Bài 19. Quê hương

Giáo viên thực hiện: Lê Thị Như Hoa
KIỂM TRA BÀI CŨ
Hãy đọc diễn cảm một bài ca dao hoặc một đoạn thơ viết về quê hương đất nước mà em đã được học, được đọc và nêu cảm nghĩ của em .
Tiết 77 – Văn bản:
Tế Hanh
NH� THO T? HANH
- Tên thật là Trần Tế Hanh, sinh năm 1921 quê ở Bình Sơn - Quảng Ngãi.
- Ông có mặt trong phong trào “ Thơ mới” ở chặng cuối (1940 – 1945 ) với những bài thơ mang nặng nỗi buồn và tình yêu quê hương thắm thiết.
- Sau năm 1945, Tế Hanh sáng tác bền bỉ phục vụ cách mạng và kháng chiến.
- NhËn gi¶i th­ëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt.

một số tác phẩm tiêu biểu của tế hanh
Quê hương là nguồn cảm hứng lớn trong suốt đời thơ Tế Hanh , bài thơ “ Quê hương” là sự khởi đầu.
NH� THO T? HANH
- Tên thật là Trần Tế Hanh, sinh năm 1921 quê ở Bình Sơn - Quảng Ngãi.
- Ông có mặt trong phong trào “ Thơ mới” ở chặng cuối (1940 – 1945 ) với những bài thơ mang nặng nỗi buồn và tình yêu quê hương thắm thiết.
- Sau năm 1945, Tế Hanh sáng tác bền bỉ phục vụ cách mạng và kháng chiến.
- NhËn gi¶i th­ëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt.

- Ông mất ngày 16 / 7 / 2009.
Chim bay dọc biển đem tin cá (1)
Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới:
Nước bao vây, cách biển nửa ngày sông.
Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá.
Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo, mạnh mẽ vượt trường giang.
Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió…
Ngày hôm sau, ồn ào trên bến đỗ
Khắp dân làng tấp nập đón ghe về.
“ Nhờ ơn trời biển lặng cá đầy ghe”,
Những con cá tươi ngon thân bạc trắng.
Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng,
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.
Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ
Màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi,
Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi,
Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá !
Tế Hanh
Nghề chài lưới
Chiếc buồm vôi
Chim bay dọc biển đem tin cá (1)
Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới:
Nước bao vây, cách biển nửa ngày sông.
Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá.
Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo, mạnh mẽ vượt trường giang.
Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió…
Ngày hôm sau, ồn ào trên bến đỗ
Khắp dân làng tấp nập đón ghe về.
“ Nhờ ơn trời biển lặng cá đầy ghe”,
Những con cá tươi ngon thân bạc trắng.
Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng,
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.
Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ
Màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi,
Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi
Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá !
Tế Hanh
Hình ảnh quê hương
Nỗi nhớ làng, nhớ biển quê hương.
Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới:
Nước bao vây, cách biển nửa ngày sông.
Lời giới thiệu tự nhiên, mộc mạc, giản dị nhưng cũng rất đặc biệt.
Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá.
Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo, mạnh mẽ vượt trường giang.
Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió…
Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá.
Từ ngữ gợi tả cảnh thiên nhiên.
Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo, mạnh mẽ vượt trường giang.
Sử dụng từ ngữ mạnh mẽ.
Hình ảnh so sánh
Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió…
Nghệ thuật so sánh, nhân hoá
“ Mảnh hồn làng” chính là “ hồn” của quê hương thân thuộc. Tác giả so sánh như vậy vì cánh buồm chính là linh hồn của con thuyền, linh hồn của làng chài.
- Tác giả so sánh một vật cụ thể hữu hình với cái trừu tượng vô hình.
- Nghệ thuật nhân hoá: Cánh buồm trở nên có hồn, lớn lao, thiêng liêng.
Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng
Cái hữu hình
Cái vô hình
Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng,
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;
vị xa xăm;
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá.
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.
KHI RA KHƠI
KHI TRỞ VỀ
Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang.
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.
Con thuyền ra khơi với khí thế dũng mãnh.
Con thuyền mỏi mệt trở về bến nghỉ, thư giãn và nghe chất muối thấm dần vào cơ thể.
Nghệ thuật so sánh
Nghệ thuật nhân hoá, ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ
Màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi,
Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi
Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá !
luôn tưởng nhớ
Biện pháp liệt kê, nghệ thuật điệp ngữ, câu cảm thán.
Tình cảm yêu quê hương thắm thiết và sự gắn bó sâu nặng với quê hương.
NGHỆ THUẬT:
- Kết hợp hài hoà giữa phương thức biểu cảm và miêu tả.
- Hình ảnh thơ đẹp, bay bổng lãng mạn.
- Sáng tạo hình ảnh thơ phong phú, chân thực.
- Nghệ thuật so sánh, nhân hoá, ẩn dụ…độc đáo.
NỘI DUNG:
- Bức tranh tươi sáng, khoẻ khoắn, đầy sức sống của làng chài và người dân chài.
- Nhà thơ cảm nhận cuộc sống tinh tế, có tình yêu nồng hậu thuỷ chung với quê hương.
- Sáng tạo hình ảnh thơ phong phú, chân thực.
Với những vần thơ bình dị và gợi cảm, bài thơ “ Quê hương” của Tế Hanh đã vẽ ra một bức tranh tươi sáng, sinh động về một làng quê miền biển, trong đó nổi bật lên hình ảnh khoẻ khoắn , đầy sức sống của người dân chài và sinh hoạt lao động làng chài. Bài thơ cho thấy tình cảm quê hương trong sáng, tha thiết của nhà thơ.
Hình ảnh thơ nào gợi ấn tượng sâu đậm trong lòng em ? Hãy đọc diễn cảm và nêu cảm nhận của em về hình ảnh thơ đó.
1. Đọc thuộc lòng diễn cảm bài thơ “ Quê hương”.
2. Hãy viết đoạn văn phân tích cái hay của các câu thơ sau:
- Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió…
- Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng,
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm.
3. Soạn bài “ Khi con tu hú” của nhà thơ Tố Hữu.
Phú Xuyên, ngày 28 tháng 12 năm 2010