Bài 19. Sử dụng an toàn và tiết kiệm điện

Bài 19- Tiết 19
SỬ DỤNG AN TOÀN
VÀ TIẾT KIỆM ĐIỆN
Theo thống kê mới nhất, trong năm 2011 có:
145 vụ tai nạn điện, làm cho 285 người chết và bị thương
Khoảng 2,5 tỷ kWh điện bị thiếu hụt


Công trình thủy điện TRỊ AN
C1: Chỉ làm thí nghiệm với các nguồn điện có hiệu điện thế dưới bao nhiêu vôn?
 Làm thí nghiệm các với nguồn điện có hiệu điện thế dưới 40V (vì nếu hiệu điện thế này tạo ra dòng điện chạy qua cơ thể người thì sẽ có cường độ nhỏ và không gây nguy hiểm cho tính mạng ).
I/ AN TOÀN KHI SỬ DỤNG ĐIỆN
1. Nhớ lại các quy tắc an toàn khi sử dụng điện đã học ở lớp 7
C2
Phải sử dụng các dây dẫn có vỏ bọc như thế nào?
Phải sử dụng các dây dẫn có vỏ bọc cách điện đúng như tiêu chuẩn quy định nghĩa là vỏ bọc cách điện này phải chịu được dòng điện định mức quy định cho mỗi dụng cụ điện.
C3
Cần mắc thiết bị gì cho mỗi dụng cụ điện để ngắt mạch tự động khi đoản mạch?
Mắc cầu chì có cường độ định mức phù hợp với dụng cụ hay thiết bị điện, đảm bảo khi có sự cố xảy xa, chẳng hạn như khi bị đoản mạch, cầu chì kịp nóng chảy và tự động ngắt mạch trước khi dụng cụ điện bị hư hỏng
Trước khi xảy ra hiện tượng đoản mạch
Khi xảy ra hiện tượng đoản mạch
Sau khi xảy ra hiện tượng đoản mạch
Khi tiếp xúc với mạng điện gia đình cần lưu ý điều gì? Vì sao ?
C4
- Phải rất thận trọng khi tiếp xúc với mạng điện này vì nó có hiệu điện thế 220V nên có thể gây nguy hiểm tới tính mạng con người.
- Chỉ sử dụng các thiết bị điện với mạng điện gia đình, khi đảm bảo cách điện đúng tiêu chuẩn quy định đối với các bộ phận của thiết bị có sự tiếp xúc với tay và với cơ thể người nói chung ( chẳng hạn như tay cầm, dây nối, phích cắm …).
Các quy tắc an toàn khi sử dụng điện đã học ở lớp 7:
 Làm thí nghiệm với các nguồn điện có hiệu điện thế dưới 40V
 Chỉ sử dụng các dây dẫn có vỏ bọc cách điện đúng tiêu chuẩn
 Dùng cầu chì có dòng điện định mức phù hợp
 Thận trọng khi tiếp xúc với mạng điện gia đình vì có hiệu điện thế 220V rất nguy hiểm.Chỉ sử dụng các thiết bị điện khi đảm bảo cách điện
C5
Bóng đèn treo bị đứt dây tóc, cần phải thay bóng đèn khác. Hãy cho biết vì sao những việc làm sau đây đảm bảo an toàn điện :
- Nếu đèn treo dùng phích cắm thì phải rút phích cắm khỏi ổ lấy điện trước khi tháo bóng đèn hỏng và lắp bóng đèn khác.
Sau khi đã rút phích cắm điện thì không thể có dòng điện chạy qua cơ thể người do đó loại bỏ mọi sự nguy hiểm mà dòng điện có thể gây ra.
2. Một số quy tắc an toàn khác khi sử dụng điện
Để đảm bảo an toàn điện, công tắc và cầu chì trong mạng điện gia đình luôn luôn được nối với dây “nóng”. Chỉ khi chạm vào dây “nóng” thì mới có dòng điện chạy qua cơ thể người và là nguy hiểm, còn dây “nguội” luôn luôn được nối với đất nên giữa dây” nguội” và cơ thể người không có dòng điện chạy qua.Vì thế việc ngắt công tắc và tháo cầu chì trước khi thay bóng đèn hỏng đã làm hở dây” nóng”, do đó loại bỏ trường hợp dòng điện chạy qua cơ thể người và đảm bảo an toàn.
- Nếu đèn treo không dùng phích cắm thì phải ngắt công tắc hoặc tháo cầu chì trước khi tháo bóng đèn hỏng và lắp bóng đèn khác.
Khi đảm bảo cách điện giữa người và nền nhà, do điện trở của vật cách điện ( chẳng hạn như ghế nhựa, bàn gỗ khô…) là rất lớn nên dòng điện nếu chạy qua cơ thể người và vật cách điện sẽ có cường độ rất nhỏ nên không gây nguy hiểm đến tính mạng.
- Đảm bảo cách điện giữa người và nền nhà ( như đứng trên ghế nhựa hoặc bàn gỗ khô) trong khi tháo bóng đèn hỏng và lắp bóng đèn khác.
Đó là cách sửa chữa các hư hỏng nhỏ. Những hư hỏng không biết lí do, không sửa được  phải ngắt điện và báo người lớn hoặc thợ điện, không được tự ý sửa chữa!
Khi sửa chữa điện cần tuân theo những quy tắc gì ?
Khi sửa chữa các thiết bị và đồ dùng điện cần ngắt điện (rút phích cắm, tháo nắp cầu chì) và đảm bảo cách điện giữa người và nền nhà.
C6:Nối đất cho vỏ kim loại của các dụng cụ điện là một biện pháp đảm bảo an toàn điện .
- Khi sử dụng các dụng cụ điện này, tay ta thường tiếp xúc với vỏ kim loại của chúng. Để đảm bảo an toàn, vỏ kim loại của dụng cụ điện được nối bằng một dây dẫn với chốt thứ ba của phích cắm và được nối đất qua lỗ thứ ba của ổ lấy điện. Hãy chỉ ra trên hình 19.1 dây nối dụng cụ điện với đất và dòng điện chạy qua dây dẫn nào khi dụng cụ này hoạt động bình thường.
1
2
3
H 19.2
Trong trường hợp ở hình 19.2, dây dẫn điện bị hở và tiếp xúc với vỏ kim loại của dụng cụ. Nhờ các dây tiếp đất mà người sử dụng nếu chạm tay vào vỏ dụng cụ cũng không bị nguy hiểm. Hãy giải thích vì sao?
Khi dây dẫn điện bị hở vỏ kim loại của dụng cụ điện có điện, dòng điện truyền xuống đất theo hai nhánh, nhánh thứ nhất là dây nối có điện trở rất nhỏ, nhánh thứ hai là người sử dụng có điện trở rất lớn, khi đó dòng điện hầu hết chạy qua dây dẫn nối đất còn dòng điện chạy qua cơ thể người rất nhỏ nên không nguy hiểm.
Sống gần các đường dây cao thế rất nguy hiểm. Có thể bị suy giảm trí nhớ, bị nhiễm điện do hưởng ứng. Các sự cố chập điện, rò điện, nổ sứ, đứt đường dây, cháy nổ trạm biến áp, . . . và để lại những hậu quả rất nghiêm trọng.
Những hộ sống gần đường dây cao áp phải di dời và tuân thủ các qui tắc an toàn khi sử dụng điện.
Nguyên nhân gây tai nạn điện
Trẻ con chơi với …dây điện
TAI NẠN DO BẤT CẨN KHI SỬ DỤNG ĐIỆN
Việc sử dụng tiết kiệm điện năng có một số lợi ích dưới đây:
- Giảm chi tiêu cho gia đình.
- Các dụng cụ và thiết bị điện được sử dụng lâu bền hơn .
- Giảm bớt các sự cố gây tổn hại chung do hệ thống cung cấp điện bị quá tải, đặc biệt trong những giờ cao điểm.
- Dành phần điện năng tiết kiệm cho sản xuất.
II/ S? D?NG TI?T KI?M DI?N NANG
1. C?n ph?i s? d?ng ti?t ki?m di?n nang
C7
Hãy thử tìm thêm những lợi ích khác của việc sử dụng tiết kiệm điện năng?
- Giảm bớt việc xây dựng các nhà máy điện, góp phần giảm ô nhiễm môi trường.
Dành phần điện tiết kiệm được cho sản xuất , xuất khẩu điện góp phần tăng thu nhập cho đất nước.
- Các dụng cụ và thiết bị điện có công suất hợp lí có giá rẻ hơn các dụng cụ và thiết bị có công suất lớn hơn mức cần thiết, do đó sử dụng những dụng cụ và thiết bị có công suất hợp lí không những tiết kiệm điện năng mà còn góp phần giảm bớt chi tiêu của gia đình.
- Ngắt điện khi không sử dụng và khi rời khỏi nhà tránh sự cố gây tai nạn và thiệt hại do dòng điện gây ra. Chẳng hạn tắt bếp điện, ấm điện hay bàn là . . . Khi không dùng nữa hoặc khi đi khỏi nhà không những tránh lãng phí điện năng mà đặc biệt là còn loại bỏ nguy cơ xảy ra hỏa hoạn làm tổn thất nghiêm trọng cho gia đình và cả các gia đình xung quanh.
C8
Hãy viết công thức tính điện năng sử dụng?
C9
Từ đó hãy cho biết, để sử dụng tiết kiệm điện năng thì:
- Cần phải lựa chọn, sử dụng các dụng cụ hay thiết bị điện có công suất như thế nào?
A = P.t
Cần phải lựa chọn, sử dụng các dụng cụ, thiết bị điện có công suất hợp lí, đủ mức cần thiết ( công suất không quá lớn và không quá nhỏ).
2. Các biện pháp sử dụng tiết kiệm điện năng
Có.
- Có nên cho bộ phận hẹn giờ làm việc khi sử dụng các dụng cụ hay thiết bị điện hay không ? Vì sao ?
Các biện pháp sử dụng tiết kiệm điên năng:
- Lựa chọn, sử dụng các dụng cụ, thiết bị điện có công suất phù hợp.
- Chỉ sử dụng đồ dùng điện trong thời gian cần thiết.
Từ năm 2010 EU quyết định sử dụng đèn huỳnh quang
Bóng đèn huỳnh quang sẽ giúp giảm 60% lượng tiêu thụ điện năng ở các hộ gia đình EU, tương đương giảm 30 triệu tấn khí thải CO2/năm.
ĐÈN COMPACT
Đèn hình hoa phát sáng không cần điện lưới. Vào ban ngày, loại đèn này lấy từ mặt trời và gió. Khi màn đêm buông xuống nó chỉ phát ra ánh sáng yếu, độ sáng tăng lên khi có người hoặc vật đi qua đèn, dùng đèn này để thắp sáng thành phố vào ban đêm.
C10
Một bạn hay quên tắt điện khi rời khỏi nhà. Em hãy nghĩ cách giúp bạn này để tránh lãng phí điện và đảm bảo an toàn điện?
III. VẬN DỤNG:
Viết dòng chữ “Nhớ ngắt điện” dán ngay cửa ra vào.
Lắp công tắc tự động. Khi đóng cửa thì tự động ngắt mạch điện
…
C11
Trong gia đình, các thiết bị nung nóng bằng điện sử dụng nhiều điện năng.Biện pháp tiết kiệm nào dưới đây là hợp lí nhất?
Không sử dụng các thiết bị nung nóng bằng điện.
Không đun nấu bằng bếp điện.
Chỉ sử dụng các thiết bị nung nóng bằng điện có công suất nhỏ trong thời gian tối thiểu cần thiết.
Chỉ đun nấu bằng điện và sử dụng các thiết bị nung nóng khác như bàn là, máy sấy tóc … trong thời gian tối thiểu cần thiết.
Nên rút hẳn các phích cắm điện khi ra khỏi nhà
* C12: Một bóng đèn dây tóc giá 3500 đồng có công suất 75W, thời gian thắp sáng tối đa 1000 giờ, một bóng đèn compăc giá 60000 công suất 15W, có độ sáng bằng bóng đèn dây tóc nói trên, có thời gian thắp sáng tối đa 8000 giờ.
Cho biết
Giaù Đ1: 3500 ñoàng
P1 = 75W = 0,075kW
Giaù Đ2: 60000 ñoàng
P2 = 15W = 0,015kW
t = 8000h
1kW.h laø 700 ñoàng
Caàn tìm:
A1, A2 =?
T1, T2 =?
Boùng ñeøn naøo lôïi hôn ?
a/ Tính điện năng sử dụng của mỗi loại bóng đèn trên trong 8000 giờ.
b/ Tính toàn bộ chi phí (tiền mua bóng điện và tiền điện phải trả) cho việc sử dụng mỗi loại bóng đèn này trong 8000 giờ, nếu giá 1kW.h là 700đ.
c/ Sử dụng loại bóng đèn nào có lợi hơn? Vì sao?
Giải:
a. Điện năng sử dụng của mỗi loại bóng đèn trong 8000 giờ là:
- Bóng đèn dây tóc:
A1 = P1.t = 0,075.8000 = 600kW.h
- Bóng đèn compac:
A2 = P2.t = 0,015.8000 = 120kW.h
b. Toàn bộ chi phí phải trả cho việc sử dụng mỗi bóng đèn trên trong 8000 giờ:
- Phải cần 8 bóng đèn dây tóc nên toàn bộ chi phí cho việc dùng đèn này là:
T1 = 8.3500 + 600.700 = 448000 đồng
- Chỉ cần dùng 1 bóng đèn compac nên toàn bộ chi phí cho việc dùng đèn này là:
T2 = 1.60000 + 120.700 = 144000 đồng
c.Dùng bóng đèn compac có lợi hơn. Vì:
+ Giảm bớt 304000 đồng tiền chi phí cho 8000h sử dụng.
+ Sử dụng công suất nhỏ hơn, dành phần công suất tiết kiệm cho nơi khác chưa có điện hoặc cho sản xuất.
+ Góp phần giảm bớt sự cố do quá tải về điện, nhất là vào giờ cao điểm.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Về nhà học bài và làm bài tập 19.1 đến 19.5 (SBT)
Xem trước bài 20, chuẩn bị ôn tập.
Bài tập trắc nghiệm
Chọn câu trả lời đúng:

Những dụng cụ nào dưới đây có tác dụng bảo vệ mạch điện khi sử dụng?
A. Ampe kế.
B. Cầu chì.
C. Vôn kế.
D. Công tơ điện
Bài tập trắc nghiệm
Chọn câu trả lời đúng:

2. Khi sửa chữa điện trong nhà, để an toàn điện ta phải:
A. Ngắt cầu dao điện.
B. Sử dụng các dụng cụ sửa chữa điện phải có chuôi cách điện bằng cao su.
C. Mang dép nhựa hoặc đứng trên ghế gỗ khô và giữ tay chân, cơ thể khô ráo
D. Thực hiện theo 3 cách trên.
Bài tập trắc nghiệm
Chọn câu trả lời đúng:

3. Không nên tự mình tiếp xúc với mạng điện gia đình vì lí do nào sau đây?
A. Vì trong gia đình sử dụng quá nhiều các dụng cụ dùng điện
B. Vì nó rất nguy hiểm.
C. Vì mạng điện dễ bị hỏng.
D. Vì các dây dẫn dễ bị đứt
Bài tập trắc nghiệm
Chọn câu trả lời đúng:

4. Cầu chì mắc trong mạch điện có tác dụng gì?
A. Bảo vệ các dụng cụ dùng điện.
B. Bảo vệ mạch điện.
C. Tránh gây hỏa hoạn khi có sự "cố".
D. Cả 3 phương án trên
Bài tập trắc nghiệm
Chọn câu trả lời đúng:

5. Việc làm nào dưới đây là an toàn khi sử dụng điện?
A. Khi bóng đèn bị cháy, rút phích cắm của bóng đèn ra khỏi ổ cắm điện khi thay bóng đèn.
B. Làm thí nghiệm với hiệu điện thế 45V.
C. Mắc nối tiếp cầu chì loại bất kì cho mỗi dụng cụ điện
D. Sử dụng dây dẫn không có vỏ bọc cách điện
Bài tập trắc nghiệm
Chọn câu trả lời đúng:

6. Để tết kiệm điện năng tiêu thụ tại gia đình, cần phải có các biện pháp nào sau đây?
A. Sử dụng các dụng cụ dùng điện có hiệu suất cao.
B. Sử dụng các dụng cụ dùng điện trong thời gian cần thiết.
C. . Lựa chọn và sử dụng các dụng cụ và thiết bị điện có công suất phù hợp.
D. Cả 3 phương án trên
Bài tập trắc nghiệm
Chọn câu trả lời đúng:

7. Khi dây chì trong cầu chì bị đứt, ta phải làm gì?
A. Thay dây chì khác có tiết diện to hơn
B. Thay bằng dây nhôm.
C. Thay dây chì mới có tiết diện phù hợp
D. Thay bằng dây đồng
Bài tập trắc nghiệm
Chọn câu trả lời đúng:

8. Khi gặp một người đang bị tai nạn về điện, công việc đầu tiên ta phải làm gì ?
A. Chạy lại kéo nạn nhân ra khỏi dòng điện.
B. Gọi bệnh viện đến cấp cứu.
C. Dùng vật lót cách điện (cây khô, giẻ khô ...) tách nạn nhân ra khỏi dòng điện
D. Chờ người khác đến để cùng trợ giúp
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC
KÍNH CHÚC QUÍ THẦY CÔ VÀ CÁC EM NHIỀU SỨC KHỎE