Bài 19. Tiếng nói của văn nghệ

NGUYỄN ĐÌNH THI
Tiết 96-97
Kiểm tra : Hiểu gì về ý nghĩa của việc đọc sách ?
Nêu tác dụng của đọc một tác phẩm
Tiết 96-97
NGUYỄN ĐÌNH THI
NGUYỄN ĐÌNH THI
Hỏi : Hiểu gì về tác giả Nguyễn Đình Thi ?
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả.
Quê Hà Nội (SGK)
Hoạt động văn nghệ đa dạng viết văn, làm thơ, sáng tác nhạc, soạn kịch viết lí luận phê bình.
Hoạt động 1 : Tìm hiểu tác giả - Tác phẩm
GV giới thiệu các tác phẩm của Nguyễn Đình Thi (thơ : Đất nước, truyện tiểu thuyết : Vỡ bờ)
2. Taùc phaåm
1948 => "Maáy vaán ñeà vaên hoïc"
- GV hướng dẫn HS đọc, tìm hiểu chú thích, bố cục.
+ GV nêu cách đọc, hướng dẫn đọc và đọc mẫu.
Đọc văn bản một lượt
+ Tìm hiểu các chú thích.
+ Bố cục văn bản -> tìm hiểu luận điểm và quan hệ giữa các luận điểm ?
3. Bố cục : 3 luận điểm.
- Nội dung tiếng nói của văn nghệ
- Vai trò của văn nghệ đối với đời sống con người
- Khả năng cảm hóa lôi cuốn của văn nghệ => với mỗi người qua những rung cảm sâu xa.
Hoạt động 2 : Hướng dẫn phân tích phần 1
II. PHÂN TÍCH
1. Nội dung tiếng nói của văn nghệ
- Đặc điểm của tác phẩm nghệ thuật : lấy chất liệu thực tại đời sống -> tác giả sáng tạo gởi vào đó một cách nhìn mới, một lời nhắn gửi
+ Dẫn chứng 1 : Truyện Kiều : đọc tác phẩm rung động trước cảnh đẹp ngày xuân, bâng khuâng nghe lời gửi của tác giả.

Luận điểm triển khai theo cách lập luận nào ? Chỉ ra trình tự lập luận của luận điểm ấy ? (phân tích, tổng hợp)
Tác giả đã chỉ ra những nội dung tiếng nói nào của văn nghệ ?
Mỗi nội dung ấy tác giả đã dùng phân tích như thế nào để làm sáng tỏ ?
Hỏi : hãy lấy một tác phẩm văn học cụ thể để lại lời nhắn gởi sâu sắc cho em ?
Nội dung tiếng nói thứ hai của văn nghệ được trình bày ở đoạn 2. Em tìm câu chủ đề của đoạn ?
Hỏi : cách phân tích đoạn này có gì khác đoạn trước ? (lập luận phản đề)
Hỏi : Em nhận thức được điều gì từ 2 ý phân tích của tác giả về nội dung của tác phẩm văn nghệ ?
Hỏi : Nội dung tiếng nói văn nghệ khác với nội dung của các bộ môn khoa học khác như thế nào ?
+ Daãn chöùng 2 Anna Careânhina - Toânxtoâi noùi gì vôùi ngöôøi ñoïc
- Taùc phaåm vaên ngheä khoâng caát leân nhöõng lôøi thuyeát lyù khoâ khan maø chöùa ñöïng tình caûm nhöõng say söa, yeâu gheùt, vui buoàn, mô moäng cuûa ngheä syõ -> khieán ta rung ñoäng ngôõ ngaøng
=> Noäi dung tieáng noùi cuûa vaên ngheä laø hieän thöïc mang tính cuï theå sinh ñoäng, laø ñôøi soáng tình caûm cuûa con ngöôøi qua caùi nhìn vaø tình caûm coù tính caù nhaân cuûa ngheä syõ
GV nêu câu hỏi
Có thể gợi ý bằng cách lấy ví dụ cụ thể phân tích như lấy tác phẩm "Lặng lẽ Sapa" của Nguyễn Thành Long.
LUYỆN TẬP
Hỏi : Những rung cảm nhận thức của người tiếp nhận tác phẩm văn nghệ có thể coi là một nội dung tiếng nói của văn nghệ không ? Vì sao ? lấy ví dụ chứng minh
(Có, vì đó là sự đồng sáng tạo của người đọc với nghệ sỹ -> nhận thức hoạt động tác phẩm của mỗi người)
Hoạt động 3 : Hướng dẫn luyện tập (Tiết 1 )
Hỏi : Tìm câu văn nêu luận điểm ? cách lập luận của đoạn văn ? (diễn dịch) Phương pháp nghị luận (phân tích + chứng minh)
Hỏi : Chứng minh trong những lĩnh vực nào của đời sống ?
Hỏi : Em suy nghĩ gì về ngôn ngữ phân tích dẫn chứng của tác giả ? (trữ tình, tha thiết)
Hỏi : Cách lựa chọn hoàn cảnh sống để phân tích tác dụng của tiếng nói văn nghệ như thế nào ? (hoàn cảnh rất đặc biệt, khắc nghiệt dễ gây ấn tượng).
2. Söï caàn thieát cuûa tieáng noùi vaên ngheä vôùi ñôøi soáng con ngöôøi
a. Trong tröôøng hôïp con ngöôøi bò ngaên caùch vôùi cuoäc soáng
- Lôøi noùi cuûa vaên ngheä laø sôïi daây buoäc chaët hoï vôùi cuoäc ñôøi thöôøng beân ngoaøi vôùi taát caû nhöõng söï soáng hoaït ñoäng nhöõng vui buoàn gaàn guõi.
- Daãn chöùng : Ngöôøi tuø chính trò trong tuø ñoïc Kieàu, Keå Kieàu.
Hoạt động 4 : Hướng dẫn phân tích phần 2
Hỏi : Nếu không có văn nghệ đời sống con người sẽ ra sao ? (khô cằn, bi quan .)
Hỏi : Văn nghệ giúp chúng ta cảm thấy đời sống như thế nào ? (đọc tác phẩm văn nghệ -> đọc sách hãy phân tích bằng một tác phẩm văn nghệ cụ thể)
b. Trong ñôøi soáng sinh hoaït khaéc khoå haøng ngaøy :
- Lôøi noùi cuûa vaên ngheä giuùp cho con ngöôøi vui leân, bieát rung caûm vaø öôùc mô trong cuoäc ñôøi coøn laém vaát vaû.
=> Vaên ngheä giuùp chuùng ta ñöôïc soáng ñaày ñuû hôn, phong phuù hôn vôùi cuoäc ñôøi vaø vôùi chính mình.
3. Con ñöôøng vaên ngheä ñoái vôùi ngöôøi ñoïc vaø khaû naêng kì dieäu cuûa noù.
- Söùc maïnh cuûa vaên ngheä baét nguoàn töø noäi dung cuûa noù vaø con ñöôøng ñeán vôùi ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe.
+ Taùc phaåm chöùa ñöïng tình yeâu gheùt, buoàn vui trong ñôøi soáng sinh ñoäng.
+ Tö töôûng ngheä thuaät thaám saâu hoøa vaøo caûm xuùc (ví duï : caûm xuùc cuûa Nguyeãn Du tröôùc thaân phaän naøng Kieàu chìm noåi
Ñau ñôùn thay phaän ñaøn baø
Lôøi raèng baïc meänh cuõng laø lôøi chung
Hỏi : (Xuất phát) tác giả lí giải xuất phát từ đâu mà văn nghệ có sức cảm hóa ?
Lấy dẫn chứng minh họa tác phẩm văn nghệ chứa đựng tình cảm yêu ghét buồn vui ?
(Dẫn chứng nhân vật Mã Giám Sinh .)

Hoạt động 5 : Hướng dẫn phân tích phần 3
-> Ta được sống cùng các nhân vật và cùng nghệ sĩ.
- Khi tác động. Văn nghệ là thứ tuyên truyền không tuyên truyền nhưng có hiệu quả cao. (Vì tác phẩm được soi sáng bởi một lí tưởng -> mục đích tuyên truyền cho một giai cấp, một dân tộc. Nhưng tác phẩm không diễn thuyết khô khan mà bằng cả sự sống con người với những trạng thái cảm xúc -> hiệu quả cao khi lao động toàn con tim khối óc => tự nhiên và sâu sắc
- Tổng kết (ghi nhớ SGK)

Hãy lấy VD tác phẩm văn nghệ khi xem xong một bộ phim hay tâm trạng của em như thế nào ?
Hỏi : Tiếng nói của văn nghệ đến với người đọc bằng cách nào mà có khả năng kì diệu đến vậy ?
Hỏi : Giải thích câu : "văn nghệ là một thứ tuyên truyền nhưng lại hiệu quả sâu sắc
Hon c? ?
GV lấy VD phân tích
Hỏi : Nêu vài nét đặc sắc trong nghệ thuật nghị luận của Nguyễn Đình Thi ?
Hoạt động 6 : Hướng dẫn luyện tập củng cố
III. LUYỆN TẬP
Lấy tác phẩm phân tích ý nghĩa tác động của tác phẩm ấy với bản thân
C. HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
- Làm tiếp bài tập luyện tập.
- Chuẩn bị bài " Các thành phần biệt lập : Tình thái, cảm thán"