Bài 19. Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP
NGỮ VĂN
TRƯỜNG THCS THÁI PHIÊN
GIÁO VIÊN: TRẦN THỊ THÚY DIỄM
? Thế nào là nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống? cho một vài ví dụ về các sự việc, hiện tượng đời sống cần nghị luận.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Nghị luận về một sự việc hiện tượng trong đời sống xã hội là bàn về một sự việc, hiện tượng có ý nghĩa đối với xã hội, đáng khen, đáng chê hay có vấn đề đáng suy nghĩ.
? Nêu các yêu cầu về nội dung, hình thức bài nghị luận về một sự việc, hiên tượng đời sống.
1. Về nội dung:
Nêu rõ sự việc hiện tượng có vấn đề.
Chỉ ra nguyên nhân, bày tỏ thái độ của người viết.
Phân tích mặt đúng, sai, mặt lợi, hại.
2. Về hình thức:
Bố cục chặt chẽ
Luận điểm rõ ràng, luận cứ xác thực, lập luận phù hợp.
Lời văn chính xác, sinh động.
Đề bài: (SGK): Báo đưa tin: Bạn Phạm văn Nghĩa, học sinh lớp 7 trường THCS Bắc Sơn, quận Gò Vấp, nhà ở Hóc môn. Nghĩa thường ra đồng giúp mẹ trồng trọt .
Một hôm,mẹ thấy Nghĩa cầm tờ giấy hứng cái gì, mẹ hỏi: “ Con làm gì đấy?” Nghĩa trả lời: “ Con thụ phấn cho bắp”. Vụ ấy rụông bắp nhà Nghĩa năng suất cao hơn mọi năm.
Ở nhà nghĩa còn nuôi gà nuôi heo. Em còn làm một cái tời để mẹ kéo nước đỡ mệt.
Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh đã phát động phong trào “ Học tập Phạm Văn Nghĩa”. Phong trào ấy được các bạn học sinh nhiệt liệt hưởng ứng”.
Em hãy nêu suy nghĩ của mình về hiện tượng ấy.
Tìm hiểu đề.
- Thể loại: Nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống.
- Nội dung: Nêu hiện tượng người tốt, việc tốt cụ thể là tấmgương bạn Phạm Văn Nghĩa biết vận dụng sáng tạo khoa học vào thực tế cuộc sống.
Nêu suy nghĩ của người viết về hiện tượng ấy.
2. Tìm ý.
Nghĩa là một người con biết thương mẹ.
Những việc làm tốt của Nghĩa: Nghĩa là một học sinh biết kết hợp học và hành một cách sáng tạo: thụ phấn cho bắp để có năng suất, làm tời cho mẹ kéo nước…
Vì sao thành đoàn TP phát động phong trào học tập và làm theo bạn nghĩa.
Mọingười làm được như Nghĩa thì cuộc sống sẽ tốt đẹp….
3. Lập dàn ý:
a. Mở bài:- Giới thiệu hiện tượng Phạm Văn Nghĩa.
- Nêu tóm tắt ý nghĩa của tấm gương đó.
b. Thân bài:
- Phân tích ý nghĩa về những việc làm của Phạm Văn Nghĩa.
- Đánh giá việc làm của Phạm Văn Nghĩa.
- Nêu ý nghĩa của việc phát động phong trào học tập Phạm Văn Nghĩa.
c. Kết bài:
- Nêu ý nghĩa giáo dục của tấm gương Phạm Văn Nghĩa.
- Rút ra bài học cho bản thân.
* Dàn ý:
a- Mở bài:
- Giới thiệu hiện tượng Phạm Văn Nghĩa.
- Nhận định khái quát đây là tấm gương tiêu biểu học sinh chăm chỉ, yêu quý cha mẹ.

b- Thân bài:
- Những biểu hiện của làm của Phạm Văn Nghĩa:
+ Khi ra đồng làm việc
+ Lúc ở nhà
- ý nghĩa của những việc làm đó
+ Là người thương mẹ
+ Là người biết kết hợp học đi đôi với hành
+ Là người sáng tạo
- Đánh giá việc làm của Nghĩa:
+ Nghĩa là tấm gương đáng học tập
+ Mọi học sinh phấn đấu : Biết yêu thương cha mẹ, biết sáng tạo trong học tập và lao động
c. Kết bài:
- Khẳng định Nghĩa là tấm gương đáng học tập và noi theo.
- Liên hệ với bản thân trong học tập và thái độ ứng xử với cha mẹ.
*. Viết bài:
Mở bài mẫu: Vào đề bằng phản đề:
ở đâu đó, rất nhiều nơi trong trường học nhiều bạn học sinh ham chơi, lười học, ý thức kém nhưng vẫn có nhiều bạn tuổi nhỏ mà chí lớn: cham học, cham làm, yêu thương cha mẹ. Và tiêu biểu phải kể đến đó là bạn Phạm Van Nghĩa là tấm gương mà Thành Đoàn TP Hồ Chí Minh vừa phát động phong trào học tập và làm theo tấm gương bạn Nghĩa.
* Ghi nhớ:
1. Muốn làm tốt bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống, phải tìm hiểu kĩ đề bài, phân tích sự việc, hiện tượng đó để tìm ý, lập dàn bài, viết bài và sửa chữa bài sau khi viết.
2. Dàn bài chung:
- Mở bài: Giới thiệu sự việc, hiện tượng có vấn đề.
- Thân bài: Liên hệ thực tế, phân tích các mặt, đánh giá, nhận định.
- Kết bài: Kết luận, khẳng định, phủ định, lời khuyên.
2. Bài làm cần lựa chọn góc độ riêng để phân tích, nhận định; đưa ra ý kiến, có suy nghĩ và cảm thụ riêng của người viết.
Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.
Đề bài: Môi trường đang kêu cứu vì sự ô nhiễm và sự huỷ diệt
Em hãy trình bày suy nghĩ của mình về thực trạng môi trường hiện nay và trách nhiệm của bản thân.
Một số hình ảnh về môi trường hiện nay
Một số hoạt động bảo vệ môi trường
Thảo luận nhóm: 10 phút
Nhóm 1,2
Nhóm 3,4
Nhóm 5,6
Nhóm 7,8
Xác định những nội dung chính trong phần tìm hiểu đề?
Xác định những ý cơ bản cần triển khai?
Thực trạng môi trường hiện nay, Hậu quả?
Nguyên nhân và trách nhiệm của bản thân trước hiện tượng ô nhiễm môi trường?
a/ Tìm hiểu đề, tìm ý
* Tìm hiểu đề:
- Vấn đề nghị luận: Ô nhiễm môi trường và trách nhiệm của bản thân.
- Thao tác nghị luận: Giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận
- Tư liệu: Thực tế đời sống, sách báo…
* Tìm ý
- Môi trường là gì?
- Thực trạng của môi trường hiện nay
- Hậu quả việc ô nhiễm môi trường
- Nguyên nhân dẫn đến việc ô nhiễm môi trường
- Trách nhiệm của bản thân
b/ Lập dàn ý
* Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận
* Thân bài:
- Giải thích: “ Môi trường” là tổ hợp các yếu tố khí hậu, sinh thái,xã hội, thổ nhưỡng… tồn tại xung quanh ta. Môi trường có vai trò quan trọng đối với sự sống .


- Thực trạng môi trường hiện nay: Ô nhiễm, huỷ diệt

+ Chặt phá rừng, khai thác gỗ bừa bãi, săn bắt động vật quý hiếm.
+ Nhà máy, cơ sở sản xuất thải chất độc không qua xử lí ra môi trường.
+ Rác thải sinh hoạt, rác thải y tế vứt bừa bãi, chưa có biện pháp xử lí hữu hiệu.
+ Tốc độ đô thị hoá nhanh, thiếu đồng bộ, tiến độ thi công chậm chạp, hồ ao ruộng vườn bị vùi lấp.
+ Nông thôn: sử dụng phân hoá học, thuốc bảo vệ thực vật chưa khoa học thiếu hiểu biết…
- Hậu quả
+ Thiên tai: trái đất nóng lên, băng tan gây lũ lụt, hạn hán, cháy rừng…
+ Bệnh dịch phát triển, các làng ung thư xuất hiện ngày càng nhiều
+ Không khí bị ô nhiễm, tầng ô zôn bị phá huỷ. Nguồn đất và nguồn nước bị ô nhiễm, sự sống đang bị huỷ diệt
….
- Nguyên nhân

+ Khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên không đúng cách.
+ Thiếu hiểu biết khoa học đời sống.
+ Thiếu ý thức trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường…
- Trách nhiệm của bản thân
+ Thực hiện tốt chủ trương chính sách của Nhà nước ( trồng cây gây rừng, phân loại xử lí rác thải, tiết kiệm nước sạch, …)
+ Phát hiện ngăn chặn các hành vi phá hoại môi trường
+ Tích cực tham gia vệ sinh môi trường
+ Tạo ra không gian Xanh- Sạch- Đẹp…
* Kết bài: Khẳng định vai trò quan trọng của môi trường, ý nghĩa của việc bảo vệ môi trường.
Hãy viết đoạn văn trình bày thực trạng môi trường hiện nay.
Dề bài 3 : SGK- T22.
1. Tìm hiểu đề,tìm ý:
* Tìm ý:
*Tỡm hi?u d?
Kiểu bài: nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.
- Vấn đề nghị luận: học sinh mê trò chơi điện tử xao nhãng học tập.
Yêu cầu: nêu suy nghĩ về hiện tượng trên.
+ Trò chơi điện tử có gì hấp dẫn?
+ Những tác hại của trò chơi điện tử?
+ Nguyên nhân của hiện tượng này là gì?
+ Phương hướng giải quyết hiện tượng trên như thế nào?
2. Lập dàn ý:
a. Më bµi::
- Giới thiệu trò chơi game hấp hẫn với giới trẻ hiện nay
- Tác hại của trò chơi này ( nhất là đối với học sinh)
b. Thân bài:
c. Kết bài:
- Sức lôi cuốn của trò chơi game
- Tác hại: nhiều trò chơi mang tính bạo lực, mãi chơi quên ăn, quên học, ảnh hưởng đến sức khỏe, tiêu phí tiền bạc vô ích…
- Nguyên nhân: tính hấp dẫn của game, do ý thức tự giác của HS chưa cao, gia đình quản lí con chưa tốt, do nhu cầu thời đại, game được xem như là mốt, chỉ có người sành điệu mới biết thưởng thức…
- Giải pháp: xa lánh trò chơi này; làm quen với vi tính nhưng chỉ dùng ứng dụng vào việc học tập….
Không nên sa đà vào trò chơi vô bổ
Liên hệ bản thân trước sự cám dỗ này…
Đoạn văn tham khảo:
Trong trường học hiện nay, bên cạnh những bạn học sinh có ý thức học tập chăm chỉ, vượt khó vươn lên, thì cũng còn không ít bạn ham chơi, biếng học. Một trong những nguyên nhân khiến các bạn xao nhãng chuyện học tập là do sức cuốn hút của các trò chơi điện tử.
Thân bài:
Hậu quả của sự việc trên là: sau nhiều ngày ngồi lâu, chăm chú vào màn hình máy vi tính làm mắt bị cận thị, rối loạn thần kinh, thậm chí dẫn tới hôn mê. Kéo theo đó là sức khỏe giảm sút, kết quả học tập yếu dần do dành nhiều thời gian cho trò chơi. Điều đó không những gây phiền lòng cha mẹ và thầy cô giáo, nghiêm trọng hơn, nó làm hổng kiến thức mà các bạn đã thu thập bấy lâu.
Mở bài:
II. lUY?N T?P
LẬP DÀN Ý CHO ĐỀ 4 MỤC I
a. Mở bài: - Giới thiệu hiện tượng Trạng Hiền
- Đó là một tấm gương vượt khó học giỏi, đỗ Trạng Nguyên năm 12 tuổi.
b. Thân bài: - Nhận xét về nhân vật:
+ Nhà nghèo, phải xin làm chú tiểu trong chùa nhưng rất thông minh và ham học
+ Vượt khó, chủ động, sáng tạo trong học tập, tự tin, dám thi thố với thiên hạ.
+ Có ý thức tự trọng, không đẻ mọi người coi thường thực lực của mình mặc dù mới 12 tuổi.
- Suy nghĩ về nhân vật:
+ là một tấm gương sáng ngời trong vượt khó để học giỏi, đỗ đạt cao.
+ Là một hiện tượng xuất chúng hiếm có, làm rạng danh cho thiếu nhi Việt Nam.
c. Kết bài: - Khẳng địn tấm gương Trạng Hiền trong truyền thống học tập của DT
- Rút ra bài học sâu sắc cho bản thân: biết vượt khó, có ý chí vươn lên trong học tập, biết chủ động sáng tạo và tự tin trong việc học của mình.
* Củng cố:
? Thế nào là nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống?
? Dàn bài chung của một bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.
* Nghị luận về sự việc, hiện tượng đời sống là bàn về một sự việc, hiện tượng có ý nghĩa đối với xã hội đáng khen, đáng chê hay có vấn đề đáng suy nghĩ.
Biểu hiện
Nguyên nhân
Tác hại
Hướng khắc phục
Giới thiệu sự việc, hiện tượng có vấn đề.
Mở bài:
Thân bài:
Liên hệ thực tế, phân tích các mặt, đánh giá, nhận định.
Kết luận, khẳng định, phủ định, lời khuyên.
Kết bài:
Dàn bài chung:
Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống
Về nhà:
- Tự học: tìm hiểu một sự việc, hiện tượng đời sống ở địa phương và trình bày ngắn gọn ý kiến của mình về sự việc, hiện tượng ấy.
- Chuẩn bị bài : “Chöông trình ñòa phöông”
+ Ñoïc kó yeâu caàu vaø caùch laøm
+ Tìm hieåu kó moät hieän töôïng ñaùng tuyeân döông hoaëc pheâ phaùn ôû ñòa phöông ñeå vieát baøi.
 Tuaàn sau laøm baøi vieát soá 5: Nghò luaän veà söï vieäc, hieän töôïng trong ñôøi soáng ( tham khaûo caùc ñeà trong SGK)