Bài 2. Luyện tập sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh

I.Tìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh.
Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản ntn?
VBTM là VB thông dụng trong mọi lĩnh vực của đời sống nhằm cung cấp tri thức về đ/điểm tính chất, nguyên nhân các hiện tượng & sự vật trong tự nhiên, bằng phương pháp trình bày, giới thiệu, giải thích...
Nó được viết ra nhằm mục đích gì? Em hãy cho biết các phương pháp thuyết minh thường dùng ?
Mục đích cung cấp tri thức
- Các phương pháp TM: định nghĩa, nêu số liệu, so sánh, phân tích, phân loại...
Đọc văn bản Hạ Long - Đá & Nước.
Văn bản thuyết minh về đối tượng nào?
Bài văn thuyết minh về đặc điểm gì của đối tượng?
Bài văn thuyết minh về vẻ đẹp của vịnh Hạ Long.
Đặc điểm: sự kì lạ của Hạ Long là vô tận.
Văn bản có cung cấp được tri thức khách quan về đối tượng không ?
Văn bản Cung cấp tri thức : cho ta hiểu được : đá & nước đã tạo nên vẻ đẹp kì lạ cho vịnh Hạ Long
Văn bản vận dụng phương pháp thuyết minh nào là chính trong các phương pháp đã học?
Phương pháp thuyết minh : giải thích, liệt kê.
+ Giải thích:" sự sáng tạo của tạo hóa": Nước làm cho đá sống dậy, có tâm hồn
+ Liệt kê: Các khả năng dạo chơi trên mặt nước Hạ Long
* Đây là một văn bản thuyết minh, đã dùng phương pháp liệt kê & giải thích
Vấn đề " Sự kì lạ của Hạ Long là vô tận" có thể dễ dàng thuyết minh bằng cách đo đếm, liệt kê không?
Không thể thuyết minh vấn đề" Sự kì lạ của Hạ Long là vô tận" chỉ bằng liệt kê, nêu số liệu.
Ví dụ chỉ dùng phương pháp liệt kê: HL có nhiều nước, nhiều đảo , nhiều hang động lạ lùng thì đã nêu được sự kì lạ của HL chưa?
- Tác giả hiểu sự kì lạ này là gì?
" Sự kì lạ" : đá & nước HL đem đến cho du khách những cảm giác thú vị.
Hãy gạch dưới và đọc câu văn nêu khái quát & sự kì lạ của Hạ Long.
"Chính nước làm cho đá sống dậy, làm cho đá vốn bất động & vô tri trở nên linh hoạt, có thể động đến vô tận & có tri giác có tâm hồn."
. Thông thường khi giới thiệu về cảnh đẹp của HL người ta thường nói HL rộng bao nhiêu, có bao nhiêu đảo lớn nhỏ, có bao nhiêu động đá, có những hang đá đẹp ra sao, có những đảo đá có hình thù kì lạ như thế nào... nhưng Nguyên Ngọc giới thiệu Hạ Long theo một phương diện khác- một phát hiện mới của riêng ông : đá & nước vịnh Hạ Long đem đến cho du khách những cảm giác thú vị.
* * * Tìm hiểu các biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
Nước tạo nên sự thú vị như thế nào cho du khách?
Du khách có nhiều cách chơi ở vịnh HL : thả cho thuyền nổi trôi hoặc buông theo dòng nước, chèo nhẹ, lướt nhanh...
Tác giả cảm nhận được điều gì thú vị từ đá Hạ Long
- Đá được gọi là : thập loại chúng sinh đá, thế giới người bằng đá, bọn người đá hối hả trờ về, một nhân vật Đá trẻ trung...
- Nhân hóa, liên tưởng.
Tác giả đã gọi" đá" bằng những từ ngữ nào ?
Tác giả đã trình bày được sự kì lạ của HL chưa ? Được như thế là nhờ biện pháp gì?
Tác giả giới thiệu được sự kì lạ của HL nhờ biện pháp tưởng tượng,liên tưởng, nhân hóa.
Thuyết minh có biện pháp nghệ thuật hấp dẫn hơn vì nó sinh động: vịnh Hạ Long không chỉ là đá & nước mà là một thế giới có hồn.
Vậy, để văn bản thuyết minh thêm sinh động, người viết có thể làm gì?
Người viết vận dụng một số biện pháp nghệ thuật: kể chuyện , tự thuật, ẩn dụ, nhân hóa...
Theo em, các yếu tố này có làm thay đổi tính chất của một văn bản thuyết minh không?
Các biện pháp nghệ thuật chỉ có tác dụng phụ trợ, làm cho văn bản thêm hấp dẫn, dễ nhớ nhưng không thể thay thế được bản thân sự thuyết minh là cung cấp tri thức khách quan, chính xác về đối tượng.
* * * G H I N H Ớ
* * * G H I N H Ớ
Muốn cho văn bản thuyết minh được sinh động,hấp dẫn,người ta vận dụng thêm một số biện pháp nghệ thuật như kể chuyện,tự thuật đối thoại theo lối ẩn dụ ,nhân hóa hoặc các hình thức vè ,diễn ca.
Các biện pháp nghệ thuậtcần được sử dụng thích hợp,góp phần làm nổi bật đặc điểm của đối tượng thuyết minh và gây hứng thú cho người đọc
II/ L u y ệ n t ậ p
Bài tập 1
Văn bản có tính chất thuyết minh không? Tính chất ấy được thể hiện ở những điểm nào?
Giới thiệu loài ruồi: họ, giống, loài, tập tính sinh sống, sinh đẻ, đặc điểm cơ thẻ, thức tỉnh ý thức giữ gìn vệ sinh, phòng bệnh, diệt ruồi.
Những phương pháp thuyết minh nào đã được sử dụng?
Văn bản có tính chất thuyết minh không? Tính chất ấy được thể hiện ở những điểm nào?
Giới thiệu loài ruồi: họ, giống, loài, tập tính sinh sống, sinh đẻ, đặc điểm cơ thẻ, thức tỉnh ý thức giữ gìn vệ sinh, phòng bệnh, diệt ruồi.
Những phương pháp thuyết minh nào đã được sử dụng?
Hướng dẫn học ở nhà
1 /Viết lại thành 1 bài văn hoàn chỉnh .
2 /Soạn bài “ Tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em “
3/ Sưu tầm tranh ảnh các lãnh tụ quan tâm đến thiếu nhi ( Bác Hồ, Nông Đức Mạnh , Nguyễn thị Bình...)