Bài 19. Các thành phần biệt lập

Bài tập 1: Khoanh tròn chữ cái đầu đáp án đúng
ý nào sau đây nhận xét không đúng về khởi ngữ?
Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ
Khởi ngữ nêu lên đề tài được nói đến trong câu
Có thể thêm một số quan hệ từ trước khởi ngữ.
Khởi ngữ là thành phần không thể thiếu được trong câu
2. Câu văn nào sau đây có khởi ngữ? Vì sao em xác định như vậy?
A. Về trí thông minh thì nó là nhất
B. Nó thông minh nhưng hơi cẩu thả.
C. Nó là một học sinh thông minh.
D. Nó thông minh nhất lớp
Ví dụ :
Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
b. Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được nên anh phải cười vậy thôi.
("Chi?c lu?c ng�" - Nguy?n Quang Sỏng)
Tiết 98 - TIếNG VIệT:
Các thành phần biệt lập
I. Thành phần tình thái:
a. Với lòng mong nhớ của anh, anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
b. Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Vì khổ tâm đến nỗi không khóc được nên anh phải cười vậy thôi.
Ví dụ :
Tiết 98 - TIếNG VIệT:
Các thành phần biệt lập
I. Thành phần tình thái:
2. Bài học:
* Lưu ý:
- Những yếu tố tình thái gắn với độ tin cậy của sự việc được nói đến như: chắc chắn, chắc hẳn, chắc là,….(chỉ độ tin cậy cao)
+ Hình như, dường như, hầu như, có vẻ như,…(chỉ độ tin cậy thấp)
- Những yếu tố tình thái gắn với ý kiến của người nói như: theo tôi, ý ông ấy, theo anh,…
- Những yếu tố tình thái chỉ thái độ của người nói đối với người nghe như: à, ạ, a, hả, hử, nhé, nhỉ, đây, đấy… (đứng cuối câu)
- Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
Ví dụ :
Tiết 98 - TIếNG VIệT:
Các thành phần biệt lập
I. Thành phần tình thái:
2. Bài học:
II. Thành phần cảm thán:
a) ồ, sao mà độ ấy vui thế.
(Kim Lân, Làng)
b) Trời ơi, chỉ còn có năm phút.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
1. Ví dụ:
2. Bài học:
- Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lí của người nói (vui, buồn, mừng, giận.)
Ví dụ 1:
Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
b. Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được nên anh phải cười vậy thôi.
2. Ví dụ 2:
a) ồ, sao mà độ ấy vui thế.
(Kim Lân, Làng)
b) Trời ơi, chỉ còn có năm phút.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Ví dụ :
Tiết 98 - TIếNG VIệT:
Các thành phần biệt lập
I. Thành phần tình thái:
2. Bài học:
II. Thành phần cảm thán:
1. Ví dụ:
2. Bài học:
III. Luyện tập:
- Các thành phần tình thái, cảm thán là những bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu nên được gọi là thành phần biệt lập
Tìm các thành phần tình thái, cảm thán trong những câu sau đây:
a) Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn những tiếng kia nhiều.
(Kim Lân, Làng)
b) Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
c) Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì, hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
d) Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được.
(Kim Lân, Làng)
Bài tập1/19(sgk)
* Hoạt động nhóm bàn: 2 (phút)
H·y s¾p xÕp nh÷ng tõ ng÷ sau ®©y theo tr×nh tù t¨ng dÇn ®é tin cËy (hay ®é ch¾c ch¾n):
ch¾c lµ, d­êng nh­, ch¾c ch¾n, cã lÏ, ch¾c h¼n, h×nh nh­, cã vÎ nh­.
Bài tập 2/19 (sgk):
Bài tập 3: Hãy cho biết, trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong câu sau đây, với từ nào người nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra, với từ nào trách nhiệm đó thấp nhất. Tại sao tác giả Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng) lại chọn từ "Chắc"?
Bài tập: 4: Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi được thưởng thức một tác phẩm văn nghệ (truyện, thơ, phim, ảnh, tượng…), trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán.
Đoạn văn tham khảo:
Trong rất nhiều các tác phẩm văn học mà em đã được học trong chương trình Ngữ văn THCS, em thích nhất tác phẩm “Chiếc lược ngà” của nhà văn Nguyễn Quang Sáng. Ôi, tình cảm của cha con ông Sáu thật thiêng liêng làm sao. Khi gấp sách lại, em như vừa được chững kiến một cuộc chia ly đày xúc động….