Bài 19. Các thành phần biệt lập

CHÀO MỪNG
THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM VỀ THAM DỰ THAO GIẢNG
Giờ Ngữ văn - lớp 9/3
Giáo viên thực hiện: Âu Thị Nhân
Trường THCS Đông Phú
Kiểm tra bài cũ
1. Khởi ngữ là gì? Dấu hiệu để nhận biết khởi ngữ?
*Khởi ngữ là thành phần câu, đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu.
*Dấu hiệu để nhận biết khởi ngữ:
- đứng trước chủ ngữ
- có thể thêm vào trước đó quan hệ từ: về, đối với …

Kiểm tra bài cũ
2. Trong các câu sau, câu nào có chứa khởi ngữ:
A. Đây, tôi giới thiệu với anh một hoạ sĩ lão thành nhé.
B. Thầy thì sờ vòi, thầy thì sờ ngà, thầy thì sờ tai, thầy thì sờ chân, thầy thì sờ đuôi.
C. Trong nghệ thuật, tư tưởng từ ngay cuộc sống hàng ngày xảy ra và thấm trong tất cả cuộc sống.
D. Quan, người ta sợ cái uy của quyền thế. Nghị Lại, người ta sợ cái uy của đồng tiền.
Kiểm tra bài cũ
3. Điền vào chỗ trống của các câu sau để câu có khởi ngữ:
A/ ……. thì ăn những miếng ngon
……….. thì chọn việc cỏn con mà làm.
B/ ………. thì thầy không bênh vực những em lười học.
C/ ……….. thì bạn ấy thích đọc truyện tranh thiếu nhi.
Ăn
Làm
Thầy
Đọc
Tuần 21
Tiết 98

CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP

I/ Thành phần tình thái.
a) Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
b) Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi.
Chắc, có lẽ là nhận định của người nói đối với sự việc được nói trong câu, thể hiện độ tin cậy cao ở chắc và thấp hơn ở có lẽ.

CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP

I. Thành phần tình thái.
Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
II. Thành phần cảm thán.
a) Ồ, sao mà độ ấy vui thế.
b) Trời ơi, chỉ còn có năm phút!

Chúng ta hiểu được tại sao người nói kêu ồ hoặc kêu trời ơi là nhờ phần câu tiếp theo sau những tiếng này. Chính những phần câu tiếp theo sau các tiếng đó giải thích cho người nghe biết tại sao người nói cảm thán.
Các từ Ồ, Trời ơi không dùng để gọi ai cả, chúng chỉ giúp người nói giãi bày nỗi lòng của mình.
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP

I. Thành phần tình thái.
Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
II. Thành phần cảm thán.
Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lí của người nói (vui, buồn, mừng, giận,...).
* Các thành phần tình thái, cảm thán là những bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu nên được gọi là thành phần biệt lập.
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP

I. Thành phần tình thái.
Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
II. Thành phần cảm thán.
Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lí của người nói (vui, buồn, mừng, giận,...).
*Các thành phần tình thái, cảm thán là những bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu nên được gọi là thành phần biệt lập.
III. Luyện tập:

1. Tìm các thành phần tình thái, cảm thán trong những câu sau:
a) Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả những tiếng kia nhiều.
b) Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài.
c) Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì, hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu.
d) Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được.
III/ Luyện tập.

1.Nhận diện các thành phần biệt lập:
a. Có lẽ (Thành phần tình thái).
b. Chao ôi (Thành phần cảm thán).
c. Hình như (Thành phần tình thái).
d. Chả nhẽ (Thành phần tình thái).
III/ Luyện tập.
2. Hãy xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy (hay độ chắc chắn):
Chắc là, dường như, chắc chắn, có lẽ, chắc hẳn, hình như, có vẻ như.
Thảo luận nhóm
III/ Luyện tập.
2.Sắp xếp theo trình tự:
dường như, hình như, có vẻ như,
có lẽ,
chắc là, chắc hẳn, chắc chắn.
III/ Luyện tập.
3. Hãy cho biết, trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong câu sau đây, với từ nào người nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra, với từ nào trách nhiệm đó thấp nhất. Tại sao tác giả Chiếc lược ngà lại chọn từ chắc?
III/ Luyện tập.
3. Chắc chắn: trách nhiệm cao nhất.
Hình như: trách nhiệm thấp nhất.
Tác giả chọn từ chắc vì niềm tin vào sự việc sẽ có thể diễn ra theo hai khả năng:
- theo tình cảm huyết thống thì sự việc diễn ra như vậy.
- do thời gian và ngoại hình, sự việc cũng có thể diễn ra khác đi một chút.
III/ Luyện tập.
4. Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi được thưởng thức tác phẩm Truyện Kiều, trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán.
III/ Luyện tập.
Đọc Truyện Kiều của Nguyễn Du, chắc chắn không ai không thương xót cho số phận của nàng Kiều - một người con gái tài hoa bạc mệnh. Có thấu hiểu quãng đời mười lăm năm lưu lạc của nàng thì chúng ta mới thấy hết sự tàn bạo, độc ác của tầng lớp thống trị lúc bấy giờ. Hỡi ôi, một xã hội chỉ biết chạy theo đồng tiền, sẵn sàng chà đạp lên mọi nhân phẩm, giá trị của con người. Đúng là một xã hội bất nhân, thối nát mà Nguyễn Du muốn lột trần bộ mặt thật của nó. Nhưng ở đó, Truyện Kiều cũng là sự bênh vực, xót thương cho số phận nhỏ nhoi bị vùi dập. Chắc hẳn đại thi hào Nguyễn Du phải đau lòng lắm khi viết ra những nỗi đau, sự bất công trong xã hội mà ông đã sống và chứng kiến.
Trò chơi ô chữ
1
4
2
3
6
5
7
8
Từ khoá ?


XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN
QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM!