Bài 19. Quê hương

CHÀO MỪNG CÁC THẦY GIÁO, CÔ GIÁO THAM DỰ
Tiết 77:
Tế Hanh
Kiểm tra bài cũ
Kể tên những bài thơ viết về đề tài quê hương mà em đã học, đã đọc?
Tiết 77: Quê hương
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
Trình bày những hiểu biết của em về nhà thơ Tế Hanh?
Nhà thơ Tế Hanh tên thật là : Trần Tế Hanh
- Sinh năm 1921
- Quê quán: Xã Bình Dương, Huyện Bình Sơn. Tỉnh Quảng Ngãi
Ông là một nhà thơ xuất hiện trong phong trào thơ mới ở chặng cuối (1940-1945)
- Năm 1996 ông được trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh vì những đóng góp to lớn cho nền văn học nghệ thuật của đất nước.
- Được mệnh danh là " Nhà thơ của quê hương"
a. Hoàn cảnh sáng tác
Nêu những hiểu biết của em về bài thơ?
- Bài thơ được sáng tác vào năm 1939
Được viết trong nỗi nhớ nhà, nhớ quê da diết của một chàng trai 18 tuổi.
- Là sáng tác mở đầu đầy ý nghĩa của hồn thơ Tế Hanh.
2. Tác Phẩm
Nhà thơ Tế Hanh
b. Thể thơ:
- Thể thơ tám chữ
b. Thể thơ:
- Thể thơ tám chữ
Tiết 77: Quê hương

I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
2. Tác Phẩm
a. Hoàn cảnh sáng tác
Bài thơ được sáng tác vào năm 1939
Được viết trong nỗi nhớ nhà, nhớ quê da diết của một chàng trai 18 tuổi.
- Là sáng tác mở đầu đầy ý nghĩa của hồn thơ Tế Hanh.
d. Bố cục:
Phần 1. Hai câu thơ đầu: Giới thiệu chung về quê hương
Phần 2. Mười bốn câu thơ tiếp: Cảnh quê hương qua dòng hồi tưởng nhà thơ.
Phần 3. Bốn câu thơ cuối: Nỗi nhớ quê của nhà thơ.
Em hãy chỉ ra bố cục của bài thơ?
c. Đọc - Tìm hiểu chú thích

b. Thể thơ:
II. Tìm hiểu nội dung văn bản
Tiết 77: Quê hương

I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
2. Tác Phẩm
a. Hoàn cảnh sáng tác
d. Bố cục:
Phần 1. Hai câu thơ đầu:
Phần 2. Mười bốn câu thơ tiếp:
Phần 3. Bốn câu thơ cuối:
?Mạch cảm xúc: Hình ảnh quê hương qua nỗi nhớ của nhà thơ
c. Đọc - Tìm hiểu chú thích
? Hai câu thơ đầu
 Lêi giíi thiÖu cña t¸c gi¶ vÒ vÎ ®Ñp quª m×nh mét c¸ch gi¶n dÞ méc m¹c mang ®Æc tr­ng riªng cña ng­êi miÒn biÓn.
Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới:
Nước bao vây, cách biển nửa ngày sông.
Em có cảm nhận gì về cách giới thiệu quê mình của tác giả ?

 Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t: Miªu t¶, biÓu c¶m
Mạch cảm xúc bao trùm toàn bộ bài thơ là gì?
b. Thể thơ:
? Hai câu thơ đầu
Qua mười bốn câu thơ trên Tế Hanh đã hồi tưởng về những cảnh sắc gì của quê hương?
Cảnh thiên nhiên
Không gian khoáng đạt trong trẻo, tràn trề hơi thở của cuộc sống
Tiết 77: Quê hương
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
2. Tác Phẩm
a. Hoàn cảnh sáng tác
Giữa không gian bao la trong trẻo ấy nổi bật lên hình ảnh nào?
Hình ảnh con thuyền ra khơi đánh cá

Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá.
Chiếc thuyền nhẹ
, mạnh mẽ trường giang.
Cánh buồm
trắng bao la thâu góp gió.
Khi
sớm mai hồng
gió nhẹ,
trời trong,
c. Bố cục:
II. Tìm hiểu nội dung văn bản
? Mười bốn câu thơ tiếp
 Lêi giíi thiÖu cña t¸c gi¶ vÒ vÎ ®Ñp quª m×nh mét c¸ch gi¶n dÞ méc m¹c mang ®Æc tr­ng riªng cña ng­êi miÒn biÓn.
Ngày hôm sau ồn ào trên bến đỗ
Khắp dân l�ng tấp nập đón ghe về.
"Nhờ ơn trời biển lặng cá đầy ghe",
Những con cá tươi ngon thân bạc trắng.
Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng,
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.
Cảnh dân làng ra khơi đánh cá
Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về
? Bằng cách sử dụng động từ mạnh, phép tu từ so sánh, nhân hoá, hình ảnh gợi cảm tác giả đã thể hiện được khí thế sôi nổi hào hứng của dân làng khi ra khơi đánh cá
hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo
Rướn thân
giương to như mảnh hồn làng
trời trong,
gió nhẹ,
sớm mai hồng
d. Đọc - Tìm hiểu chú thích
Nhà thơ sử dụng nghệ thuật gì để miêu tả hình ảnh con thuyền?
vượt
? Hai câu thơ đầu
Tiết 77: Quê hương

I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
2. Tác Phẩm
Khi trời trong, gió nhẹ sớm mai hồng
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá.
Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo, mạnh mẽ vượt trường giang.
Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió.
Gắn với hình ảnh con thuyền là hình ảnh cánh buồm. Nhà thơ đã sử dụng nghệ thuật gì để miêu tả hình ảnh cánh buồm?
II. Tìm hiểu nội dung văn bản
? Mười bốn câu thơ tiếp
Hình ảnh con thuyền ra khơi đánh cá
 B»ng c¸ch sö dông ®éng tõ m¹nh, phÐp tu tõ, so s¸nh nh©n ho¸, h×nh ¶nh gîi c¶m t¸c gi¶ ®· thÓ hiÖn ®­îc khÝ thÕ s«i næi hµo høng cña d©n lµng khi ra kh¬i ®¸nh c¸
Cánh buồm
Mảnh hồn làng
Cụ thể, thân thuộc
Trừu tượng, vô hình
So sánh , nhân hoá
Qua biện pháp so sánh và nhân hoá, ngoài ý nghĩa tả thực hình ảnh cánh buồm quen thuộc còn có ý nghĩa biểu tượng nào?
Cánh buồm là linh hồn, là biểu tượng của làng chài mang vẻ đẹp vừa thực vừa thiêng liêng thơ mộng.
 §ã chÝnh nçi nhí quª mÆn nång tha thiÕt cña Tª Hanh. ChÝnh t×nh yªu Êy ®· gióp nhµ th¬ c¶m nhËn ®­îc nh÷ng ®iÒu t­ëng chõng nh­ m¬ hå kh«ng râ h×nh s¾c thanh ©m.


Tiết 77: Quê hương

I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
2. Tác Phẩm
Cảnh đoàn thuyền trở về được miêu tả qua những câu thơ nào?
? Hai câu thơ đầu
II. Tìm hiểu nội dung văn bản
? Mười bốn câu thơ tiếp
 §ã chÝnh nçi nhí quª mÆn nång tha thiÕt cña Tª Hanh. chÝnh t×nh yªu Êy ®· gióp nhµ th¬ c¶m nhËn ®­îc nh÷ng ®iÒu t­ëng chõng nh­ m¬ hå kh«ng râ h×nh s¾c thanh ©m.
Ngày hôm sau ồn ào trên bến đỗ
Khắp dân làng tấp nập đón ghe về.
"Nhờ ơn trời biển lặng cá đầy ghe",
Những con cá tươi ngon thân bạc trắng
Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về
Em cảm nhận gì về không khí của ngày đoàn thuyền đánh cá trở về?
ồn ào
Tấp nập
( âm thanh)
(trạng thái)
Gợi lên không khí vui tươi, sầm uất, mãn
nguyện vì đoàn thuyền cập bến thắng lợi
trở về
Lời cảm tạ
? Bằng cách sử dụng động từ mạnh, phép tu từ, so sánh nhân hoá, hình ảnh gợi cảm tác giả đã thể hiện được khí thế sôi nổi hào hứng của dân làng khi ra khơi đánh cá
Hình ảnh con thuyền ra khơi đánh cá
Hình ảnh đoàn thuyền đánh cá trở về
? Cánh buồm là linh hồn, là biểu tượng của làng chài mang vẻ đẹp vừa thực vừa thiêng liêng thơ mộng.
 Gîi lªn kh«ng khÝ vui t­¬i, sÇm uÊt, m·n nguyÖn v× ®oµn thuyÒn cËp bÕn th¾ng lîi trë vÒ
? Hai câu thơ đầu
Tiết 77: Quê hương

I. Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu nội dung văn bản
Hình ảnh con thuyền ra khơi đánh cá
Hình ảnh đoàn thuyền đánh cá trở về
Hình ảnh người dân chài
Hình ảnh người dân chài trong dòng hồi tưởng của tác giả được thể hiện như thế nào ?
? Mười bốn câu thơ tiếp
II. Tìm hiểu nội dung văn bản
Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng,
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nồng thở vị xa xăm
Làn da
Thân hình
Ngăm rám nắng
Vẻ đẹp khoẻ khoắn tràn đầy sinh lực vừa chân thực vừa lãng mạn, giản dị nhưng hết sức thơ mộng
VÎ ®Ñp khoÎ kho¾n trµn ®Çy sinh lùc võa ch©n thùc võa l·ng m¹n, gi¶n dÞ nh­ng hÕt søc th¬ méng
Em hãy so sánh hình ảnh con thuyền qua hai lần xuất hiện?
Con thuyền
Lần xuất hiện thứ nhất
Lần xuất hiện thứ hai
sôi nổi, hứng khởi
Nghỉ ngơi, thư giãn
hăng, phăng
nằm, nghe
Con thuyền là một thành viên của làng chài, là biểu tượng của người dân chài
 H×nh ¶nh ng­êi d©n chµi lµ nçi nhí quª cån cµo da diÕt trong dßng håi t­ëng cña t¸c gi¶.
VÎ ®Ñp cña ng­êi d©n chµi ®­îc t¸c gi¶ kh¾c ho¹ qua h×nh ¶nh con thuyÒn b»ng nghÖ thô©t nh©n ho¸ vµ chyÓn ®æi c¶m gi¸c lµ mét phÇn vÎ dÑp cña quª h­¬ng
Hai lần xuất hiện ấy giúp em liên tưởng đến điều gì?
? Hương vị biển thấm sâu vào tâm hồn người dân chài, ăn sâu trong tâm trí người miền biển ngay cả khi họ xa quê, xa biển.
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.
Tiết 77: Quê hương

I. Tìm hiểu chung
? Mười bốn câu thơ tiếp
Hình ảnh con thuyền ra khơi đánh cá
Hình ảnh đoàn thuyền đánh cá trở về
Hình ảnh người dân chài
Em có nhận xét gì về nhịp điệu bốn câu thơ cuối ? Nhịp điệu ấy có gì khác với phần trên?
? Hai câu thơ đầu
II. Tìm hiểu nội dung văn bản
 H×nh ¶nh ng­êi d©n chµi lµ nçi nhí quª cån cµo da diÕt trong dßng håi t­ëng cña t¸c gi¶.
? Bốn câu thơ cuối
Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ
Màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi,
Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi,

Cách thể hiện tình cảm ở khổ cuối có gì khác với các đoạn trước?
 Nçi nhí quª h­¬ng cña t¸c gi¶ kÕt ®äng l¹i qua nçi nhí c¸i “mïi nång mÆn “- NÐt ®Æc tr­ng chung t©m hån cña ng­êi miÒn biÓn.
Mười bốn câu thơ trên
Bốn câu thơ cuối
Nỗi nhớ quê qua miêu tả hình ảnh cụ thể của quê hương
Nỗi nhớ quê qua dòng hồi tưởng lướt đọng lại tất cả những hình ảnh cám xúc đã bày tỏ
Tìm câu thơ thể hiện rõ nét nhất cảm xúc của nhà thơ khi nhớ về quê hương?
Qua tìm hiểu bài thơ em hãy giải thích vì sao Tế Hanh được mênh danh là "Nhà thơ của quê hương"?
Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!
 T×nh yªu vµ nçi nhí quª lµ nguån c¶m høng ®åi dµo trong suèt c¶ ®êi th¬ cña TÕ Hanh..
Em có nhận xét gì về cách biểu hiện tình cảm của tác giả?
Tiết 77: Quê hương

I. Tìm hiểu chung
? Mười bốn câu thơ tiếp
? Hai câu thơ đầu
II. Tìm hiểu nội dung văn bản
? Bốn câu thơ cuối
IIi. Tổng kết
Nêu nghệ thuật đặc sắc của bài thơ?
Nghệ thuật
Sử dung thành công thể thơ tám chữ
- Sử dụng các biện pháp tu từ đặc sắc:
so sánh, nhân hoá, chuyển đổi cảm giác..
- Sáng tạo những hình ảnh thơ chân thực lãng mãn
Nêu tóm tắt nội dung chính của bài thơ?
Nội dung
Tình yêu và nỗi nhớ quê sâu đậm , niềm tự hào về vẻ đẹp của quê hương
Tình yêu quê hương khơi nguồn cho các tình cảm tốt đẹp
Luyện tập
So sánh âm hưởng giọng điệu của bài thơ "Quê hương" với các bài thơ mới đã học?
Bài tập về nhà
Viết một đoạn văn trình bày tác dụng của các biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ "Quê hương" của nhà thơ Tế Hanh?
Quê hương
Chim bay dọc biển đem tin cá
Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới:
Nước bao vây, cách biển nửa ngày sông.

Khi trời trong, gió nhẹ sớm mai hồng
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá.
Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo, mạnh mẽ vượt trường giang.
Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió.

Ngày hôm sau ồn ào trên bến đỗ
Khắp dân làng tấp nập đón ghe về.
"Nhờ ơn trời biển lặng cá đầy ghe",
Những con cá tươi ngon thân bạc trắng.
Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng,
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.

Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ
Màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi,
Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi,
Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!




