Bài 2. Các phương châm hội thoại (tiếp theo)

CHÀO CÁC EM HỌC SINH THÂN YÊU
Ngữ văn 9
Giáo viên: HỒ THỤY Ý NHƯ
Giờ văn học , thầy giáo hỏi bài cũ:    
- Ai đã viết Hịch tướng sĩ?
    Cả lớp im phăng phắc. Thầy phát cáu gọi:
    - Huỳnh! Ai đã viết Hịch tướng sĩ !?
    Huỳnh run rẩy đứng lên, nói lắp bắp:
    - Thưa thầy... không phải em ạ.
Các nhân vật trong truyện cười sau đã không tuân thủ phương châm hội thoại nào?
MẮT TINH, TAI TINH

Có hai anh bạn gặp nhau, một anh nói: 
- Mắt tớ không ai bằng! Kìa! Một con kiến đang bò ở cành cây trên đỉnh núi phía trước mặt, tớ trông rõ mồn một đến cả từ sợi râu cho đến bước chân của nó.
Anh kia nói:
- Thế cũng chưa tinh bằng tớ, tớ còn nghe thấy sợi râu nó ngoáy trong không khí kêu vù vù và chân nó bước kêu sột soạt.
(Truyện cười dân gian Việt Nam)
Bài cũ
Ti?t 8:
C�c phuong ch�m h?i tho?i (Ti?t 2)
Tiết 8:CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( tiếp theo )
Phương châm quan hệ ?
I Bài học
Tiếng việt Tiết 8 : CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( Tiếp …)
Mỗi người nói về một đề tài không ăn khớp, hòa nhập với nhau.
Người nói ,người nghe không hiểu nhau, không  giao tiếp được với nhau
Tiết 8:CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( tiếp theo )
Phương châm quan hệ
I Bài học
Khi giao tiếp cần nói đúng
  vào đề tài giao tiếp,tránh nói lạc đề 
(?) Những hình ảnh trên khiến em liên tưởng đến thành ngữ nào có nội dung tương tự thành ngữ ông nói gà, bà nói vịt?
 Trống đánh xuôi, kèn thổi ngược.
Tiếng việt Tiết 8 : CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( Tiếp …)
A : - Nằm lùi vào!
B : - Làm gì có hào nào .
A : - Đồ điếc!
B : - Tôi có tiếc đâu.
Hai thành ngữ dây cà ra dây muống, lúng búng như ngậm hột thị này dùng để chỉ những cách nói như thế nào?
Nói dài dòng,rườm rà, nói không ra lời
Người nghe khó tiếp nhận thông tin
Tiếng việt Tiết 8 : CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( Tiếp …)
Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn của ông ấy.
- Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn của ông ấy
Tôi đồng ý với những nhận định của ông ấy.
- Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn của ông ấy.
Tôi đồng ý với những truyện ngắn của ông ấy.
=> Nói mơ hồ, nhiều cách hiểu
Truyện Cười : Mất rồi, cháy!
Một người sắp đi chơi xa, dặn con:
    - Ở nhà có ai hỏi thì bảo bố đi vắng nhé !
    Sợ con mải chơi quên mất, lại cẩn thận lấy giấy bút viết vào tờ giấy rồi bảo:
    - Có ai hỏi thì con cứ đưa ra tờ giấy này !
    Con cầm giấy bỏ vào túi áo. Cả ngày chẳng thấy ai hỏi. Tối đến, sẵn có ngọn đèn, nó lấy giấy ra xem, vô ý thế nào lại để giấy cháy mất.
    Hôm sau, có người đến chơi hỏi:
    - Bố cháu có nhà không?
    Nó ngẩn ngơ hồi lâu, sực nhớ ra, sờ vào túi không thấy giấy liền nói:
    - Mất rồi !
    Khách giật mình hỏi:
    - Mất bao giờ?
    - Tối hôm qua !
    - Sao mà mất?
    - Cháy !!!
Tiết 8:CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( tiếp theo )
2.Phương châm cách thức
I Bài học
Khi giao tiếp cần chú ý nói ngắn gọn,rành mạch,tránh cách nói mơ hồ.
NGƯỜI ĂN XIN
Một người ăn xin đã già. Đôi mắt ông đỏ hoe, nước mắt ông giàn giụa, đôi môi tái nhợt, áo quần tả tơi. Ông chìa tay xin tôi.
Tôi lục hết túi nọ đến túi kia, không có lấy một xu, không có cả khăn tay, chẳng có gì hết. Ông vẫn đợi tôi. Tôi chẳng biết làm thế nào. Bàn tay tôi run run nắm chặt lấy bàn tay run rẩy của ông:
- Xin ông đừng giận cháu! Cháu không có gì cho ông cả.
Ông nhìn tôi chăm chăm, đôi môi nở nụ cười:
- Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi.
Khi ấy tôi chợt hiểu ra: Cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được một cái gì đó của ông.
(Theo Tuốc-ghê-nhép)
Vì sao ngu?i an xin v� c?u b� trong truy?n d?u c?m th?y mình d� nh?n du?c t? ngu?i kia m?t c�i gì dĩ?
NGƯỜI ĂN XIN
Một người ăn xin đã già. Đôi mắt ông đỏ hoe, nước mắt ông giàn giụa, đôi môi tái nhợt, áo quần tả tơi. Ông chìa tay xin tôi.
Tôi lục hết túi nọ đến túi kia, không có lấy một xu, không có cả khăn tay, chẳng có gì hết. Ông vẫn đợi tôi. Tôi chẳng biết làm thế nào. Bàn tay tôi run run nắm chặt lấy bàn tay run rẩy của ông:
- Xin ông đừng giận cháu! Cháu không có gì cho ông cả.
Ông nhìn tôi chăm chăm, đôi môi nở nụ cười:
- Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi.
Khi ấy tôi chợt hiểu ra: Cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được một cái gì đó của ông.
(Theo Tuốc-ghê-nhép)
NGƯỜI ĂN XIN
Một người ăn xin đã già. Đôi mắt ông đỏ hoe, nước mắt ông giàn giụa, đôi môi tái nhợt, áo quần tả tơi. Ông chìa tay xin tôi.
Tôi lục hết túi nọ đến túi kia, không có lấy một xu, không có cả khăn tay, chẳng có gì hết. Ông vẫn đợi tôi. Tôi chẳng biết làm thế nào. Bàn tay tôi run run nắm chặt lấy bàn tay run rẩy của ông:
- Xin ông đừng giận cháu! Cháu không có gì cho ông cả.
Ông nhìn tôi chăm chăm, đôi môi nở nụ cười:
- Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi.
Khi ấy tôi chợt hiểu ra: Cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được một cái gì đó của ông.
(Theo Tuốc-ghê-nhép)
NGƯỜI ĂN XIN
Một người ăn xin đã già. Đôi mắt ông đỏ hoe, nước mắt ông giàn giụa, đôi môi tái nhợt, áo quần tả tơi. Ông chìa tay xin tôi.
Tôi lục hết túi nọ đến túi kia, không có lấy một xu, không có cả khăn tay, chẳng có gì hết. Ông vẫn đợi tôi. Tôi chẳng biết làm thế nào. Bàn tay tôi run run nắm chặt lấy bàn tay run rẩy của ông:
- Xin ông đừng giận cháu! Cháu không có gì cho ông cả.
Ông nhìn tôi chăm chăm, đôi môi nở nụ cười:
- Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi.
Khi ấy tôi chợt hiểu ra: Cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được một cái gì đó của ông.
(Theo Tuốc-ghê-nhép)
NGƯỜI ĂN XIN
Một người ăn xin đã già. Đôi mắt ông đỏ hoe, nước mắt ông giàn giụa, đôi môi tái nhợt, áo quần tả tơi. Ông chìa tay xin tôi.
Tôi lục hết túi nọ đến túi kia, không có lấy một xu, không có cả khăn tay, chẳng có gì hết. Ông vẫn đợi tôi. Tôi chẳng biết làm thế nào. Bàn tay tôi run run nắm chặt lấy bàn tay run rẩy của ông:
- Xin ông đừng giận cháu! Cháu không có gì cho ông cả.
Ông nhìn tôi chăm chăm, đôi môi nở nụ cười:
- Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi.
Khi ấy tôi chợt hiểu ra: Cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được một cái gì đó của ông.
(Theo Tuốc-ghê-nhép)
Tiết 8:CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( tiếp theo )
3.Phương châm lịch sự
I Bài học
Khi giao tiếp cần tế nhị và tôn trọng người khác.
(?) Những hình ảnh trên khiến em liên tưởng đến câu ca dao nào răn dạy chúng ta về cách giao tiếp, ứng xử trong xã hội?
Lời nói chẳng mất tiền mua,
Lựa nào mà nói cho vừa lòng nhau.
Các phương châm hội thoại
Tiếng việt Tiết 8 : CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( Tiếp …)
II. LUYỆN TẬP
Bài tập 1.
Lời chào cao hơn mâm cỗ.

b. Lời nói chẳng mất tiền mua,

Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau

c. Kim vàng ai nỡ uốn câu,

Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời.
- Suy nghĩ, lựa chọn ngôn ngữ khi giao tiếp.
- Có thái độ tôn trọng, lịch sự với người đối thoại
Chẳng được miếng thịt miếng xôi
Cũng được lời nói cho nguôi tấm lòng.
Một lời nói quan tiền thúng thóc Một lời nói dùi đục cẳng tay.
Tiếng việt Tiết 8 : CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( Tiếp …)
II. LUYỆN TẬP
Bài tập 2.
- so sánh
- ẩn dụ
- nhân hóa
- hoán dụ
- điệp ngữ
- nói quá
- nói giảm nói tránh
 PHƯƠNG CHÂM LỊCH SỰ
- nói giảm nói tránh
Bài 3.
a. Nói dịu nhẹ như khen, nhưng thật ra là
mỉa mai, chê trách là
nói mát
b. Nói trước lời mà người khác chưa kịp nói
là
nói hớt
c.Nói nhằm châm chọc điều không hay của
người khác một cách cố ý là
nói móc
d. Nói chen vào chuyện của người trên khi
không được hỏi đến là
nói leo
e.Nói rành mạch, cặn kẽ, có trước có sau
là
nói ra đầu ra đũa
PHƯƠNG CHÂM LỊCH SỰ
e. Nói ra đầu ra đũa
PHƯƠNG CHÂM CÁCH THỨC
Tiếng việt Tiết 8 : CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( Tiếp …)
II. LUYỆN TẬP
a. Nói mát
b. Nói hớt
c. Nói móc
d. Nói leo
Tiếng việt Tiết 8 : CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( Tiếp …)
II. LUYỆN TẬP
Bài tập 4.

a. nhân tiện đây xin hỏi;
Khi người nói muốn hỏi một vấn đề nào đó không thuộc đề tài đang trao đổi .
(P/ C quan hệ)
Khi người nói muốn ngầm xin lỗi trước người nghe về những điều mình sắp nói

b. cực chẳng đã tôi phải
nói ;…xin lỗi,có thể anh
không hài lòng nhưng
tôi cũng phải thành thực
mà nói là…;
(P/C lịch sự)
c. đừng nói leo; đừng ngắt
lời như thế; đừng nói cái giọng
đó với tôi.
Khi người nói muốn nhắc nhở người nghe phải tôn trọng
(P/C lịch sự)