cùng từ loại.
V/d:
+ Bàn > bàn gỗ, bàn đá, bàn nhôm (DT)
+ Nhìn > liếc, ngắm, nhòm, ngó,.. (ĐT)
TIẾT 6 TRƯỜNG TỪ VỰNG
Thế nào là trường từ vựng:
II. Luyện tập:
Bài 1: Các từ thuộc trường từ vựng người ruột thịt trong văn bản Trong lòng mẹ
=>Thầy, mẹ, cô, mợ, con, cháu, anh em, em
Bài 2: Hãy đặt tên trường từ vựng cho mỗi từ dưới đây:
a. lưới, đơm, vó
b. tủ, rương, hòm, va li, chai, lọ
c. đá, đạp, giẫm, xéo
d. buồn, vui, phấn khởi, sợ hãi
e. hiền lành, độc ác, cởi mở
g. Bút máy, bút bi, bút chì
=> dụng cụ đánh bắt thủy sản
=> dụng cụ để đựng
=> hoạt động của chân
=> trạng thái tâm lý
=> tính cách
=>dụng cụ để viết
TIẾT 6 TRƯỜNG TỪ VỰNG
Thế nào là trường từ vựng:
II. Luyện tập:
Bài 3: Các từ in đậm trong đoạn văn sau đây thuộc trường từ vựng nào?
=> Các từ hoài nghi, khinh miệt, ruồng rẫy, thương yêu, kính mến, rắp tâm thuộc trường từ vựng chỉ thái độ tình cảm
TIẾT 6 TRƯỜNG TỪ VỰNG
Thế nào là trường từ vựng:
II. Luyện tập:
Bài 4: Xếp các từ mũi, nghe, tai, thính, điếc, thơm, rõ vào đúng trường từ vựng của nó theo bảng sau:
mũi, thính, điếc, thơm,
nghe, tai, thính, điếc, rõ
Thế nào là trường từ vựng:
II. Luyện tập:
TIẾT 6 TRƯỜNG TỪ VỰNG
Bài 5. Tìm các trường từ vựng của mỗi từ sau đây: lưới, lạnh, tấn công
* Lưới :
- Dụng cụ đánh bắt thuỷ sản : lưới, nơm, câu, vó …
- Dụng cụ thể thao : lưới, vợt, bóng …


TIẾT 6 TRƯỜNG TỪ VỰNG
Thế nào là trường từ vựng:
II. Luyện tập:
Bài 6. Trong đoạn thơ sau, các từ in đậm được chuyển từ trường từ vựng nào sang trường từ vựng nào?
Ruộng rẫy là chiến trường,
Cuốc cày là vũ khí,
Nhà nông là chiến sĩ,
Hậu phương thi đua với tiền phương (Hồ Chí Minh)
=> Chuyển từ trường từ vựng quân sự sang trường từ vựng nông nghiệp.

TIẾT 6 TRƯỜNG TỪ VỰNG
Thế nào là trường từ vựng:
II. Luyện tập:
Trường từ vựng
chỉ người
Trường từ vựng chỉ bộ phận cơ thể
Trường từ vựng chỉ hình dáng
Trường từ vựng chỉ tính cách
Trường từ vựng chỉ hoạt động
TỔNG KẾT
* Thế nào là trường từ vựng?
A. Là tập hợp các từ có chung cách phát âm.
B. Là tập hợp các từ có cùng từ loại.
C. Là tập hợp tất cả các từ có ít nh?t m?t n�t chung về nghĩa.
* Từ: trao đổi, mua bán, sản xuất xếp vào trường từ vựng nào?
Hoạt động kinh tế.
Hoạt động chính trị.
Hoạt động van hoá.
Hoạt động xã hội.
TỔNG KẾT
Đoạn văn tham khảo thuộc trường từ vựng "trường học"
Những ngày bắt đầu năm học mới, quang cảnh sân trường trở nên im ắng lạ. Trong lớp học, tiếng mở  sách vở khe khẽ những bạn học sinh đang tập trung nghe thầy cô giảng bài. Tiếng thầy cô giảng bài đầy nhiệt huyết vẫn vang vọng khắp trong các phòng học. Một bầu không khí rộn ràng, khẩn trương để chuẩn bị cho một năm học mới diễn ra đạt kết quả cao.
Đoạn văn tham khảo thuộc trường từ vựng "môn bóng đá"
Bóng đá là môn thể thao được nhiều bạn đều ưa thích. Chiều thứ 7 vừa qua, trường em đã tổ chức trận đấu giao lưu giữa các lớp. Trận đấu giữa lớp em và lớp 8A diễn ra vô cùng gây cấn và hấp dẫn. Mỗi đội gồm có 10 cầu thủ và trọng tài thổi còi bắt đầu 90 phút thi đấu. Trái bóng lăn nhanh qua đôi chân các cầu thủ và tiến sát về khung thành của thủ môn. Những giây phút đó khiến chúng em cảm thấy thật hồi hộp chờ đợi kết quả.  Tiếng hò reo, cổ vũ trên khán đài của khán giả khiến các cầu thủ hăng hái thi đấu hơn. Và không phụ lòng tin của các bạn, đội tuyển của lớp em đã dành chiến thắng vang dội với tỉ số 2-0. Qua trận đấu, chúng em cảm thấy yêu hơn môn “thể thao vua” này, vì không chỉ giúp chúng ta rèn luyện sức khỏe mà còn tăng thêm tinh thần giao lưu, đoàn kết  giữa các bạn học sinh trong trường.
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP:
a. Đối với bài học ở tiết này :
+ Xem lại nội dung bài học
+ Học thuộc ghi nhớ SGK /21
+ làm bài tập 5, 6 phần luyện tập SGK / 23
b.Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
Chuẩn bị bài Từ tượng hình, từ tượng thanh.
+ Xem nội dung và trả lời câu hỏi phần I sgk/49
+ Xem và làm các bài tập phần luyện tập sgk/49,50.
Chào tạm biệt!