Bài 19. Các thành phần biệt lập

Câu 1: Đặc điểm và công dụng của
Khởi ngữ ở trong câu?
Đặt câu có khởi ngữ?
KIỂM TRA BÀI CŨ
a/ Quyển sách này, tôi đọc rồi.

b/ Về văn học, tôi nhận thấy nó có tác động lớn đến tư tưởng, tình cảm con người.

c/ Hôm qua, tôi được điểm mười.
Câu 2: Trong những câu sau, câu nào có khởi ngữ ?

a/ Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.

b/ Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi.
Tiết 104 TIẾNG VIỆT: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
I/ Thành phần tình thái:
1. Phân tích ngữ liệu
a/ Chắc:
b/ Có lẽ:
độ tin cậy cao
độ tin cậy thấp
 Thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc trong câu.
=> Thành phần tình thái

a/ Với lòng mong nhớ của anh, anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.

b/ Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Vì khổ tâm đến nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi.
 Thành phần tình
thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
Tìm thành phần tình thái trong những câu sau?
a/ Nhưng còn cái này mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả những tiếng kia nhiều.
(Kim Lân, Làng)
b/ Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì, hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
c/ Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được. (Kim Lân, Làng)
có lẽ
hình như
Chả nhẽ
a/ Ồ, sao mà độ ấy
vui thế.
( Kim Lân, Làng)

b/ - Trời ơi, chỉ
còn có năm phút!

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
a/ Ồ:
vui thích
b/ Trời ơi:
tiếc nuối
Bộc lộ tâm lí của
người nói
=> Thành phần cảm
thán
Tiết 104 TIẾNG VIỆT: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
I/ Thành phần tình thái:

II/ Thành phần cảm thán:
1. Phân tích ngữ liệu
a/ Sao mà độ ấy
vui thế.
( Kim Lân, Làng)

b/ Chỉ còn có năm
phút!

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Tiết 104 TIẾNG VIỆT: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
I/ Thành phần tình thái
II/ Thành phần cảm thán
2/ Ghi nhớ




Thành phần cảmthán
được dùng để bộc lộ tâm
lí của người nói (vui, buồn,
mừng,giận,...)
Tiết 104 TIẾNG VIỆT: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Chao ôi, bắt gặp một con người
như anh ta là một cơ hội hãn hữu
cho sáng tác, nhưng hoàn thành
sáng tác còn là một chặn đường
dài.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Chao ôi
Tìm thành phần cảm thán
trong câu trên?
=> Thành phần biệt lập
Không tham gia diễn đạt
nghĩa sự việc của câu.
Thành phần cảm thán
Thành phần tình thái
Tiết 104 TIẾNG VIỆT: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
I/ Thành phần tình thái:

II/ Thành phần cảm thán

III/ Luyện tập:
 Các thành phần tình thái,
cảm thán là những bộ phận
không tham gia vào việc
diễn đạt nghĩa sự việc của
câu nên được gọi là thành
phần biệt lập.
Bài 1:
a/ Than ôi! Sức người khó lòng
địch nổi với sức trời!
b/ Chao ôi, con chuồn chuồn ớt
Mới đẹp làm sao!

Bài 2:
Chắc là, dường như, chắc chắn,có lẽ,
chắc hẳn, hình như,có vẻ như
Hãy xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy (hay chắc chắn)?
ĐÁP ÁN
dường như
hình như
có vẻ như
có lẽ
chắc là
chắc hẳn
chắc chắn
BÀI TẬP 3
THẢO LUẬN NHÓM BÀN

Trong ba từ: “chắc”, “hình như”, ”chắc chắn”:
+ Từ nào độ tin cậy cao nhất?
+ Từ nào độ tin cậy thấp nhất?
Vì sao nhà văn Nguyễn Quang Sáng lại chọn từ “chắc” trong văn cảnh ấy?
Tiết 104 TIẾNG VIỆT: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Bài 3: Sgk/19
- Từ “chắc chắn” có độ tin cậy
cao nhất.
- Từ “hình như” có độ tin cậy
thấp nhất.
Chọn từ “chắc”:
+ Theo tình cảm huyết thống thì
sự việc phải diễn ra như vậy.
BÀI TẬP 4
Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi được thưởng thức một tác phẩm văn nghệ. Trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán?
Chọn từ điền vào chỗ trống cho phù hợp
(có lẽ, chắc chắn, Ôi)
“ Đọc văn bản “Phong cách Hồ Chí Minh” của Lê Anh Trà…............…ai cũng cảm kích và thêm yêu quý Bác. Bác quả là một người cao cả, vĩ đại. Bác có phong cách sống vô cùng giản dị và thanh cao. Điều ấy thể hiện trong bữa ăn hàng ngày, cách ăn mặc, lời nói. Toàn thể dân tộc Việt Nam và.....……cả thế giới đều kính trọng Bác- vị lãnh tụ của một nước, lại có một lối sống thanh đạm đến thế...........! Bác sống cao đẹp quá. Bác như một ánh mặt trời toả sáng nơi nơi.”
BÀI 4
chắc chắn
có lẽ
Ôi
Câu 2: Trong các câu sau đây, câu nào không có thành phần tình thái?
a/ Ngày mai kiểm tra toán.
b/ Có lẽ ngày mai lớp ta kiểm tra toán.
c/ Hình như Lan ốm.
d/ Dường như lớp ta ngày càng học tốt hơn.
Dặn dò:

- Học bài và hoàn thiện các bài tập.

Chuẩn bị bài: Chuẩn bị hành trang vào
thế kỷ mới (Vũ Khoan).
.
Kính chúc sức khoẻ thầy cô và các em