Bài 19. Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống

chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ thăm lớp.
Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.
Tiết 100:
* Đề 1. Đất nước ta có nhiều tấm gương học sinh nghèo vượt khó, học giỏi. Em hãy trình bày một số tấm gương đó và nêu suy nghĩ của mình.
* Đề 4. Đọc mẫu chuyện sau đây và nêu nhận xét, suy nghĩ của em về con người và thái độ học tập của nhân vật.
Nguyễn Hiền nhà rất nghèo, phải xin làm chú tiểu trong chùa. Việc chính là quét lá và dọn vệ sinh. Nhưng cậu rất thông minh và ham học. Những buổi thầy giảng kinh, cậu đầu nép bên cửa lắng nghe, rồi chỗ nào chưa hiểu, cậu hỏi thầy giảng thêm. Thầy Nguyễn Hiền thông minh, mau hiểu, thầy dạy cho cậu học chữ. Không có giấy, Nguyễn Hiền lấy lá để viết chữ, rồi lấy que tre xâu thành từng xâu ghim xuống đất. Mỗi ghim là một bài.
Một hôm Nguyễn Hiền xin thầy cho đi thi. Thầy ngạc nhiên bảo:
- Con đã học tập được bao nhiêu mà dám thi thố với thiên hạ?
- Con xin thử xem sức học của mình đến đâu.
Năm ấy, Nguyễn Hiền đã đỗ trạng nguyên. Vua Trần cho Nguyễn Hiền còn nhỏ quá, mới 12 tuổi, nên không bổ dụng.
Một thời gian sau, vua có việc tiếp sứ giả nước ngoài, cho gọi Nguyễn Hiền về triều. Nguyễn Hiền bảo:
- Đón trạng nguyên mà không có võng lọng sao? Ông về tâu với vua xin cho đầy đủ nghi thức. Vua đành cho các quan mang võng lọng rước quan Trạng tí hon về kinh. ( Cửu Thọ, Một trăm gương tốt thiếu nhi Việt Nam )
*Đề 2. Chất độc màu da cam mà đế quốc Mĩ đã rải xuống các cánh rừng miền Nam thời chiến tranh đã để lại di hoạ nặng nề cho hàng chục vạn gia đình. Hàng chục vạn người đã chết. Hàng vạn trẻ em chịu tật nguyền suốt đời. Cả nước đã lập quỹ giúp đỡ các nạn nhân nhằm phần nào cải thiện cuộc sống và xoa dịu nỗi đau của họ. Em hãy nêu suy nghĩ của mình về các sự kiện đó.
* Đề 3: Trò chơi điện tử là món tiêu khiển hấp dẫn. Nhiều bạn vì mải chơi mà sao nhãng việc học tập và còn phạm những sai lầm khác. Hãy nêu ý kiến của em về hiện tượng đó.
Tiết 100:
Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.
Các vấn đề:
Nhà trường với các tệ nạn xă hội.
Đồng phục trong nhà trường.
Nhà trường với vấn đề môi trường.
Nhà trường với vấn đề an toàn giao thông.
Tiết 100:
Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.
Cho đề bài: Báo đưa tin: " Bạn Phạm Văn Nghĩa, học sinh lớp 7 trường THCS Bắc Sơn, quận Gò Vấp, nhà ở Hóc Môn. Nghĩa thường ra đồng giúp mẹ trồng trọt.
Một hôm mẹ thấy Nghĩa cầm tờ giấy hứng cái gì, mẹ hỏi: " Con làm gì đấy?". Nghĩa trả lời: " Con thụ phấn cho bắp". Vụ ấy ruộng bắp nhà Nghĩa năng suất cao hơn mọi năm.
ở nhà Nghĩa còn nuôi gà, nuôi heo. Em còn làm một cái tời để mẹ kéo nước đỡ mệt.
Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh đã phát động phong trào " Học tập Phạm Văn Nghĩa". Phong trào ấy được các bạn học sinh nhiệt liệt hưởng ứng".
Em hãy nêu suy nghĩ của mình về hiện tượng ấy.
Tiết 100:
Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.
1. Tìm hiểu đề và tìm ý.
2. Lập dàn bài:
a) Mở bài:
- Giới thiệu tấm gương Phạm Văn Nghĩa.
- Nêu tóm tắt ý nghĩa những việc làm mà Nguyễn Văn Nghĩa mang lại
b) Thân bài:
- Phân tích ý nghĩa những việc làm của Phạm Văn Nghĩa.
- Đánh giá việc làm của Phạm Văn Nghĩa.
- Nêu ý nghĩa của việc phát động phong trào học tập Phạm Văn Nghĩa.
c) Kết bài:
- Nêu ý nghĩa giáo dục từ tấm gương người tốt việc tốt.
- Rút ra bài học cho bản thân.
Tiết 100:
Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.
3. Viết bài:
Mở bài:
Trực tiếp
Tương đồng
Tương phản
Quy nạp
Diễn dịch
b. Thân bài
Viết đoạn văn có câu chủ đề đứng ở các vị trí khác nhau
Viết đoạn văn không có câu chủ đề
Dùng phép liên kết đoạn văn
c. Kết bài:
Theo lối tóm lược
Theo lối mở rộng và nâng cao
Theo lối đầu cuối tương ứng
* Ghi nhớ:
1. Muốn làm tốt bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống, phải tìm hiểu kĩ đề bài, phân tích sự việc, hiện tượng đó để tìm ý, lập dàn bài, viết bài và sửa chữa bài sau khi viết.
2. Dàn bài chung:
- Mở bài: Giới thiệu sự việc, hiện tượng có vấn đề.
- Thân bài: Liên hệ thực tế, phân tích các mặt, đánh giá, nhận định.
- Kết bài: Kết luận, khẳng định, phủ định, lời khuyên.
3. Bài làm cần lựa chọn góc độ riêng để phân tích, nhận định; đưa ra ý kiến, có suy nghĩ và cảm thụ riêng của người viết.
*Đề 4. Đọc mẫu chuyện sau đây và nêu nhận xét, suy nghĩ của em về con người và thái độ học tập của nhân vật.
Nguyễn Hiền nhà rất nghèo, phải xin làm chú tiểu trong chùa. Việc chính là quét lá và dọn vệ sinh. Nhưng cậu rất thông minh và ham học. Những buổi thầy giảng kinh, cậu đầu nép bên cửa lắng nghe, rồi chỗ nào chưa hiểu, cậu hỏi thầy giảng thêm. Thầy Nguyễn Hiền thông minh, mau hiểu, thầy dạy cho cậu học chữ. Không có giấy, Nguyễn Hiền lấy lá để viết chữ, rồi lấy que tre xâu thành từng xâu ghim xuống đất. Mỗi ghim là một bài.
Một hôm Nguyễn Hiền xin thầy cho đi thi. Thầy ngạc nhiên bảo:
- Con đã học tập được bao nhiêu mà dám thi thố với thiên hạ?
- Con xin thử xem sức học của mình đến đâu.
Năm ấy, Nguyễn Hiền đã đỗ trạng nguyên. Vua Trần cho Nguyễn Hiền còn nhỏ quá, mới 12 tuổi, nên không bổ dụng.
Một thời gian sau, vua có việc tiếp sứ giả nước ngoài, cho gọi Nguyễn Hiền về triều. Nguyễn Hiền bảo:
- Đón trạng nguyên mà không có võng lọng sao? Ông về tâu với vua xin cho đầy đủ nghi thức. Vua đành cho các quan mang võng lọng rước quan Trạng tí hon về kinh.
( Theo Cửu Thọ, Một trăm gương tốt thiếu nhi Việt Nam)
Luyện tập
Lập dàn bài cho đề 4:
* Mở bài:
- Gới thiệu về tấm gương Nguyễn Hiền.
- Nêu sơ lược ý nghĩa của tấm gương trạng nguyên Nguyễn Hiền.
* Thân bài:
Phân tích tinh thần ham học và thái độ chủ động học tập của Nguyễn Hiền..
ý thức tự học của Nguyễn Hiền biểu hiện ra sao..
* Kết bài:
- Khái quát ý nghĩa của tấm gương Nguyễn Hiền.
- Rút ra bài học cho bản thân.



Tiết 100:
Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.
Học kỹ phần ghi nhớ.
Viết bài văn hoàn chỉnh cho đề 4.
Soạn tiết 101: Chương trình địa phương phần Tập làm văn.
+ Ôn lại những kiến thức về văn nghị luận nói chung, nghị luận về một sự vật - hiện tượng xã hội nói riêng.
+ Xác định những vấn đề có thể viết ở địa phương như: Vấn đề quyền trẻ em, môi trường, tệ nạn xã hội.
*Hướng dẫn học ở nhà: