Bài 2. Một số oxit quan trọng

Bài giảng
MỘT SỐ OXIT QUAN TRỌNG (Tiết 2)
Chương trình Hóa học, lớp 9
Email: [email protected]
Trường THCS Hợp Thịnh
Huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc


Tháng 11/2015
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm – Đầu Xuân Tám
KIỂM TRA BÀI CŨ
HS1: Nêu tính chất hóa học của oxit axit - mỗi tính chất viết một phương trình phản ứng minh họa?
1. Tác dụng với nước tạo dd axit.
P2O5(r) + 3H2O(l) 2H3PO4(dd)
2. Tác dụng với dd bazơ tạo muối và nước.
CO2(k) + Ca(OH)2(dd) CaCO3(r) + H2O(l)
3. Tác dụng với oxit bazơ tan tạo muối.
CO2(k) + BaO(r) BaCO3(r)
HS2. Làm bài tập 3*. (SGK – trang 9)
Cho 200ml dung dịch HCl có nồng độ 3,5 M hòa tan vừa hết 20 gam hỗn hợp hai oxit CuO và Fe2O3.
a. Viết phương trình hóa học.
b. Tính khối lượng của mỗi oxit có trong hỗn hợp đầu.
Đáp án
CuO + 2HCl CuCl2 + H2O (1)

Fe2O3 + 6HCl 2FeCl3 + 3H2O (2)
Gọi số mol của CuO là x mol:
HS2. Làm bài tập 3*. (SGK – trang 9)
Cho 200ml dung dịch HCl có nồng độ 3,5 M hòa tan vừa hết 20 gam hỗn hợp hai oxit CuO và Fe2O3.
a. Viết phương trình hóa học.
b. Tính khối lượng của mỗi oxit có trong hỗn hợp đầu.
Đáp án
HS2. Làm bài tập 3*. (SGK – trang 9)
Cho 200ml dung dịch HCl có nồng độ 3,5 M hòa tan vừa hết 20 gam hỗn hợp hai oxit CuO và Fe2O3.
a. Viết phương trình hóa học.
b. Tính khối lượng của mỗi oxit có trong hỗn hợp đầu.
Đáp án
CuO + 2HCl CuCl2 + H2O (1)

Fe2O3 + 6HCl 2FeCl3 + 3H2O (2)

Gọi số mol của CuO và Fe2O3 lần lượt là x, y.
Theo phương trình (1) và (2) và theo bài ra ta có:
TIẾT 4 - BÀI 2
MỘT SỐ OXIT QUAN TRỌNG (Tiết 2)
B. LƯU HUỲNH ĐIOXIT
Công thức hóa học là SO2
Tên thường gọi là khí sunfurơ
I. LƯU HUỲNH ĐIOXIT CÓ NHỮNG TÍNH CHẤT GÌ?
SO2 là một chất khí, không màu, mùi hắc, độc (gây ho, viêm đường hô hấp..), nặng hơn không khí (d=64/29).
* Tính chất vật lý
* Tính chất hóa học
1. Tác dụng với nước
Thí nhiệm: Dẫn khí SO2 vào nước và thử dung dịch thu được bằng quì tím.
Hiện tượng: Quì tím hóa đỏ.
Giải thích: Dung dịch thu được làm quì tím hóa đỏ là dung dịch axit sunfurơ H2SO3.
SO2(k) + H2O(l) H2SO3(dd)
Tiết 4. MỘT SỐ OXIT QUAN TRỌNG (tiết 2)
Lưu huỳnh đioxit có CTHH và tên thường gọi là gì?
Nhận xét về thể, màu sắc của lưu huỳnh đioxit, so với không khí
Lưu huỳnh đioxit thuộc loại oxit nào, có những tính chất hóa học gì?
Vậy Lưu huỳnh đioxit có những tính chất hóa học của oxit axit không? Chúng ta đi nghiên cứu để kiểm chứng
Nêu hiện tượng, giải thích và viết phương trình phản ứng xảy ra
Cô đốt một que diêm các em thấy lưu huỳnh đioxit có mùi như thế nào?
2. Tác dụng với bazơ
Thí nghiệm: Dẫn khí SO2 vào cốc đựng dd Ca(OH)2.
Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa trắng.
Giải thích: Do SO2 đã phản ứng với dung dịch Ca(OH)2 tạo ra chất kết tủa trắng là CaSO3.
SO2(k)+ Ca(OH)2 (dd) CaSO3(r)+ H2O(l)
3. Tác dụng với oxit bazơ
SO2 tác dụng với oxit bazơ tan tạo muối sunfit.
K2SO3(r)
SO2(k) + Na2O(r)
SO2(k) + BaO(r)
SO2(k) + K2O(r)
Na2SO3(r)
BaSO3(r)
Kết luận: Lưu huỳnh đioxit (SO2) là oxit axit
Tiết 4. MỘT SỐ OXIT QUAN TRỌNG (tiết 2)
Nêu hiện tượng, giải thích và viết phương trình phản ứng xảy ra
II. LƯU HUỲNH ĐIOXIT CÓ NHỮNG ỨNG DỤNG GÌ?
- Phần lớn SO2 được dùng để sản xuất H2SO4.
- Ngoài ra SO2còn dùng làm chất tẩy trắng bột gỗ trong công nghiệp giấy, dùng làm chất diệt nấm mốc.
Tiết 4. MỘT SỐ OXIT QUAN TRỌNG (tiết 2)
Lưu huỳnh đioxit có những ứng dụng gì?
Chất tẩy trắng
Tẩy trắng bột gỗ
III. ĐIỀU CHẾ LƯU HUỲNH ĐI OXIT NHƯ THẾ NÀO?
1. Trong phòng thí nghiệm
- Cho muối sunfit tác dụng với axit(dd HCl, H2SO4), thu SO2 vào lọ bằng cách đẩy không khí.
Na2SO3(dd) + H2SO4(dd) Na2SO4(dd) + SO2(k) + H2O(l)
- Đun nóng H2SO4(đ) với Cu (học bài axit sunfuric)
Tiết 4. MỘT SỐ OXIT QUAN TRỌNG (tiết 2)
Điều chế lưu huỳnh đioxit như thế nào
Muối natri sunfit
Dây đồng
Các em xem đoạn phim và quan sát sơ đồ sau đây về điều chế lưu huỳnh đioxit
2. Trong công nghiệp
- Đốt lưu huỳnh trong không khí:
Bột lưu huỳnh
S (r) + O2 (k) SO2 (k)
- Đốt quặng pirit sắt (FeS2) thu được SO2
Quặng pirit sắt
Nhà máy sản xuất axit sunfuric (có công đoạn sản xuất SO2)
Câu 1. Chất nào là oxit axit ?
A. Canxi oxit B. Lưu huỳnh dioxit C. cacbon oxit D. Nhôm oxit
B
Câu 2. Phương pháp nào dùng để điều chế SO2 trong phòng thí nghiệm ?
A. Cho muối sunfit t/d với axit B. Đốt lưu huỳnh trong không khí
C. Đốt quặng pirit sắt D. Phương pháp khác
A
Câu 3. Trong các khí CO2, H2, O2, SO2, N2. Khí làm đục nước vôi trong là:
A. H2, N2, CO2 B. CO2 C. CO2, SO2 D. Tất cả các khí trên
C
Câu 4. SO2 có mấy tính chất hóa học ? là những tính chất nào ?
A. Hai tính chất: tác dụng với bazo và axit
B. Hai tính chất: tác dụng với axit và muối
C. Ba tính chất: tác dụng với nước, bazơ và muối
D. Ba tính chất: tác dụng với nước, bazơ và oxit bazơ
4. LUYỆN TẬP - CỦNG CỐ
D
Khoanh vào đáp án A hoặc B, C, D mà em cho là đúng nhất.
Câu 5. Để điều chế 500 ml khí SO2 ở đktc, cần dùng bao nhiêu ml khí O2.
A. 300 ml B. 250 ml C. 500 ml D. 1000 ml.
Câu 6. Cho các chất sau: CaO, N2O5, CO2,H2O, NaOH, N2. Số chất tác dụng được. với SO2 là:
A. 2 B. 3 C. 4 D. 5
C
Bài tập 2a(SGK –Tr11): Hãy nhận biết từng chất trong mỗi nhóm sau bằng phương pháp hóa học.
a. Hai chất rắn màu trắng là CaO và P2O5.
a. Lấy mỗi chất một ít cho mỗi lần nhận biết.
Cho nước vào hai ống nghiệm chứa hai chất và khuấy cho tan hết, rồi cho vào hai dung dịch thu được một mẩu giấy quì tím
- Dung dịch nào làm quì tím hóa xanh thì chất ban đầu là CaO.
- Dung dịch nào làm quì tím hóa đỏ thì chất ban đầu là P2O5.
CaO + H2O Ca(OH)2
P2O5 + 3H2O 2H3PO4
Bài giải
LUYỆN TẬP - CỦNG CỐ
B
Khoanh vào đáp án A hoặc B, C, D mà em cho là đúng nhất.
LUYỆN TẬP - CỦNG CỐ
Sự phát triển công nghiệp nếu không quan tâm đến bảo vệ môi trường sẽ gây hậu quả xấu. Điển hình là mưa axit.
Mưa axit
Cây chết khô do mưa axit
Thủ phạm chính gây ra mưa axit là SO2
SO2 có trong không khí và được tạo ra từ khí thải động cơ, quá trình đốt cháy than đá, dầu, khí đốt, nhà máy luyện kim, nhà máy nhiệt điện....
4. LUYỆN TẬP - CỦNG CỐ
Khí thải động cơ
Khí thải nhà máy
Vậy theo em chất nào là thủ phạm chính gây ra mưa axit.
SO2 có ở đâu và được tạo ra từ đâu?
Sở dĩ mưa axit "giết hại" mùa màng, cây cối, vì chúng rửa trôi toàn bộ chất dinh dưỡng và những vi sinh vật có lợi, làm yếu đi sức đề kháng của cây cối, khiến cây dễ bị mắc bệnh do nhiễm kí sinh trùng. Lá cây gặp mưa axit bị "cháy" lấm chấm, mầm chết khô làm cho khả năng quang hợp của cây giảm, cho năng suất thấp … Thông là loài cây đặc biệt nhạy cảm với mưa axit.
Lá cây bị dính mưa axit
Cây chết khô do mưa axit
LUYỆN TẬP - CỦNG CỐ
Vậy mưa axit nó phá hủy mùa màng, cây cối, như thế nào?
Mưa axit còn ảnh hưởng xấu tới ao, hồ. Lượng mưa axit đổ vào ao, hồ làm độ pH ở đây bị giảm, các sinh vật sống trong đó bị suy yếu hoặc chết hoàn toàn và mưa axit có thể làm hỏng các tòa nhà, di tích lịch sử, và những bức tượng, đặc biệt là những người làm bằng đá, như đá vôi và đá cẩm thạch, có chứa một lượng lớn canxi cacbonat. Axit trong mưa phản ứng với các hợp chất canxi trong đá để tạo ra thạch cao. Những ảnh hưởng của điều này thường thấy trên bia mộ cũ, nơi mưa axit có thể làm những chữ khắc không đọc được. Mưa axit cũng làm tăng ăn mòn tỷ lệ các kim loại, đặc biệt là sắt, thép,và đồng. Mưa axit làm giảm tuổi thọ các công trình xây dựng, làm lở loét bề mặt bằng đá của các công trình.
LUYỆN TẬP - CỦNG CỐ
Những tác hại của mưa axit đến động vật, tác phẩm nghệ thuật, công trình xây dựng……
? Thế mưa axit có ảnh hưởng gì đến động vật, động cơ máy móc, công trình xây dựng, các tác phẩm nghệ thuật không.
Hầu hết tất cả, mưa axit ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người. Nó có thể làm hại chúng ta thông qua không khí và ô nhiễm đất. Mưa axit dẫn đến sự hình thành các hợp chất độc hại bằng cách phản ứng với các hợp chất hóa học tự nhiên. Một khi các hợp chất độc hại được hình thành, nó có thể thấm vào nước uống, và cũng thâm nhập vào chuỗi thực phẩm. Thực phẩm bị ô nhiễm này có thể gây tổn hại các dây thần kinh ở trẻ em, hoặc dẫn đến tổn thương não nghiêm trọng, thậm chí tử vong. Các nhà khoa học nghi ngờ rằng nhôm, một trong những kim loại bị ảnh hưởng bởi mưa axit, có liên quan đến bệnh Alzheimer. Ngoài ra chúng làm cơ quan hô hấp của con người dễ bị thương tổn hơn, gây ra các bệnh về phổi, và khiến bệnh tình của các bệnh nhân ngày càng trầm trọng hơn.
LUYỆN TẬP - CỦNG CỐ
Lắng đọng của mưa axit
Người bị mắc bệnh viêm phổi
? Vậy mưa axit có ảnh hưởng gì đến môi trường nói chung, môi trường nước và sức khỏe con người hay không.
Mặc dù mưa axit được phát hiện năm 1853, nhưng mãi đến cuối thập niên 1960 các nhà khoa học mới bắt đầu quan sát và nghiên cứu hiện tượng này rộng rãi. Ở Việt Nam đã xuất hiện mưa axit ở bán đảo Cà Mau năm 1998.
LUYỆN TẬP - CỦNG CỐ
Quá trình hình thành mưa axit
Rừng bị mưa axit
Trên thế giới và ở Việt Nam phát hiện ra mưa axit khi nào?
Các em xem đoạn phim quá trình hình thành mưa axit và tác hại của nó trong tự nhiên
- Biết ngăn chặn kịp thời những hành vi vô tình hay cố ý phá hoại môi trường tự nhiên, xâm hại đến cảnh đẹp của thiên nhiên.
- Biết nhận xét, đánh giá hành vi của bản thân và của người khác đối với thiên nhiên. Biết cách sống hòa hợp với thiên nhiên, thể hiện tình yêu với thiên nhiên, bảo vệ thiên nhiên, tuyên truyền vận động mọi người cùng bảo vệ thiên nhiên.
LUYỆN TẬP - CỦNG CỐ
Những cảnh đẹp mà thiên nhiên ban tặng cho con người
? Qua đây các em phải có ý thức như thế nào về bảo vệ môi trường sống của mình không bị ô nhiễm.
Các em nghe bài hát có lồng những cảnh đẹp của quê hương Việt Nam. 
Mặc dù mưa axit gây hư hại các công trình, xong cũng đem lại lợi ích đáng kể. Các nhà khoa học vừa phát hiện những cơn mưa chứa axit sunfuric làm giảm phát thải Metan từ những đầm lầy(nơi sinh ra Metan), nhờ đó hạn chế được hiện tượng Trái Đất nóng lên(quá trình sản xuất khí metan tự nhiên của vi khuẩn trong đầm lầy chiếm 22% trong các yếu tố gây hiệu ứng nhà kính).
LUYỆN TẬP - CỦNG CỐ

KIẾN THỨC CẦN NHỚ

1. Lưu huỳnh đioxit là oxit axit: Tác dụng với nước, dung dịch bazơ, oxit bazơ tan.
2. Ứng dụng quan trọng nhất của lưu huỳnh đioxit là để sản xuất axit sunfuric.
3. Điều chế lưu huỳnh đioxit:
- Đốt lưu huỳnh trong không khí (trong công nghiệp).
- Muối sunfit tác dụng với axit HCl, H2SO4 ....(trong phòng thí nghiệm).
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Học thuộc bài
- Làm 1, 2b, 3, 4, 5, 6* SGK trang 11
- Vẽ sơ đồ tư duy của bài học.
- Vẽ tranh về cảnh đẹp quê hương Việt Nam.
- Nghiên cứu trước nội dung bài 3: Tính chất hóa học của axit
Bài tập 6*(SGK – Tr11): Dẫn 112 ml khí SO2 (đktc) đi qua 700 ml dung dịch Ca(OH)2 có nồng độ 0,01 M, sản phẩm là muối canxi sunfit.
a. Viết phương trình hóa học.
b. Tính khối lượng các chất sau phản ứng.
Hướng dẫn
Bước 1: Tính số mol SO2, Ca(OH)2
Bước 2: Viết phương trình hóa học.
Bước 3: Lập tỉ lệ so sánh về số mol xem chất nào trong bước 1 bị dư, tính số mol các chất còn lại theo chất phản ứng đủ (chú ý tính số mol chât dư).
Bước 4: Tính toán theo đề bài yêu cầu.
Chúc các em chăm ngoan, học giỏi
Tài liệu tham khảo
- Sách giáo khoa hóa học lớp 9.
- Nhạc sưu tầm trên mạng Internet.
- Các hình ảnh minh họa cho bài giảng sưu trên mạng Internet.