Bài 19. Các thành phần biệt lập

KÍNH CHÀO QUÍ THẦY CÔ GIÁO

THAM DỰ TIẾT THAO GIẢNG
MỪNG XUÂN
KỶ SỬU - 2009



Gv: Trần Thị Kim Dư ơngTổ Ngữ văn,
Trường THCS Lý Thường Kiệt Hội An


Bài tập 1: Khoanh tròn chữ cái đầu đáp án đúng
ý nào sau đây nhận xét không đúng về khởi ngữ?
Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ
Khởi ngữ nêu lên đề tài được nói đến trong câu
Có thể thêm một số quan hệ từ trước khởi ngữ.
Khởi ngữ là thành phần không thể thiếu được trong câu
2. Câu văn nào sau đây có khởi ngữ?
A. Về trí thông minh thì nó là nhất
B. Nó thông minh nhưng hơi cẩu thả.
C. Nó là một học sinh thông minh.
D. Nó thông minh nhất lớp
3. DÊu hiÖu ®Ó ph©n biÖt gi÷a chñ ng÷ vµ khëi ng÷ lµ viÖc cã thÓ thªm nh÷ng quan hÖ tõ “vÒ, ®èi víi” vµo tr­íc tõ hoÆc côm tõ ®ã ®óng hay sai? A. §óng B. Sai
Bài tập 2: Hãy viết lại câu văn bằng cách chuyển phần in đậm thành khởi ngữ.
a/ Anh ấy làm bài cẩn thận lắm.
b/ Tụi hi?u r?i nhung tụi chua gi?i du?c.
a/ Về làm bài thì anh ấy cẩn thận lắm.
b/ Hi?u thỡ tụi hi?u r?i nhung gi?i thỡ tụi chua gi?i du?c.

I Th�nh ph?n tỡnh thỏi:
1.Ví dụ 1:
a. Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
b. Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được nên anh phải cười vậy thôi.
Ti?t 98: C�C TH�NH PH?N BI?T L?P
a) Anh Sáu nghĩ con anh sẽ chạy xô vào lòng, ôm lấy cổ anh.
b) V× khæ t©m kh«ng khãc ®­îc nªn anh ph¶i c­êi.
Các từ ngữ in đậm thể hiện nh?n d?nh của người nói đối với sự
việc nêu ở trong câu như thế nào?

a. độ tin cậy cao
b. độ tin cậy chưa cao.
2. Phõn tớch:
Sự việc được nói đến trong mỗi câu văn có từ ngữ in đậm là gì?
Nếu không có các từ ngữ in đậm thì nghĩa sự việc của câu chứa chúng có thay đổi không? Vì sao?
ý nghĩa sự việc của câu không thay đổi.
- Vì các từ ngữ in đậm không tham gia diễn đạt nghĩa sự việc, chỉ thể hiện cách nhìn sự việc của người nói.
I. Thành phần tình thái:
Ti?t 98: C�C TH�NH PH?N BI?T L?P
1. Ví dụ :
2. Phõn tớch:
Hãy sắp xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy(hay độ chắc chắn):
chắc là, dường như, chắc chắn, có lẽ, chắc hẳn, hình như, có vẻ như.
B�i t?p 2/SGK
II. Thành phần cảm thán
1. Ví dụ :
a) ồ, sao mà độ ấy vui thế.
(Kim Lân, Làng)
b) Trời ơi, chỉ còn có năm phút.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
2. Phõn tớch:
- Các từ ngữ in đậm: ồ, trời ơi có chỉ sự vật, sự việc gì không?
- Nhờ những từ ngữ nào trong câu mà chúng ta hiểu tại sao người nói kêu "ồ" hoặc "trời ơi"?
Bộc lộ trạng thái tâm lí: vui vẻ, tiếc nuối
- Các từ ngữ đó dùng để làm gì?
Không chỉ sự vật, sự việc
Nhờ phần câu tiếp theo.
Ghi nhớ:
Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.

Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lí của người nói (vui, buồn, mừng, giận ...)

Các thành phần tình thái, cảm thán là những bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu nên được gọi là thành phần biệt lập.
1. Thành phần biệt lập của câu là gì?
Bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự
việc của câu.
B. Bộ phận đứng trước chủ ngữ, nêu sự việc được nói tới của câu.
C.Bộ phận tách khỏi chủ ngữ, chỉ thời gian, địa điểm...được nói tới trong câu.
D.Bộ phận chủ ngữ hoặc vị ngữ trong câu.

2. Câu văn nào sau đây không chứa thành phần cảm thán?
A. Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. (Kim Lân)
B. ôi những cánh đồng quê chảy máu.(Nguyễn Đình Thi)
C. Chao ôi, bông hoa đẹp quá.
D. Kìa mặt trời Nga bừng chói ở phương Đông
III. Luyện tập:
Tìm các thành phần tình thái, cảm thán trong những câu sau đây:
a) Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn những tiếng kia nhiều.
(Kim Lân, Làng)
b) Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
c) Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì, hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
d) Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được.
(Kim Lân, Làng)
Bài tập 1
Bài tập 3: Hãy cho biết, trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong câu sau đây, với từ nào người nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra, với từ nào trách nhiệm đó thấp nhất. Tại sao tác giả Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng lại chọn từ "Chắc"?
+ Theo tình cảm huyết thống sự việc sẽ diễn ra như vậy
+ Do thời gian và ngoại hình có thể sự việc sẽ diễn ra khác đi một chút.
Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi được thưởng thức một tác phẩm văn nghệ (truyện, thơ, phim, ảnh, tượng.), trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán.
B�i t?p 4
Có thấu hiểu quãng đời mười lăm năm lưu lạc của nàng thì chúng ta mới thấy hết sự tàn bạo, độc ác của tầng lớp thống trị thời bấy giờ. Hỡi ôi, một xã hội chỉ biết chạy theo đồng tiền, sẵn sàng chà đạp lên nhân phẩm con người. Chắc hẳn đại thi hào Nguyễn Du phải đau lòng lắm khi viết ra những nỗi đau trong xã hội mà ông đã sống và chứng kiến.
- Nắm chắc bài, học thuộc ghi nhớ.
- Hoàn thành tất cả các bài tập. Sửa chữa và viết đoạn văn cho hoàn chỉnh.
Chuẩn bị bài: - Cỏc th�nh ph?n bi?t l?p (ti?p theo)
- Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.
*Yêu cầu: Đọc trước văn bản "Bệnh lề mề", trả lời các câu hỏi trong phần tìm hiểu
I. Thành phần tình thái:
Tiết 98: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
II. Thành phần cảm thán:
III. Luyện tập:
IV Hướng dẫn về nhà
Xin chân thành cảm ơn và kính chúc quí thầy cô một năm mới

dồi dào sức khỏe,
an khang, thịnh vượng.