Bài 19. Khi con tu hú












Câu hỏi 1: Tình cảm của tác giả Tế Hanh đối với cảnh vật, cuộc sống và con người của quê hương ông là gì?
A/ Nhớ quê hương với những kỷ niệm buồn bã và đau xót thương cảm.
B/ Yêu thương trân trọng, tự hào và gắn bó sâu sắc với cảnh vật cuộc sống và con người của quê hương.
C/ Nhớ về con người cùng cuộc sống lao động làng chài quê hương.
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi 2: Nét nghệ thuật nổi bật nhất của bài thơ "Quê hương" là gì?
A/ Sự sáng tạo hình ảnh thơ.
B/ Sử dụng linh hoạt thể thơ lục bát.
C/ Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình.
Khoanh tròn vào chữ cái đầu đáp án mà em cho là đúng nhất.
Bài 19, Tiết 78: Khi con tu hú
(Tố Hữu)
Tác giả - tác phẩm
- Tố Hữu (1920-2002), quê Thừa Thiên Huế.
- Là lá cờ đầu của nền thơ ca cách mạng và kháng chiến.
- Tác phẩm chính:
+ "Từ ấy" (1937-1946)
+ "Việt Bắc" (1946-1954)
+ "Ra trận" (1962-1971)
+ "Máu và hoa" (1972-1977)
+ "Một tiếng đờn" (1979-1992).

Một số hình ảnh về hoạt động cách mạng của nhà thơ tố hữu
Tố Hữu với Bác Hồ ở Pắc Bó 1961
Tố Hữu làm việc với Bác Hồ 1961
Tố Hữu vào chiến trường Miền Nam
KHI CON TU HÚ
Khi con tu hú gọi bầy
Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần
Vườn râm dậy tiếng ve ngân
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào
Trời xanh càng rộng càng cao
Đôi con diều sáo lộn nhào từng không.....

Ta nghe hè dậy bên lòng
Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!
Ngột làm sao, chết uất thôi
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu!
(Tố Hữu)
Thể thơ: Lục bát.
Bố cục: Hai phần:
- 6 câu đầu: Bức tranh mùa hè trong tâm tưởng
của người tù cách mạng.
- 4 câu cuối: Tâm trạng người tù cách mạng.
"Khi con tu hú gọi bầy
Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần
Vườn râm dậy tiếng ve ngân
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào
Trời xanh càng rộng càng cao
Đôi con diều sáo lộn nhào từng không ."
Câu hỏi thảo luận
Tiếng tu hú đã làm thức dậy trong tâm hồn người chiến sĩ cách mạng một khung cảnh mùa hè có những hình ảnh, màu sắc, âm thanh, hương vị nào? Em có nhận xét gì về cảnh sắc mùa hè trong tâm tưởng tác giả? Sự thức dậy ấy cho ta hiểu gì về tâm hồn người chiến sĩ cách mạng?
- Âm thanh:
+ Tiếng tu hú.
+ Ve ngân.
+ Sáo diều.
-> Âm thanh rộn ràng.
Bức tranh mùa hè trong tâm tưởng người tù trẻ tuổi
- Màu sắc:
+ Lúa chín.
+ Trời xanh.
+ Nắng đào.
+ Bắp vàng.
->Màu sắc rực rỡ.
- Hương vị:
+ Vị ngọt của trái cây.
+ Mùi thơm của lúa.
-> Hương vị
ngào ngạt.
- Không gian khoáng đạt, rất sống động đầy hình ảnh, màu sắc, âm thanh.
- Tâm hồn người chiến sỹ: yêu đời , yêu quê hương đất nước, khát khao tự do.

Ta nghe hè dậy bên lòng
Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!
Ngột làm sao, chết uất thôi
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu!
Em có nhận xét gì về cách ngắt nhịp, dùng từ trong bốn câu thơ trên? Sự thay đổi ấy gợi cho em hiểu gì về tâm trạng của tác giả?
đạp tan
Ngột
chết uất
ôi
thôi
làm sao
- Cách ngắt nhịp thay đổi bất thường: 6/2 (câu 8), 3/3 (câu 9).
- Dùng những từ ngữ mạnh: đạp tan phòng, chết uất.
- Dùng những từ ngữ cảm thán: ôi, thôi, làm sao.
=> Tâm trạng đau khổ, uất ức, ngột ngạt, khát khao cháy bỏng cuộc sống tự do.
? Mở đầu và kết thúc bài thơ đều có tiếng tu hú kêu nhưng tâm trạng của người tù khi nghe tiếng tu hú thể hiện ở đoạn thơ đầu và ở đoạn thơ cuối khác nhau như thế nào?
- ở câu thơ đầu, tiếng tu hú kêu đã gợi ra khung cảnh đất trời bao la tưng bừng sự sống lúc vào hè.
- ? câu kết, tiếng chim tu hú lại khiến cho người chiễn sĩ đang bị giam cầm cảm thấy hết sức đau khổ, bực bội.
Giá trị nội dung
Bµi th¬ thÓ hiÖn s©u s¾c t×nh yªu cuéc sèng vµ niÒm kh¸t khao tù do ch¸y báng cña ng­êi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng trong c¶nh tï ®Çy.
Nghệ thuật mà tác giả sử dụng trong bài thơ là gì?
A/ Hình ảnh thơ đẹp, giàu biểu cảm, kết hợp nhuần nhuyễn tả cảnh và tả tình. Sử dụng thể thơ lục bát giản dị, thiết tha.
B/ Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn đan xen giữa hiện thực và mộng tưởng.
C/ Sử dụng các hình ảnh so sánh giàu chất trữ tình.
Giá trị nghệ thuật
A/ Hình ảnh thơ đẹp, giàu biểu cảm, kết hợp nhuần nhuyễn tả cảnh và tả tình. Sử dụng thể thơ lục bát giản dị, thiết tha.
Câu 1: Điền cụm từ thích hợp nhất để hoàn thành câu nhận xét về cảnh mùa hè được miêu tả trong 6 câu thơ đầu của bài thơ ‘Khi con tu hú:
“Bằng tưởng tượng, nhà thơ đã khắc hoạ sinh động một bức tranh mùa hè...................”
a/ tràn ngập âm thanh
b/ có màu sắc sáng tươi
c/ ¶m đạm ủ ê
d/ náo nức âm thanh và rực rỡ sắc màu
náo nức âm thanh và rực rỡ
sắc màu”
Câu 2: Ý nào nói đúng nhất tâm trạng người tù - chiến sĩ được thể hiện ở bốn câu cuối trong bµi thơ “Khi con tu hó”?
A/ Uất ức, bồn chồn, khao khát tự do đến cháy bỏng.
B/ Nung nấu ý chí hành động để thoát khỏi chốn ngục tù.
C/ Buồn bực vì chim tu hú ngoài trời cứ kêu.
D/ Mong nhớ da diết cuộc sống ngoài chốn ngục tù.
A/ Uất ức, bồn chồn, khao khát tự do đến cháy bỏng.
Câu 3: Em hãy viết một đoạn văn ngắn nêu lên cảm nhận của em về bốn câu thơ cuối?