Bài 19. Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống

CÁCH LÀM BÀI VĂN NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG
Tiết :100
I. Đề bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng trong đời sồng
1. Tìm hiểu các đề bài

Đề 1 : Đất nước ta có nhiều tấm gương học sinh nghèo vượt khó, học giỏi. Em hãy trình bày một số tấm gương đó và nêu suy nghĩ của mình.
Đề 2 : Chất độc màu da cam mà đế quốc Mĩ đã rải xuống các cánh rừng miền Nam thời chiến tranh đã để lại di hoạ nặng nề cho hàng chục vạn gia đình. Hàng chục vạn người đã chết. Hàng vạn trẻ em chịu tật nguyền suốt đời. Cả nước đã lập quỹ giúp đỡ các nạn nhân nhầm phần nào cải thiện cuộc sống và xoa dịu nỗi đau của họ. Em hãy nêu suy nghĩ của mình về các sự kiện đó.
Đọc các đề sau và trả lời câu hỏi
Đề 3 : Trò chơi điện tử là món tiêu khiển hấp dẫn. Nhiều bạn vì mải chơi mà sao nhãng học tập và còn phạm những sai lầm khác. Hãy nêu ý kiến của em về hiện tượng đó.
Đề 4 : Đọc mẩu chuyện sau đây và nêu những nhận xét , suy nghĩ của em về con người và thái độ học tập của nhân vật.

Nguyễn Hiền nhà rất nghèo, phải xin làm chú tiểu trong chùa. Việc chính là quét lá và dọn dẹp vệ sinh. Nhưng cậu rất thông mimh và ham học . Những buổi thầy giảng kinh, cậu đều nép bên cửa lắng nghe, rồi chỗ nào chưa hiểu, cậu hỏi thầy giảng thêm. Thấy Nguyễn Hiền thông minh, mau hiểu, thầy dạy cho cậu học chữ. Không có giấy, Nguyễn Hiền lấy lá để viết chữ, rồi lấy que tre xâu thành từng xâu ghim xuống đất. Mỗi ghim là một bài.
Một hôm Nguyễn Hiền xin thầy cho đi thi . Thầy ngạc nhiên bảo :
- Con đã học được bao nhiêu mà dám thi thố với thiên hạ ?
- Con xin thi thử xem sức học của mình đến đâu .
Năm ấy, Nguyễn Hiền đã đỗ trạng nguyên . Vua trần cho Nguyễn Hiền còn nhỏ quá, mới 12 tuổi, nên không bổ dụng.
Một thời gian sau , vua có việc tiếp sứ giả nước ngoài, cho gọi Nguyễn Hiền về triều. Nguyễn Hiền bảo :
- Đón Trạng nguyên mà không có võng lọng sao ? Ông về tâu với vua xin cho đầy đủ nghi thức .
Vua đành cho các quan mang võng lọng rước quan Trạng tí hon về kinh.
( Theo Cửu Thọ, Một trăm gương tốt thiếu nhi Việt Nam,
NXB Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, 1999)
TIẾT. 100:
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG
I. Đề bài nghị luận về một sự việc,hiện tượng đời sống
* Tìm hiểu các đề bài
Các đề bài trên có điểm nào giống nhau ? Hãy chỉ ra những điểm giống nhau đó?
- Mỗi đề đều nêu lên một sự việc hoặc hiện tượng trong đời sống.

- Các đề đều yêu cầu người viết phân tích hiện tượng và nêu suy nghĩ của mình
II.Cách làm bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống
Cho đề bài : Báo đưa tin : “ Bạn Phạm Văn Nghĩa, học sinh lớp 7 trường THCS Bắc Sơn, quận Gò Vấp, nhà ở Hóc môn. Nghĩa thường ra đồng giúp mẹ trồng trọt .
Một hôm, mẹ thấy Nghĩa cầm tờ giấy hứng cái gì, mẹ hỏi : “ Con làm gì đấy ?”. Nghĩa trả lời : “ Con thụ phấn cho bắp”. Vụ ấy ruộng bắp nhà Nghĩa năng suất cao hơn mọi năm.
Ở nhà Nghĩa còn nuôi gà, nuôi heo. Em còn làm một cái tời để mẹ kéo nước đỡ mệt.
Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh đã phát động phong trào “ Học tập Phạm Văn Nghĩa “. Phong trào ấy được các bạn học sinh nhiệt liệt hưởng ứng”.
Em hãy nêu suy nghĩ của mình về hiện tượng ấy.
1. Tìm hiểu đề :
? Đề thuộc loại nghị luận gì? Nêu lên sự việc, hiện tượng nào ? Và yêu cầu làm gì ?
Đề thuộc loại nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.
Nêu lên hiện tượng người tốt việc tốt.
Yêu cầu của đề : Nêu lên suy nghĩ về các hiện tượng đó.
2. Tìm ý :
? Việc làm của Nghĩa cho ta thấy điều gì ? Vì sao thành đoàn Hồ Chí Minh lại phát động phong trào học tập bạn Nghĩa ?
Việc làm của Nghĩa cho ta thấy : Cuộc sống có ích thì con người bắt đầu với công việc bình thường có hiệu quả.
Thành đoàn phát động là việc làm giản dị, có thể ai cũng làm được, cụ thể như :
+ Nghĩa là người con biết thương mẹ, giúp đỡ mẹ.
+ Nghĩa là học sinh biết kết hợp học với hành.
+ Là học sinh có đầu óc sáng tạo.
? Nếu tất cả học sinh đều làm được như Nghĩa thì đời sống sẽ như thế nào ?
- Nếu học sinh nào cũng làm được như Nghĩa thì đời sống vô cùng tốt đẹp .
? Sau khi có dàn ý bước tiếp theo chúng ta phải làm gì ?
3. Lập dàn ý
? Mở bài chúng ta trình bày cái gì?
a. Mở bài :
Giới thiệu hiện tượng Phạm Văn Nghĩa.
Nêu tóm tắt ý nghĩa của tấm gương Phạm Văn Nghĩa
? Thân bài trình bày những nội dung gì ?
b. Thân bài :
- Phân tích ý nghĩa về việc làm của Nghĩa.
Đánh giá việc làm của Nghĩa.
Nêu ý nghĩa của việc phát động học tập theo Nghĩa.
? Kết bài trình bày cái gì?
c. Kết bài :
Nêu ý nghĩa giáo dục của tấm gương Phạm Văn Nghĩa.
Rút ra bài học cho bản thân.
? Bước tiếp theo chúng ta làm gì ?
4. Viết bài
5. Đọc lại bài viết và sửa chữa.
? Vậy muốn làm một bài văn nghị về sự việc,hiện tượng trong đời sống chúng ta có cách thức làm như thế nào ?
Ghi nhớ:
- Muốn làm tốt bài văn nghị luận về một sự việc hiện tượng trong đời sống, phải tìm hiểu kĩ đề bài, phân tích sự việc, hiện tượng đó để tìm ý, lập dàn bài, viết bài và sửa chữa sau khi viết.
- Dàn bài chung :
+ Mở bài : Giới thiệu sự việc, hiện tượng có vấn đề.
+ Thân bài : Liên hệ thực tế, phân tích các mặt, đánh giá, nhận định.
+ Kết bài : Kết luận, khẳng định, lời khuyên.
- Bài làm cần lựa chọn góc độ riêng để phân tích, nhận định ; đưa ra ý kiến, có suy nghĩ và cảm thụ riêng của người viết.
* Hướng dẫn học ở nhà
- Về nhà học bài và làm bài tập 1 trong SGK
- Soạn bài, chuẩn bị bài : Chương trình địa phương ( phần Tập làm văn )