Bài 19. Các thành phần biệt lập

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ
VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi:
+ Nêu đặc điểm và công dụng của khởi ngữ trong câu?
+ Tìm khởi ngữ trong câu sau:
Về siêng năng thì nó là nhất.
Trả lời:
+ Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu. Trước khởi ngữ thường có thể thêm các quan hệ từ như là về, đối với…
+ Khởi ngữ trong câu trên là siêng năng
TIẾT 98
TIẾNG VIỆT:
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
VN
a/ anh không đi nữa.
b/ , hôm nay thầy có đến không ?
c/ , trăng sáng quá!
d/ Cô bé nhà bên ( ) cũng vào

du kích .
TN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
CN
Hình như
Này
Chao ôi
có ai ngờ
Thành phần biệt lập là những bộ phận:
- Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu
TIẾT 98
I. THÀNH PHẦN BIỆT LẬP LÀ GÌ?
- Không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
1./ Xét các ví dụ :
2./ Bài học:
a/"Với lòng mong nhớ của anh,
anh nghĩ rằng, con anh
sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm
chặt lấy cổ anh."
khởi ngữ
CN
VN
1) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI :
Ví dụ:
b/" Anh quay lại nhìn con
vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười.
vì khổ tâm đến nỗi
không khóc được, nên anh
phải cươ �i vậy thôi ."
"Chiếc lược ngà" - Nguyễn Quang Sáng
CN
CN
VN
VN
chắc
Có lẽ
a/ Chắc :
dộ tin cậy thấp
b/ Có lẽ:
dộ tin cậy cao
-Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu.
- Không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
II/ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP :
* Ví dụ: SGK
gắn với đ? tin c?y đ/v s? vi?c
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
TIẾT 98
I. THÀNH PHẦN BIỆT LẬP LÀ GÌ?
I./ Xét ví dụ:
II./ Bài học:
Ví dụ c:
Ví dụ d:
Theo cô,
sắp thi học kì I, các em phải cố gắng học tập.
? chủ quan => thể hiện ý kiến của người nói.
thể hiện thái độ của người nói đối với người nghe.
? (kính trọng)
Chúng em chào cô ạ!
ạ
a/ Chắc:
dộ tin cậy thấp
b/ Có lẽ:
dộ tin cậy cao
gắn với đ? tin c?y đ/v s? vi?c
* Ví dụ: SGK
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
TIẾT 98
* Bài học: Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
a/ Chắc:
dộ tin cậy thấp
b/ Có lẽ:
dộ tin cậy cao
gắn với đ? tin c?y đ/v s? vi?c
* Ví dụ: SGK
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
TIẾT 98
* Bài học: Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
Lưu ý những trường hợp:
Có 3 dạng ta có thể gặp:
+ Tình thái gắn với độ tin cậy đối với sự việc.
+ Tình thái gắn với ý kiến của người nói
+ Tình thái chỉ thái độ của người nói đối với người nghe
HOẠT ĐỘNG NHÓM :
( mỗi tổ ? một nhóm )
AI NHANH HƠN ?
chắc chắn
chắc hẳn
Hình như
dường như
hầu như
có vẻ như
theo tôi
theo anh
a
ạ
a
hả
hư �
nhé
nhỉ
I THÀNH PHẦN BIỆT LẬP LÀ GÌ ?
I) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI :
-Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu;
-không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
II CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP :
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
TIẾT 98
Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
ĐÁP ÁN:
-Những yếu tố tình thái gắn với độ tin cậy sự việc:
+Chắc chắn, chắc hẳn: độ tin cậy cao
+Hình như, dường như, hầu như, có vẻ như: độ tin cậy thấp
Những yếu tố tình thái gắn với ý kiến của người nói:Theo anh, theo tôi
Những yếu tố tình thái chỉ thái độ củ người nói đối với người nghe: à, ạ, a, hả, hử, nhé, nhĩ.
Tiết 98
a)
Ví dụ :
Ồ ao mà độ ấy vui thế.
,
s
b)
Trời ơi hỉ còn có năm phút !
,
c
C
S
!
!
2) THÀNH PHẦN CẢM THÁN :
a) "Ồ" : vui thích
b) Trời ơi : tiếc rẻ
I THÀNH PHẦN BIỆT LẬP LÀ GÌ ?
I) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI :
-Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu;
-không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
II CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP :
* Ví dụ: SGK
Tâm lý của người nói (vui,buồn, .)
=> TP cảm thán
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
* Bài học: Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói ( vui, buồn, mừng, giận .)
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
(Thanh Hải- Mùa xuân nho nhỏ)
Ồ, đâu phải qua đêm dài lạnh cóng
Mặt trời lên là hết bóng mù sương!
Ôi đâu phải qua đoạn trường lửa bỏng
Cuộc đời ta bỗng chốc hóa thiên đường.
( Tố Hữu- Mùa thu tới )
Tìm thành phần cảm thán và trình bày cảm nhận về tâm trạng của tác giả qua các câu thơ :
Tiết 98
BT1 :
Tìm các thành phần tình thái, cảm thán:
III./ LUYỆN TẬP :
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
1) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI :
-Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu;
-không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
II/ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP:
I./ THÀNH PHẦN BIỆT LẬP LÀ GÌ ?
2) THÀNH PHẦN CẢM THÁN :
Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói ( vui, buồn, mừng, giận .)
Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
Tìm các thành phần tình thái, cảm thán:
a)
Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ,
có lẽ
còn ghê rợn hơn cả
b)
những tiếng kia nhiều.
Chao ôi
, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hạn
hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một đường
dài.
c)
Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại
điều gì,
hình như
chỉ có tình cha con là không thể chết được,
anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một
hồi lâu.
d)
Ông lão bỗng dừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được
đúng lắm.
Chả nhẽ
cái bọn ở làng lại đổ đốn đến thế được.
"
"
"
"
"
"
"
"
(Kim Lân, Làng)
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
(Kim Lân, Làng)
BÀI TẬP 1 :
TP tình thái
TP tình thái
TP cảm thán
TP tình thái
BT 2 : Xếp từ ngữ theo trình tự tăng dần độ tin cậy :
1) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI :
-Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu;
-không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
II/ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP:
I/ THÀNH PHẦN BIỆT LẬP LÀ GÌ ?
2) THÀNH PHẦN CẢM THÁN :
BT1 : Tìm các thành phần tình thái, cảm thán:
III) LUYỆN TẬP :
Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói ( vui, buồn, mừng, giận .)
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
TIẾT 98
Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
BT 2 : Hãy xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy.
chắc là
,
dường như
chắc chắn
có lẽ
chắc hẳn
hình như
có vẻ như
,
,
,
,
,
.
(Chú ý: Những từ ngữ thể hiện cùng một mức độ tin cậy thì xếp ngang hàng nhau)
dường như / hình như / có vẻ như ? có lẽ ? chắc là ? chắc hẳn ? chắc chắn.
Bài tập 3 : Hãy cho biết, trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong câu sau đây, với từ nào người nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra, với từ nào trách nhiệm thấp nhất. Tại sao
tác giả Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng) lại chọn từ " chắc " ?
BT 3 : Hãy cho biết, trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong câu sau đây, với từ nào người nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra, với từ nào trách nhiệm thấp
nhất. Tại sao tác giả Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng) lại chọn từ "chắc" ?
Tác giả chọn chắc ?vì người kể đang miêu tả suy nghĩ của người khác nên dùng từ chỉ độ tin cậy bình thường.Đồng thời thể hiện được thái độ, lòng khát khao của nhân vật đối với sự việc sẽ xảy ra.
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
TIẾT 98
1) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI :
-Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu;
-không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
II/ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP :
I/ THÀNH PHẦN BIỆT LẬP LÀ GÌ ?
2) THÀNH PHẦN CẢM THÁN :
Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói ( vui, buồn, mừng, giận .)
Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
III) LUYỆN TẬP :
Đọc Truyện Kiều của Nguyễn Du, ___________ không ai không thương xót cho số phận của nàng Kiều - một người con gái tài hoa bạc mệnh.
Có thấu hiểu quãng đời mười lăm năm lưu lạc của nàng thì chúng ta mới thấy hết sự tàn bạo, độc ác của tầng lớp thống trị thời bấy giờ. _______ một xã hội chỉ biết chạy theo đồng tiền, sẵn sàng chà đạp lên mọi nhân phẩm, giá trị con người. _________một xã hội bất nhân, thối nát mà Nguyễn Du muốn lột trần bộ mặt thật của nó. Nhưng ở đó, truyện Kiều cũng là sự bên vực sót thương cho số phận nhỏ nhoi bị vùi dập. _________đại thi hào Nguyễn Du phải đau lòng lắm khi viết ra những nỗi đau,sự bất công trong xã hội mà ông đã sống và chứng kiến.
Chọn một trong những thành phần cảm thán hay tình thái cho sẵn để điền vào chỗ trống cho phù hợp (chắc chắn, có lẽ, đúng là, chắc hẳn, theo tôi, trời ơi, hỡi ôi ) :
chắc chắn
Hỡi ôi,
Chắc hẳn
Đúng là
BT 4 : Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi được thưởng thức một tác phẩm văn nghệ (truyện, thơ, phim, ảnh, tượng .), trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán .
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
TIẾT 98
Tiết 98
HƯỚNG DẪN HỌC
Ở NHÀ :
- Bài cũ :
+ Nắm được đặc điểm và công dụng của các thành phần tình thái và cảm thán trong câu.
+ Làm bài tập 4 .
- Chuẩn bị bài mới :
Soạn bài "Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống".
Phần B. Các thành phần biệt lập
1) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI :
-Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu;
-không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
II/ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP:
2) THÀNH PHẦN CẢM THÁN :
Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói ( vui, buồn, mừng, giận .)
Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
III) LUYỆN TẬP :
I/ THÀNH PHẦN BIỆT LẬP LÀ GÌ ?
KÍNH CHÚC THẦY CÔ MẠNH KHOẺ