Bài 19. Các thành phần biệt lập

Phòng GD - ĐT Krông Păc
Trường THCS Thị Trấn
Tổ Ngữ Văn
Kiểm tra bài cũ:




Khởi ngữ là thành phần
câu đứng trước chủ ngữ
để nêu lên đề tài được nói
đến trong câu
Giải đáp
Câu 2 .Xác định khởi ngữ trong các câu văn sau.
a. Đối với cháu , thật là đột ngột .
Đối với cháu
b. Làm bài , anh ấy cẩn thận lắm.
Làm bài
c. Quyển sách này tôi đọc rồi




Quyển sách này
Các thành phần biệt lập
Tiết 98 : Tiếng Việt
Tìm hiểu ví dụ
Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng , con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.

- Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nổi không khóc được nên anh phải cười vậy thôi.
I. Thành phần tình thái
"Có lẽ , chắc" trong câu văn trên thể hiện
nhận định của người nói đối với sự việc
nêu ở trong câu như thế nào
"chắc" thể hiện độ tin cậy cao hơn "có lẽ"
Nghĩa không thay đổi vì đó là bộ phận không trực tiếp nói lên sự việc mà chỉ thể hiện cách đánh giá, thái độ của người nói
Nếu không có " chắc , có lẽ" thì nghĩa của sự việc nói trong câu có khác đi không ? Vì sao?
Nhận xét:
II/ Thành phần cảm thán
Tìm hiểu ví dụ.
- ồ, sao mà độ ấy vui thế.
(Kim Lân, Làng)
-Trời ơi , chỉ còn năm phút !
(Nguyễn Thành Long, Lăng Lẽ Sa Pa)
? Từ "ồ, trời ơi" trong các câu trên có chỉ sự vật hay sự việc gì không ?
- Không biểu thị sự vật hay sự việc
? Nhờ đâu ta hiểu tại sao người nói kêu"ồ" hoặc "trời ơi"
- Nhờ vào phần từ ngữ tiếp theo trong câu
Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lí của người nói (cảm xúc vui, buồn, mừng, giận,...)
ồ, trời ơi" : bộc lộ cảm xúc
Tác dụng của
từ "ồ, trời ơi" là gì
Nhận xét
? Tại sao gọi thành phần tình thái và thành phần cảm thán là thành phần biệt lập ?

các thành phần tình thái, cảm thán là những bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa của câu nên được gọi là thành phần biệt lập
Ghi nhớ
III/ Luyện tập

a. Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ , có lẽ còn ghê rợn hơn cả những tiếng kia nhiều .
( Kim Lân,Làng)
b. Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hạn hữu cho sáng tác , nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài .
( Nguyễn Thành Long , Lặng lẽ Sa Pa)


Bài tập 1: Tìm thành phần tình thái, cảm thán trong những câu sau.
c. Trong giờ phút cuối cùng , không còn đủ sức để trăn trối lại điều gì, hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu
( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc Lược Ngà)



d. Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được
( Kim Lân, Làng )


Bài tập 2 : Sắp xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy
(chắc là, dương như, chắc chắn, có lẽ, chắc hẳn, hình như, có vẻ như)
dường như / hình như /có vẻ như - có lẽ-chắc là-chắc hẳn-chắc chắn
Giải đáp :
Bài tập 3: Phân tích độ tin cậy của các từ ngữ ( chắc ,hình như, chắc chắn) có thể dùng được trong câu văn sau .
Giải đáp

Chắc : khẳng định nhưng ở mức độ thấp, cảm nhận, nghĩ là sẽ đúng.
Hình như :phỏng đoán một cách dè dặt , qua cảm nhận.
Chắc chắn : khẳng định dứt khoát , tin một cách quả quyết
Tại sao tác giả chọn từ "chắc"?
Tác giả chọn " chắc" vì :
Trong ngữ cảnh nhân vật anh xa con đã lâu, nhớ con nhiều , mong được gặp con và ôm con vào lòng nên anh suy nghĩ cảm nhận con cũng rất nhớ cha mong được gặp cha , sà vào lòng cha
Trong các đoạn văn sau đoạn văn nào có sử dụng thành phần biệt lập
a. Chao ôi, có biết đâu rằng : hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mình trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi.
(Tô Hoài - Dế Mèn Phiêu Lưu Kí)
b. Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu ?
Nay ta ôm niềm uất hận ngàn thâu
(Thế Lữ - Nhứ Rừng)
c. Để hồn ta phảng phất được gần ngươi,
- Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi !
( Thế Lữ- Nhứ Rừng )
Bài tập 4 :
Hướngdẫn học ở nhà :
Viết một đoạn văn biểu cảm, trong đoạn văn có sử dụng thành phần tình thái hoặc cảm thán
các em đã có một buổi học
Bổ ích và lý thú
BÙI THỊ PHƯƠNG
Cô giáo: