Bài 19. Câu nghi vấn (tiếp theo)

KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc lại bài thơ : "Khi con tu hú" .Giới thiệu tác giả Tố Hữu
Nêu những nét tiêu biểu về nghệ thuật , ý nghĩa của bài thơ


Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (TT)
I. Đặc điểm hình thức và chức năng chính
II. Luyện tập : ( SGK 11 - 13 )
Có từ nghi vấn :
ai , gì , nào , đâu , sao , tại sao , bao giờ , bao nhiêu , à , ư , hả chứ , (có) ..không , (đã).chưa.hoặc có từ hay (nối các vế có quan hệ lựa chọn)

- Khi viết câu nghi vấn
kết thúc bằng dấu chấm hỏi
- Chức năng chính :
dùng để hỏi

1.Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi :
- Trong những đoạn trích sau , câu nào là câu nghi vấn ? Nếu không dùng để hỏi thì dùng để làm gì ?
- Nhận xét về dấu kết thúc những câu nghi vấn trên . (Có phải bao giờ cũng là dấu chấm hỏi không ?)

III. Những chức năng khác :
a. Năm nay đào lại nở ,
Không thấy ông đồ xưa :
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ ?

Hồn ở đâu bây giờ ?

? Biểu lộ cảm xúc
? Dấu chấm hỏi
b. Cai lệ không để cho chị được nói hết câu , trợn ngược hai mắt , hắn quát :
- Mày định nói cho cha mày nghe đấy à ? Sưu của nhà nước mà dám mở mồm xin khất !
- Mày định nói cho cha mày nghe đấy à ?
1.Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi :
- Trong những đoạn trích sau , câu nào là câu nghi vấn ? Nếu không dùng để hỏi thì dùng để làm gì ?
- Nhận xét về dấu kết thúc những câu nghi vấn trên . (Có phải bao giờ cũng là dấu chấm hỏi không ?)

? Đe doạ
? Dấu chấm hỏi
d. Một người hàng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình , thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui , buồn , mừng , giận cùng những người ở đâu đâu , vì những chuyện ở đâu đâu , há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao ?
d. Một người hàng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình , thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui , buồn , mừng , giận cùng những người ở đâu đâu , vì những chuyện ở đâu đâu , há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao ?
1.Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi :
- Trong những đoạn trích sau , câu nào là câu nghi vấn ? Nếu không dùng để hỏi thì dùng để làm gì ?
- Nhận xét về dấu kết thúc những câu nghi vấn trên . (Có phải bao giờ cũng là dấu chấm hỏi không ?)

? Khẳng định
? Dấu chấm hỏi
1.Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi :
- Trong những đoạn trích sau , câu nào là câu nghi vấn ? Nếu không dùng để hỏi thì dùng để làm gì ?
- Nhận xét về dấu kết thúc những câu nghi vấn trên . (Có phải bao giờ cũng là dấu chấm hỏi không ?)

e. Đến lượt bố tôi ngây người ra như không tin vào mắt mình .
- Con gái tôi vẽ đây ư ? Chả lẽ lại đúng là nó , cái con mèo hay lục lọi ấy !
- Con gái tôi vẽ đây ư ? Chả lẽ lại đúng là nó , cái con mèo hay lục lọi ấy !

? Biểu lộ cảm xúc .
? Dấu chấm hỏi , dấu chấm than
Dùng để cầu khiến , khẳng định , phủ định , đe doạ , biểu lộ cảm xúc .

Ghi nhớ : SGK22

? Chức Năng Khác :

- Dấu Câu :
Có thể kết thúc bằng dấu chấm , dấu chấm than , hoặc cấu chấm lửng, dấu chấm hỏi .

- Không yêu cầu người đối thoại trả lời
IV. Luyện tập:
BT122 -23 :
Xác định và nêu chức năng của các câu nghi vấn trong các đoạn trích:
a. Hỡi ơi lão Hạc ! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết . Một người đã khóc vì trót lừa một con chó ! . Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma , bởi không muốn liên luỵ đến hàng xóm , láng giềng . Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư ? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn .
a. Hỡi ơi lão Hạc ! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết . Một người đã khóc vì trót lừa một con chó ! . Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma , bởi không muốn liên luỵ đến hàng xóm , láng giềng . Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư ? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn .
? Biểu lộ cảm xúc
b. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lại ngắm giang sơn ta đổi mới ?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội ,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt ,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?
- Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu ?

b. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lại ngắm giang sơn ta đổi mới ?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội ,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt ,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?
- Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu ?

? Phủ định , bộc lộ cảm xúc
c. Mỗi chiếc lá rụng là một cái biểu hiện cho một cảnh biệt li . Vậy thì sự biệt li không chỉ có một nghĩa buồn rầu , khổ sở . Sao ta không ngắm sự biệt ly theo tâm hồn một chiếc lá nhẹ nhàng rơi ?
c. Mỗi chiếc lá rụng là một cái biểu hiện cho một cảnh biệt li . Vậy thì sự biệt li không chỉ có một nghĩa buồn rầu , khổ sở . Sao ta không ngắm sự biệt ly theo tâm hồn một chiếc lá nhẹ nhàng rơi ?
d. Vâng , thử tưởng tượng một quả bong bóng không bao giờ vỡ , không thể bay mất , nó cứ còn mãi như một vật lì lợm . Ôi , nếu thế thì còn đâu là quả bóng bay ?
d. Vâng , thử tưởng tượng một quả bong bóng không bao giờ vỡ , không thể bay mất , nó cứ còn mãi như một vật lì lợm . Ôi , nếu thế thì còn đâu là quả bóng bay ?
? Cầu khiến , biểu lộ tình cảm
? Phủ định , biểu lộ tình cảm
BT223 - 24 :
1. Xác định : Câu nghi vấn , đặc điểm hình thức , chức năng , những câu có ý nghĩa tương đương của các câu nghi vấn có trong đoạn trích :

b. Nghe con giục , bà mẹ đến hỏi phú ông . Phú ông ngần ngại . Cả đàn bò giao cho thằng bé không ra người không ra ngợm ấy , chăn dắt làm sao ?
b. Nghe con giục , bà mẹ đến hỏi phú ông . Phú ông ngần ngại . Cả đàn bò giao cho thằng bé không ra người không ra ngợm ấy , chăn dắt làm sao ?
d. Vua sai lính điệu em bé vào , phán hỏi :
- Thằng bé kia , mày có việc gì ? Sao lại đến đây mà khóc ?
d. Vua sai lính điệu em bé vào , phán hỏi :
- Thằng bé kia , mày có việc gì ? Sao lại đến đây mà khóc ?
BT324 : Đặt 2 câu nghi vấn không dùng để hỏi mà để :
a. Yêu cầu một người bạn kể lại nội dung của một bộ phim vừa được trình chiếu .

b. Để bộc lộ tình cảm , cảm xúc , trước số phận của một nhân vật văn học
BT 4/20 :
Trong giao tiếp , có nhiều khi những câu nghi vấn như "Anh ăn cơm chưa" ? , "Cậu đọc sách đấy à ?" , "Em đi đâu đấy ?" Không dùng để hỏi . Vậy trong những trường hợp đó câu nghi vấn dùng để làm gì ? Mối quan hệ giữa người nói và người nghe ở đây như thế nào ?
1. Dựa vào đặc điểm hình thức , chức năng của câu nghi vấn hãy nêu những điểm giống nhau và khác nhau của các câu nghi vấn sau :
Anh có thể ngồi lùi vào một tí được không ?
Nó không lấy thì ai lấy ?
Sao anh không về chơi thôn Vĩ ?
Mày muốn ăn đòn hả?
Giống nhau :
Có từ nghi vấn
Kết thúc bằng dấu hỏi
Khác nhau :
Về chức năng :
a. Cầu khiến

b. Khẳng định
c. Biểu lộ cảm xúc
d. Đe doạ

BT5: HS thảo luận
stop
6
5
4
3
2
BT 6 : Thêm từ ngữ thích hợp để hoàn chỉnh sơ đồ chức năng và đặc điểm hình thức của câu nghi vấn :
Câu nghi vấn
Chính
Khác
- Hỏi
Khẳng định , phủ định.
Đe doạ, cầu khiến.
Biểu lộ cảm xúc .
Đ. đ hình thức
Từ nghi vấn
Dấu câu
Ai , gì , nào , đâu
Bao giờ , tại sao ...
Dấu chấm hỏi -- Dấu chấm - Dấu chấm than - Dấu chấm lửng
1
Chức năng
HG
V. Dặn dò :

Naém vöõng ñaëc ñieåm hình thöùc vaø chöùc naêng cuûa caâu nghi vaán coù ví duï minh hoaï
Hoaøn chænh caùc baøi taäp trong SGK
Soaïn baøi : Thuyeát minh veà moät phöông phaùp , caùch laøm
Ñoïc kó 2 vaên baûn :
- Caùch laøm ñoà chôi “Em beù ñaù boùng” baèng quaû khoâ .
- Naáu canh rau ngoùt vôùi thòt lôïn naïc
Traû lôøi caùc caâu hoûi :
- Khi caàn thuyeát minh caùch laøm moät ñoà vaät (hay caùch naáu moùn aên , may aùo quaàn , …) ngöôøi ta thöôøng neâu nhöõng noäi dung gì ?
- Caùch laøm ñöôïc trình baøy theo thöù töï naøo ?
- Nhaän xeùt veà lôøi vaên cuûa 2 vaên baûn thuyeát minh treân