Bài 19. Các thành phần biệt lập

Phßng gd - §T LôC NAM
Môn : ngữ văn 9
Giáo viên thực hiện: Hoàng thị yến
Chào mừng các thầy cô giáo về dự Hội thi giáo viên dạy giỏi cấp huyện
trường ptcs thị trấn lục nam
Phòng Gd - đt
LụC NAM





ý nào sau đây nhận xét không đúng về khởi ngữ?
Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ
Khởi ngữ nêu lên đề tài được nói đến trong câu
Có thể thêm một số quan hệ từ trước khởi ngữ.
Khởi ngữ là thành phần không thể thiếu được trong câu
2. Chỉ ra câu có thành phần khởi ngữ?

A-Chiều nay, lớp em đi lao động.

B-Truyện này, tôi đã đọc rồi.
C- Hình như, mùa xuân đã về.
?
CN
VN
D
B
Kiểm tra bài cũ:
các thành phần biệt lập
Tiết 98
VN
a m�a xu�n �� vỊ.
VD2: Em ch�o c� � !
CN
VN
CN
Hình như

các thành phần biệt lập
-��ng biƯt l�p, không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu
Tiết 98:
1,thế nào là thành phần biệt lập?
- Không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
V D:
Nếu không có các từ in đậm thì nghĩa sự việc của các câu chứa chúng có khác đi không? Vì sao?
I, bài học
a, Ví dụ
b, Nhận xét:
Thành phần biệt lập
c, Ghi nhớ1:
Thành phần biệt lập: Là thành phần không nằm trong cấu trúc ngữ pháp của câu, không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu.
VD1:
a/"Với lòng mong nhớ của anh,
anh nghĩ rằng, con anh
sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm
chặt lấy cổ anh."
2.1) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI :
a/ Chắc :
thái doọ tin caọy thaỏp
Ví dụ:
b/" Anh quay lại nhìn con
vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười.
vì khổ tâm đến nỗi
không khóc được, nên anh
phải c��i vậy thôi ."
"Chiếc lược ngà" - Nguyễn Quang Sáng
b/ Có lẽ:
thái doọ tin caọy cao
chắc
Có lẽ
1/THẾ NÀO LÀ THÀNH PHẦN BIỆT LẬP ?
2/ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP :
*) Ví dụ: SGK
��ng biƯt l�p thĨ hiƯn nh�n ��nh cđa ng��i n�i ��i víi s� viƯc.
các thành phần biệt lập
Tiết 98:
I, bài học
Các từ ngữ in đậm trong hai ví dụ trên thể hiện nhận định của người nói đối với sự việc nêu ở trong câu như thế nào?
Nếu không có các từ in đậm thì nghĩa sự việc của các câu chứa chúng có khác đi không? Vì sao?
Thành phần biệt lập: Là thành phần không nằm trong cấu trúc ngữ pháp của câu, không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu.
khởi ngữ
CN
VN
*) Ghi nhớ 2 : SGK trang 18
? ý kiến của người nói
Ví dụ c:
Ví dụ d:
Theo tôi
ông ấy là một
người tốt.
chủ quan => thể hiện ý kiến của người nói.
thể hiện thái độ của người nói đối với người nghe.
(kính trọng)
Em chào cô
ạ.
c)Theo tôi:
d) ạ:
kính trọng
a/ Chắc:
dộ tin cậy thấp
b/ Có lẽ:
dộ tin cậy cao
*) Ví dụ: SGK
? Chỉ thái độ của người nói đối với người nghe
? TP tình thái
các thành phần biệt lập
Tiết 98:
I, bài học
1,Thế nào là thành phần biệt lập?
2, các thành phần biệt lập
2.1) THành phần tình thái
Thành phần biệt lập: Là thành phần không nằm trong cấu trúc ngữ pháp của câu, không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu.




TP tình thái
độ tin cậy
chỉ độ tin cậy cao:
Chắc hẳn, chắc là,
chắc chắn.
chỉ độ tin cậy thấp:
Hình như, dường như,
hầu như, có vẻ như ...
ý kiến của người nói như: Theo tôi, ý ông ấy,
theo anh ...
thái độ của người nói đối với người nghe như:
à, ạ, hả, hử, nhé, nhỉ ... (đứng cuối câu)
*Lưu ý
AI NHANH HƠN ?
BT 2 : Hãy xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy.
chắc là
,
dường như
chắc chắn
có lẽ
chắc hẳn
hình như
có vẻ như
,
,
,
,
,
.
(Chú ý: Những từ ngữ thể hiện cùng một mức độ tin cậy thì xếp ngang hàng nhau)
dường như / hình như / có vẻ như ? có lẽ ? chắc là ? chắc hẳn ? chắc chắn.
a)
Ví dụ :
Ồ ao mà độ ấy vui thế. (Kim L�n, L�ng)
,
s
b)
-Trời ơi hỉ còn có năm phút !
(NguyƠn Th�nh Long, LỈng l� Sa Pa)
,
c
C
S
!
!
2.2) Thành phần cảm thán
a) Ồ : vui
b)Trời ơi: ti�c
*) Ghi nhớ 3 : SGK trang 18
1,Thế nào là thành phần biệt lập?
2.1) THành phần tình thái
2, các thành phần biệt lập
*) Ghi nhớ 2 : SGK trang 18
*) Ví dụ: SGK
Tâm lý của
người nói (vui,
buồn, m�ng, gi�n.)
=>TP cảm thán
các thành phần biệt lập
Tiết 98:
I, bài học
Các từ in đậm "ồ, Trời ơi" có chỉ sự vật, sự việc gì không?
Nhờ những từ ngữ nào trong câu mà chúng ta hiểu được tại sao người nói kêu: ồ hoặc Trời ơi?
Vậy các từ in đậm được dùng để làm gì?
,
Thành phần biệt lập: Là thành phần không nằm trong cấu trúc ngữ pháp của câu, không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu.




*Lưu ý:
1- Khi th�nh phần cảm thán đứng trong một câu cùng với các th�nh phần câu khác thì th�nh phần cảm thán thừơng đứng ở đầu câu. Th�nh phần câu đứng sau giải thích cho tâm lý của người nói nêu ở th�nh phần cảm thán.
2- Th�nh phần cảm thán có điểm riêng l� nó có thể tách ra th�nh một câu riêng theo kiểu câu đặc biệt.




BT:Thành phần cảm thán trong đoạn thơ sau thể hiện tâm trạng gì?
Ôi sáng xuân nay, xuân 41
Trắng rừng Biên giới nở hoa mơ
Bác về...Im lặng. Con chim hót
Thánh thót bờ lau, vui ngẩn ngơ...
( Tố Hữu)

A, Ngạc nhiên
B, Vui mừng
C, Buồn
D, Thích thú


B
*) Ghi nhớ 3 : SGK trang 18
2.1 )thành phần tình thái :
2/c�c th�nh ph�n biƯt l�p
*) Ghi nhớ 2 : SGK trang 18
1/ Thế nào là thành phần biệt lập
2.2 )thành phần cảm thán:
a) "Ồ" : vui thích
b) Trời ơi : tiếc rẻ
*) Ví dụ: SGK
các thành phần biệt lập
Tiết 98:
I, bài học
Các thành phần biệt lập
?
Tiết 98:
Thành phần biệt lập: Là thành phần không nằm trong cấu trúc ngữ pháp của câu, không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu.
Tìm các thành phần tình thái, cảm thán:
a)
Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ,
có lẽ
còn ghê rợn hơn cả
b)
những tiếng kia nhiều.
Chao ôi
, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hạn
hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một đường
dài.
c)
Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại
điều gì,
hình như
chỉ có tình cha con là không thể chết được,
anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một
hồi lâu.
d)
Ông lão bỗng dừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được
đúng lắm.
Chả nhẽ
cái bọn ở làng lại đổ đốn đến thế được.
"
"
"
"
"
"
"
"
(Kim Lân, Làng)
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
(Kim Lân, Làng)
BÀI TẬP 1 :
TP tình thái
TP tình thái
TP cảm thán
TP tình thái
II, luyện tập
các thành phần biệt lập
Tiết 98:
Bài tập 3: Hãy cho biết, trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong câu sau đây, với từ nào người nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra, với từ nào trách nhiệm đó thấp nhất. Tại sao tác giả Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng lại chọn từ "chắc"?
+ Theo tình cảm huyết thống sự việc sẽ diễn ra như vậy
+ Do thời gian và ngoại hình có thể sự việc sẽ diễn ra khác đi một chút.
Tiết 98:
các thành phần biệt lập
II, luyện tập
Đọc Truyện Kiều của Nguyễn Du, ___________ không ai không thương xót cho số phận của nàng Kiều - một người con gái tài hoa bạc mệnh.
Có thấu hiểu quãng đời mười lăm năm lưu lạc của nàng thì chúng ta mới thấy hết sự tàn bạo, độc ác của tầng lớp thống trị thời bấy giờ. _______ một xã hội chỉ biết chạy theo đồng tiền, sẵn sàng chà đạp lên nhân phẩm, giá trị con người. _________đại thi hào Nguyễn Du phải đau lòng lắm khi viết ra những nỗi đau,sự bất công trong xã hội mà ông đã sống và chứng kiến.
BT: Chọn một trong những thành phần cảm thán hay tình thái cho sẵn để điền vào chỗ trống cho phù hợp (chắc chắn, có lẽ, đúng là, chắc hẳn, theo tôi, trời ơi, hỡi ôi ) :
chắc chắn
Hỡi ôi,
Chắc hẳn
1
4
5
7
2
3
6
8
CON số may mắn
Trò chơi:
Thành phần biệt lâp là thành phần không thể thiếu trong câú trúc ngữ pháp của câu? Đúng hay sai?
Sai
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Trả lời câu hỏi
chúc mừng bạn!
Trong câu: Ôi, mùa xuân xinh đẹp đã về thì " Ôi" là thành phần gì trong câu?
Thµnh phÇn c¶m th¸n
10
9
8
7
6
5
4
3
2
0
1
Hãy trả lời câu hỏi nhé! Chúc may mắn!
Đặt câu có chứa thành phần tình thái " nhất định"
Nhất định, mình sẽ đạt học sinh giỏi.
10
9
8
7
6
5
4
3
2
0
1
Hãy trả lời câu hỏi nhé! Chúc may mắn!
Thành phần tình thái "chắc chắn" được dùng để thể hiện thái độ tin cậy cao hay thấp?
Th¸i ®é tin cËy cao
10
9
8
7
6
5
4
3
2
0
1
Hãy trả lời câu hỏi nhé! Chúc may mắn!
Thành phần tình thái được dùng để thể hiện độ tin cậy ,
ý kiến, thái độ. của người nói, đúng hay sai?
§óng
10
9
8
7
6
5
4
3
2
0
1
Hãy trả lời câu hỏi nhé! Chúc may mắn!
Thành phần biệt lập tham gia trực tiếp vào việc diễn đạt
nghĩa sự việc của câu, đúng hay sai?
Sai
10
9
8
7
6
5
4
3
2
0
1
Hãy trả lời câu hỏi nhé! Chúc may mắn!
Sai
10
9
8
7
6
5
4
3
2
0
1
Thành phần tình thái "có lẽ" được dùng để
thể hiện thái độ tin cậy cao. Đúng hay sai?
Hãy trả lời câu hỏi nhé! Chúc may mắn!
BT 4 : Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi được thưởng thức một tác phẩm văn nghệ (truyện, thơ, phim, ảnh, tượng .), trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán .
Về nhà
HƯỚNG DẪN HỌC
Ở NHÀ :
- Bài cũ :
+ Nắm được đặc điểm và công dụng của các thành phần tình thái và cảm thán trong câu.
+ Làm bài tập 4 .
- Chuẩn bị bài mới :
Soạn bài "Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống".
BT củng cố: Tìm các thành phần cảm thán trong những câu sau đây:
1. Nó cứ nằm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à ?
(Nam Cao - "Lão Hạc")
2 Lúc bấy giờ tôi mừng rỡ vô cùng, nhưng chưa biết nói thế nào cho phải, đành chỉ hỏi:
- à, anh Nhuận Thổ, anh đã đến đấy à !
(Lỗ Tấn- "Cố hương")
3. Ôi kỳ lạ và thiêng liêng - bếp lửa!
(Bằng Việt - "Bếp lửa")
4. Ôi , Tổ quốc giang sơn hùng vĩ
Đất anh hùng của thế kỷ hai mươi !
BT củng cố: Tìm các thành phần tình thái trong những câu sau:
a. Tôi dám chắc không có một vị lãnh tụ nào, một vị tổng thống hay một vị vua hiền triết nào ngày trước mà lại sống đến mức giản dị và tiết chế như vậy.
(Lê Anh Trà, "Phong cách Hồ Chí Minh")
b. Làm ra cây kim lúc đầu hẳn là rất khó khăn, cho nên bây giờ mới có câu tục ngữ: "Có công mài sắt có ngày nên kim"
c. Mây đã kéo đen kịt một góc trời, có thể trời sắp mưa to.
d. Đội bóng lớp mình nhất định sẽ thắng.




Thành phần biệt lập của câu là gì?
A. Bộ phận đứng trước chủ ngữ, nêu sự việc được nói tới của câu
B. Bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
C.Bộ phận tách khỏi chủ ngữ, chỉ thời gian, địa điểm...được nói tới trong câu.
D.Bộ phận chủ ngữ hoặc vị ngữ trong câu.

2. Câu văn nào sau đây không chứa thành phần cảm thán?
A Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên . (Kim Lân)
B. ôi những cánh đồng quê chảy máu.(Nguyễn Đình Thi)
C. Chao ôi, bông hoa đẹp quá.
D. Ô hay, thu đã tới rồi sao
Thu trước vừa qua mới dộ nào.( Chế Lan Viên)
Bài tập trắc nghiệm:
b
A
Phßng gd - §T LôC NAM
trường ptcs thị trấn lục nam
Phòng Gd - đt
LụC NAM
Chào mừng các thầy cô giáo về dự Hội thi giáo viên dạy giỏi cấp huyện











Môn : ngữ văn 8
Giáo viên thực hiện: Hoàng thị yến