Bài 19. Các thành phần biệt lập

Câu hỏi:
ý nào sau đây nêu nhận xét không đúng về khởi ngữ?
Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ.
Khởi ngữ nêu lên đề tài được nói đến trong câu.
Có thể thêm một số quan hệ từ trước khởi ngữ.
Khởi ngữ là thành phần không thể thiếu của câu.
D. Khởi ngữ là thành phần không thể thiếu của câu.
Ngữ văn Tiết 98: Tiếng việt
I. Thế nào là thành phần biệt lập?
1. Ví dụ:
?Không thuộc cấu trúc cú pháp của câu
?Không diễn đạt nghĩa sự việc.
2. Ghi nhớ:
Ghi nhớ:
Thành phần biệt lập là những bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
II. Các thành phần biệt lập.
1. Thành phần tình thái:
a. Ví dụ:
? Thể hiện cách nhìn (nhận xét, đánh giá) của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
 Kh«ng biÓu hiÖn nghÜa sù viÖc.
b. Ghi nhớ:
Ví dụ:
- Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
- Theo tôi, quyển sách này rất hay.
Ví dụ:
- Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
- Theo tôi, quyển sách này rất hay.
Ghi nhớ:
Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
Ví dụ:
- Chiếc ghế này rất chắc chắn.
2. Thành phần cảm thán
a. Ví dụ;
c. ồ, sao mà độ ấy vui thế.
d. Trời ơi, chỉ còn 5 phút.
b. Ghi nhớ:
Ghi nhớ:
Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói (vui, buồn, mừng, giận)
Ví dụ
c. ồ, sao mà độ ấy vui thế.
d. Trời ơi, chỉ còn 5 phút.
c`. ồ! Sao mà độ ấy vui thế.
d`. Trời ơi! Chỉ còn 5 phút.
?Bộc lộ tâm lý, tâm trạng, cảm xúc
? Thường đứng đầu câu
Ghi nhớ:
* Thành phần biệt lập là những bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu.

* Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
* Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói (vui, buồn, mừng, giận)
III. Luyện tập:
Bài 1: Tìm các thành phần tình thái, cảm thán trong các câu sau đây:
Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả những tiếng kia nhiều.
(Kim Lân, Làng)
b. Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
c. Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì,
hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà.)
d. Ông lão bỗng ngừng lại ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được
(Kim Lân, Làng)
Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả những tiếng kia nhiều.
(Kim Lân, Làng)
b. Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
c. Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì,
hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà.)
d. Ông lão bỗng ngừng lại ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được
(Kim Lân, Làng)
Đáp án:
c: Hình như
d: Chả nhẽ
a: Có lẽ
- Thành phần tình thái:
- Thành phần cảm thán:
b: Chao ôi.
III. Luyện tập:
Bài 3: Hãy cho biết, trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong câu sau đây, với từ nào người nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra, với từ nào trách nhiệm đó thấp nhất. Tại sao tác giả Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng) lại chọn từ chắc?
Đáp án:
- Chắc chắn: Người nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra.
- Hình như: Người nói phải chịu trách nhiệm thấp nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra.
Bài 4: Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi được thưởng thức một tác phẩm văn nghệ (truyện, thơ, phim, ảnh, tượng,.), trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán.
III. Luyện tập:
B
ằ
n
g
v
i
ệ
t
v
ă
n
B
ả
n
n
h
ậ
t
d
ụ
n
g
t
h
á
n
t
ừ
p
h
é
p
l
ặ
p
k
i
ề
u
ở
l
ầ
u
n
g
ư
n
g
B
í
c
h
l
à
n
g
1
2
3
4
5
6
i
ệ
t
n
h
ậ
t
h
n
p
h
p
ầ
B
à
n
t
h
à
n
h
p
h
ầ
n
b
i
ệ
t
l
ậ
p
III. Luyện tập.
Bài 2. Hãy sắp xếp những từ ngữ sau đây theo thứ tự tăng dần độ tin cậy (hay độ chắc chắn):
Chắc là, dường như, chắc chắn, có lẽ, chắc hẳn, hình như, có vẻ như.
(Chú ý: những từ ngữ thể hiện cùng một mức độ tin cậy thì xếp ngang hàng nhau.)
Đáp án:
- dường như/ hình như/ có vẻ như - có lẽ - chắc là - chắc hẳn -chắc chắn.
III. Luyện tập.
Bài 1. Tìm các thành phần tình thái, cảm thán trong các câu sau đây:
Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả những tiếng kia nhiều.
(Kim Lân, Làng)
b. Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
c. Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì,
hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà.)
d. Ông lão bỗng ngừng lại ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được
(Kim Lân, Làng)
Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả những tiếng kia nhiều.
(Kim Lân, Làng)
b. Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
c. Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì,
hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà.)
d. Ông lão bỗng ngừng lại ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được
(Kim Lân, Làng)