Bài 19. Các thành phần biệt lập

Giáo viên: Nguyễn Thị Thùy Liêm
Trường: THCS Trịnh Hoài Đức
Câu 1: Khởi ngữ là gì?
KIỂM TRA BÀI CŨ
a/ Để trở thành học sinh giỏi, các em cần có gắng nhiều hơn.

b/ Về văn học, tôi nhận thấy nó có tác động lớn đến tư tưởng, tình cảm con người.

c/ Bác Hồ đã cống hiến trọn đời mình cho tổ quốc.
Câu 2: Trong những câu sau, câu nào có khởi ngữ ?
Câu 3: Trong những câu sau,
câu nào không có khởi ngữ?
a/ Còn tôi, tôi sẽ cố gắng học tập để không phụ lòng thầy cô đã dìu dắt mình.

b/ Về việc này, tôi đã hứa với cô rồi.

c/ Làm bài, bạn ấy cẩn thẩn lắm.

d/ Chủ nhật tuần tới, tập thể lớp 9A2 chúng tôi sẽ làm vệ sinh sân trường.

a/ Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.

b/ Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi.
Tiết 98 TIẾNG VIỆT: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
I/ Thành phần tình thái:
1/VD: (Sgk trang 18)
a/ Chắc:
b/ Có lẽ:
độ tin cậy cao
độ tin cậy thấp
Thể hiện cách nhìn của người nói
=> Thành phần tình thái
2/ Ghi nhớ 1:
(Sgk trang 18)

a/ Với lòng mong nhớ của anh, anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.

b/ Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Vì khổ tâm đến nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi.
Ghi nhớ 1
 Thành phần tình
thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
Tiết 98: Tiếng Việt
Tiếng Việt
CÁC THÀNH PHẦN
BIỆT LẬP
Tìm thành phần tình thái trong những ví dụ sau.
a/ Nhưng còn cái này mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả những tiếng kia nhiều.
(Kim Lân, Làng)
b/ Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì, hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
c/ Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được. (Kim Lân, Làng)
có lẽ
hình như
Chả nhẽ
a/ Ồ, sao mà độ ấy
vui thế.
( Kim Lân, Làng)

b/ - Trời ơi, chỉ
còn có năm phút!

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
a/ Ồ:
vui thích
b/ Trời ơi:
tiếc nuối
Bộc lộ tâm lí của
người nói
=> Thành phần cảm
thán
Tiết 98 TIẾNG VIỆT: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
I/ Thành phần tình thái:

II/ Thành phần cảm thán:
1/ Ví dụ: ( Sgk trang 18)
a/ Sao mà độ ấy
vui thế.
( Kim Lân, Làng)

b/ - Chỉ còn có năm
phút!

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Tiết 98 TIẾNG VIỆT: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
I/ Thành phần tình thái:
II/ Thành phần cảm thán:
1/ Ví dụ:
2/ Ghi nhớ 2:
( Sgk trang 18)


Ghi nhớ 2
 Thành phần cảm
thán được dùng để
bộc lộ tâm lí của
người nói (vui,
buồn, mừng, giận,...)
Tiết 98 TIẾNG VIỆT: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
BÀI TẬP NHANH
Chao ôi, bắt gặp một con người
như anh ta là một cơ hội hãn hữu
cho sáng tác, nhưng hoàn thành
sáng tác còn là một chặn đường
dài.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Chao ôi
Tìm thành phần cảm thán
trong ví dụ trên?
=> Thành phần biệt lập
Không tham gia diễn đạt
nghĩa sự việc của câu
Thành phần cảm thán
Thành phần tình thái
Tiết 98 TIẾNG VIỆT: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
I/ Thành phần tình thái:
1/ Ví dụ:
2/ Ghi nhớ 1:
II/ Thành phần cảm thán
1/ Ví dụ:
2/ Ghi nhớ 2:
3/ Ghi nhớ 3:
( Sgk trang 18)
Ghi nhớ 3
 Các thành phần tình thái,
cảm thán là những bộ phận
không tham gia vào việc
diễn đạt nghĩa sự việc của
câu nên được gọi là thành
phần biệt lập.
a/ Than ôi! Sức người khó lòng
địch nổi với sức trời!
b/ Chao ôi, ngôi trường mới
thật khang trang.
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
THÀNH PHẦN TÌNH THÁI
có lẽ, dường như, hình như, chắc chắn, chắc hẳn, . . .
THÀNH PHẦN GỌI ĐÁP
THÀNH PHẦN CẢM THÁN
ôi, chao ôi, trời ơi, than, ô hay, . . .
THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ
Tiết 98 TIẾNG VIỆT: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
I/ Thành phần tình thái:
1/ Ví dụ:
2/ Ghi nhớ 1:

II/ Thành phần cảm thán:
1/ Ví dụ:
2/ Ghi nhớ 2:
3/ Ghi nhớ 3:
III/ Luyện tập:
Bài 2:
( Sgk trang 19)


Bài 2:
Chắc là, dường như, chắc chắn,
có lẽ, chắc hẳn, hình như,
có vẻ như
Hãy xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy (hay chắc chắn)
AI NHANH HƠN ?
ĐÁP ÁN
dường như
hình như
có vẻ như
có lẽ
chắc là
chắc hẳn
chắc chắn
Tiết 98 TIẾNG VIỆT: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
I/ Thành phần tình thái:
1/ Ví dụ:
2/ Ghi nhớ 1:

II/ Thành phần cảm thán:
1/ Ví dụ:
2/ Ghi nhớ 2:
3/ Ghi nhớ 3:

III/ Luyện tập:
Bài 2: Sgk/19

Bài 3: Sgk/19
BÀI TẬP 3
CÂU HỎI THẢO LUẬN

Trong ba từ: “chắc”, “hình như”, ”chắc chắn”:
+ Từ nào độ tin cậy cao nhất ?
+ Từ nào độ tin cậy thấp nhất ?

Vì sao nhà văn Nguyễn Quang Sáng lại chọn từ “chắc” trong văn cảnh ấy ?
Tiết 98 TIẾNG VIỆT: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Bài 3: Sgk/19
Từ “chắc chắn” có độ tin cậy
cao nhất.
- Từ “hình như” có độ tin cậy
thấp nhất.
Chọn từ “chắc”:
+ Theo tình cảm huyết thống thì
sự việc phải diễn ra như vậy.
…
“Bầu trời mặt đất đã sạch bóng quân xâm lược.”
(Nguyễn Tuân)
“Bầu trời mặt đất đã gần như sạch bóng quân xâm lược.”
( Nguyễn Tuân)
Tiết 98 TIẾNG VIỆT: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
I/ Thành phần tình thái:
1/ Ví dụ:
2/ Ghi nhớ 1:
II/ Thành phần cảm thán:
1/ Ví dụ:
2/ Ghi nhớ 2:
3/ Ghi nhớ 3:
III/ Luyện tập:
Bài 2: Sgk/19
Bài 3: Sgk/19

Bài 4: Sgk/19
BÀI TẬP 4
Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi được thưởng thức một tác phẩm văn nghệ. Trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán.
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân
…
Chọn từ điền vào chỗ trống cho phù hợp
( có lẽ, chắc chắn, Ôi)
“ Đọc văn bản “Phong cách Hồ Chí Minh” của Lê Anh Trà…............…ai cũng cảm kích và thêm yêu quý Bác. Bác quả là một người cao cả, vĩ đại. Bác có phong cách sống vô cùng giản dị và thanh cao. Điều ấy thể hiện trong bữa ăn hàng ngày, cách ăn mặc, lời nói. Toàn thể dân tộc Việt Nam và.....……cả thế giới đều kính trọng Bác- vị lãnh tụ của một nước, lại có một lối sống thanh đạm đến thế...........! Bác sống cao đẹp quá. Bác như một ánh mặt trời toả sáng nơi nơi.”
BÀI 4
chắc chắn
có lẽ
Ôi
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Câu 2: Trong các ví dụ sau đây, ví dụ nào không có thành phần tình thái?
a/ Các con sông ở nước ta hầu như đều bị ô nhiễm.
b/ Trong xã hội hiện nay chắc chắn có không ít người dân chưa có ý thức về việc bảo vệ môi trường.
c/ Hãy chung tay bảo vệ môi trường vì bảo vệ môi trường là bảo vệ cuộc sống của chính chúng ta.

Câu 3: Trong các câu sau, câu nào không có thành phần cảm thán?

a/ Ô kìa, hai con hạc trắng bay về Bồng Lai! (Thế Lữ)

b/ Bác Hồ là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam.

c/ Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam.

d/ Chao ôi, bài thơ này ý nghĩa quá!
Dặn dò:

- Học bài:

+ Thành phần tình thái

+ Thành phần cảm thán

- Chuẩn bị bài viết số 5.
.
Kính chúc sức khoẻ quý thầy cô và các em
Giáo viên: Nguyễn Thị Thùy Liêm
Trường: THCS Trịnh Hoài Đức